1864 Vilayet Nizamnamesi adlı kitap, Osmanlı taşra yönetimini dönüştüren 1864 tarihli nizamnamenin tarihsel, hukuki ve yönetsel boyutlarını çok disiplinli bir yaklaşımla ele alan derleme bir eserdir. Erkan Tural ve Selim Çapar editörlüğünde, Türk İdari Araştırmaları Vakfı tarafından yayımlanan bu kitap, 150. yılı anısına düzenlenen uluslararası sempozyumda sunulan bildirilerden derlenmiştir. Osmanlı'da merkeziyetçi reformların idari yapıya etkisini, vilayet sisteminin kuruluşunu ve nizamnamenin uygulamadaki yansımalarını tarihsel ve kuramsal bir çerçevede sunan eser; kamu yönetimi, Osmanlı tarihi ve yerel yönetim araştırmaları açısından temel bilgilerin yer aldığı bir kitaptır.

Kitap dört ana bölümden oluşmakta; ilk bölümde Osmanlı klasik dönemine ait mülki teşkilat yapısı incelenmekte, ikinci bölümde ise 1864 Vilayet Nizamnamesi’nin hazırlanışı, taşra idaresindeki değişiklikler, Tuna Vilayeti uygulamaları ve dönemin idari yapısında görülen Fransız etkisi ele alınmaktadır. Üçüncü bölümde, nizamnamenin Anadolu, Filistin ve Bulgaristan gibi farklı coğrafyalardaki uygulamaları değerlendirilmekte; son bölümde ise Cumhuriyet dönemine uzanan idari süreklilikler ve dönüşümler tartışılmaktadır. Eserin ekler kısmında da 1861 ile 1871 yılları arasında çıkarılan altı farklı vilayet nizamnamesinin tam metinlerine yer verilmiştir.

Kitabın İçeriği

I. Bölüm – Osmanlı Klasik Döneminde Mülki Teşkilat

1. Geza David – Osmanlı Klasik Döneminde Beylerbeyilik ve Eyalet İdaresi
2. Fahrettin Başar – Osmanlı Devleti’nin Kuruluş Devrinde Mülki İdare
3. Rhoads Murphey – Osmanlı Devleti’nde Merkez-Taşra İlişkileri

II. Bölüm – 1864 Nizamnamesi’ne Göre Osmanlı Taşrasında Mülki Teşkilat

1. Ayla Efe – Taşra Yönetimine Muhasıllıktan Açılan Kapı
2. Mehmet Seyitdanlıoğlu – Tuna Vilayeti Nizamnamesi
3. Cenk Reyhan – 1864-1871 Vilayet Nizamnamelerinde İdare Meclisleri: Osmanlı Taşrasında “Birörnek Yönetim Modeli”nin Kuruluş Sorunu
4. Erkan Tural – Osmanlı Taşrasında Fransa Etkisi – 1864 Nizamnamesi’nin Arkasında III. Napolyon mu Vardı?
5. Metin Ünver – Vilayet Nizamnamelerinin Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatına Etkileri (1864–1876)
6. Abdülhamit Kırmızı – “Muhtac-ı Tavzih ve Tefsir”: Osmanlı Vilayet İdaresinde Mevzuat Karmaşası

III. Bölüm – 1864 Vilayet Nizamnamesi ve Osmanlı Taşrası

1. Musa Çadırcı – 1864 Vilayet Nizamnamesi’nin Anadolu Coğrafyasında Uygulanması
2. Mahmoud Yazbak – The Vilayets Law and Its Impact on Palestine
3. Margarita Dobreva – Tuna Vilayeti’nde “Haydi Okula” Kampanyası! Taşrada Eğitim Reformları Nasıl Yürütülüyordu? Rüşdiyeler Örneği
4. Teodora Bakardjieva – Tuna Vilayeti’nde Suç ve Ceza (1865–1877)
5. Orlin Sabev – Merkezi Medya’dan Yerel Medya’ya: Vilayet Matbaaları ve Yayınları
6. Teodor Mitev – Tuna Vilayet Matbaasının Kurulması ve Faaliyetleri (1865–1877)

IV. Bölüm – 1864 Vilayet Nizamnamesinden Günümüze

1. Orhan Gökçe, Gülise Gökçe, Selim Çapar – Mülki İdare ve Toplum İlişkisi
2. Enver Salihoğlu – Vilayet Nizamnamesinden Günümüze İl Özel İdaresi
3. Nuray Ertürk Keskin – Vilayet Nizamnamesinden Cumhuriyet’e Yönetsel Ölçek Tartışması
4. Ali Fidan – Dahiliye Nezareti’nden Günümüze İller İdaresi Genel Müdürlüğü
5. H. Hüseyin Can – Vilayet Nizamnamesinden Günümüze İdare Kurulları
6. Şafak Başa – Osmanlı’dan Günümüze İçişleri Bakanlığı ile Taşra Yönetiminin Gelişim Evrelerinin Karşılaştırılması
7. Ömer Toraman – Kaza Ekseninde Vilayet Nizamnamesi ile Mülki Taksimatta Meydana Gelen Değişim
8. Sait Aşgın – Vilayet Nizamnamesi ve Mülki İdare Sistemi
9. Orhan Gökçe, Gülise Gökçe, Selim Çapar, Şükrü Yıldırım – Son On Yılda Mülki İdare Amirlerinin Kimlik Algısındaki Değişim
10. Koray Karasu – İdarenin Mülkle Bağının Kurulması: Mülkileşme