Adana Ulu Camii, Ramazanoğlu Beyliği döneminde inşa edilmiş olup, Adana’nın tarihi ve mimari kimliğinde önemli yere sahip olan anıtsal camilerden biridir. Cami, Cami-i Cedid, Halil Bey Camii ve Cami-i Cedid-i Halil Bey adlarıyla da anılmaktadır.

^{Ulu Camii(Türkiye Kültür Portalı)}

Tarihçe

Yapının inşasına 1513 yılında Ramazanoğlu Halil Bey tarafından başlanmış, 1541 yılında oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından tamamlanarak ibadete açılmıştır. Caminin bulunduğu alanda daha önce küçük bir mescidin yer aldığı, Ramazanoğlu Beyliği’nin güç kazanmasıyla yapının büyütülerek bugünkü boyutlarına ulaştığı bilinmektedir. Cami, külliye yapısı içinde inşa edilmiş olup; türbe, medrese, hazire ve Ramazanoğlu Konağı ile birlikte bir bütün oluşturur.

Mimari Özellikler

Ulu Camii, adını “ulucami” plan tipinden almakta olup, bu türdeki camilerde olduğu gibi çok ayaklı taşıyıcı sistem ile tasarlanmıştır. Cami, kareye yakın dikdörtgen planlıdır ve kuzeyinde revaklı bir avlu yer almaktadır. Yapının doğusunda türbe, batısında hazire, kuzeybatısında ise mimari açıdan farklılık gösteren ve mukarnaslı bir kubbeye sahip dikdörtgen bir kütle yer alır.

Yapıda iki taç kapı bulunmakta; doğu kapısı avluya, batı kapısı ise iç mekâna ve son cemaat yerine geçiş sağlamaktadır. Taç kapılar malzeme ve bezeme bakımından farklılık gösterir. Batı taç kapısı tamamen Osmanlı üslubuyla, kesme taştan yapılmışken; doğu kapısı Orta Asya etkili süsleme unsurları taşır. Harim kısmı üç girişe sahiptir ve iç mekân iki neften oluşur. Sütunlar hafif sivri kemerlerle birbirine bağlanmıştır. Pencerelerin yoğun kullanımı ve cephelerdeki renkli mermer işçiliği, Memlük mimarisine benzerlik gösterir.

Süslemeler ve Kitabeler

Caminin üç adet kitabesi bulunmaktadır: biri doğu taç kapısında, biri minberde, diğeri ise batı taç kapısındadır. İç mekânda ve türbe bölümünde kullanılan İznik çinileri, 17. yüzyılın özgün örneklerini sunar. Bu çinilerde sıraltı tekniğiyle yapılmış ve kabarık mercan kırmızısı rengi kullanılmıştır. Süslemeler arasında soyut bitkisel motifler öne çıkar. Çiniler, mihrabın alt ve üst kısımlarında, duvar yüzeylerinde ve türbenin iç mekânında yer alır.

Türbe

Caminin güneydoğusunda yer alan türbe, giriş ve sanduka bölümlerinden oluşmaktadır. Alt katta merdivenle inilen bir mumyalık mevcuttur. Türbede Ramazanoğlu Halil Bey ile torunları Mehmet Bey ve Mustafa Bey’in sandukaları yer almaktadır.

Sanatsal ve Tarihî Değeri

Adana Ulu Camii, plan şeması, süsleme anlayışı, çini bezemeleri ve kitabeleri ile Anadolu Türk mimarisinin önemli örnekleri arasında yer alır. Selçuklu, Memlük ve Osmanlı etkilerinin sentezlendiği yapıda, dönemler arası geçiş ve üslup farklılıkları dikkat çeker. Caminin çini süslemeleri, özellikle İznik çini sanatının klasik dönemine işaret eden niteliktedir.