Ahmet Ferit Tek, Osmanlı’nın son dönemlerinden Cumhuriyet dönemine uzanan süreçte çeşitli siyasal, diplomatik ve edebî görevler üstlenmiş bir devlet adamıdır. II. Meşrutiyet’in ardından Osmanlıcılıktan Türkçülüğe yönelmiş, Türk Ocağı’nın kurucuları arasında yer almış ve ilk başkanlığını üstlenmiştir. Millî Mücadele sürecinde siyasi faaliyetlerde bulunmuş, Cumhuriyet’in ilanından sonra maliye ve içişleri bakanlığı görevlerinde bulunmuştur. Ayrıca Londra, Varşova ve Tokyo büyükelçiliklerinde Türkiye’yi temsil etmiştir.
Eğitimi
Ahmet Ferit Tek, 7 Mart 1878’de Bursa’da doğdu. Babası maliye muhasebecisi Mustafa Reşit Bey, annesi Hanife Leyla Hanım’dır. İlköğrenimini Darülfeyz İlkokulu ve Gülhane Rüştiyesi’nde tamamladı. Ortaöğrenimini Kuleli Askerî İdadisi’nde, yükseköğrenimini ise Harbiye Mektebi ve ardından Erkân-ı Harbiye Mektebi’nde tamamladı. 1896’da Harbiye'den birincilikle mezun oldu.
Sürgün ve Yurtdışı Faaliyetleri
1897 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle tutuklanarak Trablusgarp’a sürüldü. Yusuf Akçura ile bu dönemde tanıştı. 1900 yılında kayıkla kaçarak Tunus üzerinden Paris’e geçti. Paris’te Siyasi Bilgiler Akademisi’ne (École des Sciences Politiques) kaydoldu ve 1903’te mezun oldu. Bu süreçte Kahire ve Kazan’da siyasal faaliyetlerde bulundu. Türk ve Şûra-yı Ümmet gazetelerinde yazılar yazdı.
II. Meşrutiyet Dönemi ve Türk Ocağı
1908’de Meşrutiyet’in ilanının ardından İstanbul’a döndü. Meclis-i Mebusan’da Kütahya mebusu olarak görev aldı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin politikalarına yönelik eleştirileri nedeniyle cemiyetten ihraç edildi. 1912’de Türk Ocakları’nın kurucuları arasında yer aldı ve ilk başkan olarak görev yaptı. Aynı yıl Milli Meşrutiyet Fırkası’nı kurdu.
Yayın Faaliyetleri
1912–1919 yılları arasında yayımladığı İfhâm gazetesi aracılığıyla çeşitli düşüncelerini kamuoyuyla paylaştı. Gazete zaman zaman sansüre uğradı, kendisi sürgüne gönderildi.
1918’de Kiev Başkonsolosluğu’na atandı. 1919’da İstanbul’a döndü ve kısa süreyle Damat Ferit Paşa kabinesinde Nâfia Nazırı olarak yer aldı. Hükümetle görüş ayrılıkları nedeniyle bu görevinden ayrıldı.
TBMM ve Bakanlık Görevleri
1920’de Ankara’ya geçerek TBMM’ye İstanbul milletvekili olarak katıldı. 17 Temmuz 1920 – 16 Mayıs 1921 tarihleri arasında Maliye Vekilliği görevinde bulundu. Sakarya Zaferi’nden sonra Fransa ile yapılan Ankara Anlaşması çerçevesinde Paris temsilcisi olarak görevlendirildi.
Lozan görüşmelerinde ekonomik konularda katkı sundu. 1923’te Kütahya milletvekili seçildi ve İçişleri Bakanlığı görevinde bulundu. Bu dönemde Köy Kanunu’nun hazırlanmasına katkı sağladı ve eşkıyalıkla mücadele çalışmalarında yer aldı. 1924 yılında görevinden ayrıldı.
Dış Temsilcilikler
1925–1943 yılları arasında Türkiye’nin yurt dışı temsilciliklerinde görev yaptı. Sırasıyla Londra (1925–1932), Varşova (1932–1939) ve Tokyo (1939–1943) büyükelçiliği yaptı. Bu görevler sırasında Türkiye’nin dış ilişkilerinin yürütülmesine katkıda bulundu.
Fikir Hayatı
Ahmet Ferit Tek, Türkçülük akımı içinde yer aldı. Pantürkizm düşüncesine mesafeli durarak daha çok Anadolu merkezli bir milliyetçilik anlayışını benimsedi. Şûra-yı Ümmet, Türk, İfhâm gazeteleri ve Türk Yurdu dergisinde yazılar kaleme aldı. Paris yıllarında yazdığı Turan adlı eseri, dönemin fikir hayatında yer buldu.
Ölümü
25 Kasım 1971 tarihinde İstanbul’un Moda semtinde hayatını kaybetti. Siyasi, diplomatik ve düşünsel faaliyetleriyle geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet dönemlerinde çeşitli görevler üstlenmiş bir isim olarak kayıtlara geçmiştir.
