Tanım

(ābide آبِدة)

isim.

1. Bir kişiyi veya olayı gelecek nesillere hatırlatmak ve değerini tanıtmak için yapılan heykel veya mimari eser; anıt.
2. Yılların ve yüzyılların ötesine kalacak değerde mimari eser.
3. Bir düşünce, duygu veya hâlin bütün özelliklerini kendinde barındıran; o düşünce veya hâlin timsali, sembolü olan şey veya kimse.

sıfat: Yüzyılların ötesine kalacak değerde olan, âbideleşmiş.

Köken

Âbide kelimesi, Arapça ˀbd kökünden gelen ābida(t) (آبِدة) “akılda kalan şey, tekerleme, büyük olay, facia” anlamındaki sözcükten türetilmiştir.

• Ābide(t), Arapça ˀabada (أَبَدَ) “kaldı, devam etti” fiilinin fāˁila(t) vezninde etken fiil sıfatıdır.
• Türkçede anıt, kalıcı eser ve sembol anlamlarıyla zenginleşmiştir.

Kullanım Alanları

• Mimari: Kalıcı ve anıtsal yapılar için.
• Edebiyat: Bir düşünceyi veya duyguyu temsil eden semboller.
• Tarih: Geçmişi hatırlatan ve nesiller boyu hatırlanacak yapılar.

Farklı Alanlardaki Kullanım

• Edebiyat ve Sanat: Sembol veya timsal olarak kullanılan eser ve kişiler.
• Toplum: Bir kişinin veya olayın tarihsel önemini vurgulayan ifadelerde.

Örnek Cümleler

• Zafer Anıtı, ülkenin bağımsızlık mücadelesini temsil eden önemli bir âbidedir.
• Şairin bu eseri, Türk edebiyatında âbideleşmiş bir yapıttır.
• Yüzyıllar boyunca ayakta kalan bu cami, bir mimari âbide olarak kabul ediliyor.