Akça cılıbıt (Charadrius alexandrinus), en küçük yağmur kuşları arasında yer alır ve orantılı olarak uzun bacaklara sahiptir. Vücut üst kısımları soluk kum rengi tonlarında, alt kısımları ise tamamen beyazdır. İnce ve siyah bir gagası, koyu gri-siyah bacakları ve büyük siyah gözleri bulunur.
Üreme dönemindeki erkeklerde alın beyaz, alın üstünde siyah bir bant, arkada hafif kızılımsı bir tepe ve siyah göz bandı bulunur. Ayrıca, siyah omuz yaması ve beyaz yaka gözlenir. Dişiler benzer desen taşır; ancak siyah alanlar yerini daha açık kahverengiye bırakır. Tüy yapısı coğrafi farklılıklar gösterebilir. Örneğin, Kuzey Amerika'daki bireylerin üst tüyleri daha soluk, açık gri renkte olabilir ve bacak renkleri Kentish cılıbıtlarına göre daha açıktır.
Uçuş sırasında, dar beyaz kanat şeritleri ve kuyruk ucunda belirgin koyu bir bant görülür.
Akça Cılıbıt (Charadrius Alexandrinus) Görseli (Yapay Zeka İle Oluşturulmuştur.)
Habitat ve Doğal Ortam
Akça cılıbıt, esas olarak çakıllı, kumlu ve çamurlu sahil şeritlerinde yaşar. Özellikle üreme sonrası dönemlerde çamur düzlüklerinde beslenir. Ayrıca kıyı lagünleri, kumul sistemleri, iç bozkırlar, kum çölleri, gelgit düzlükleri, tuz düzlükleri ve bitki örtüsü az olan geniş kumlu nehir ve göl kıyıları da yaşama alanları arasındadır.
Kış aylarında genellikle deniz kıyılarında görülür.
Coğrafik Dağılım
Charadrius alexandrinus, çok geniş bir coğrafi yayılıma sahiptir.
- Kuzey Amerika: Batı iç bölgeler ile Pasifik ve Meksika Körfezi kıyılarında; ayrıca Karayipler ve Orta Amerika kıyılarında ürer.
- Güney Amerika: Humboldt Akıntısı boyunca ve batı kıyılarında ürer.
- Avrasya ve Kuzey Afrika: Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika'nın kıyı bölgelerinde ve iç kesimlerinde yaygındır.
- Türkiye’de: Güney Marmara, Kıyı Ege, Akdeniz kıyıları, Tuz Gölü Havzası, Orta Karadeniz ve Van Gölü Havzası’nda üreyen yaz göçmenidir. Doğu Akdeniz ve Saroz Körfezi civarında ise yıl boyunca gözlemlenebilir.
Akça Cılıbıt Kuşu Görüntüsü (Doğa Derneği)
Üreme
Batı Kuzey Amerika’daki popülasyonlarda isteğe bağlı çok eşlilik görülür. Kuşlar çoğunlukla ilk yıl içinde, yumurtadan çıktıktan 260–360 gün sonra üremeye başlar.
Kur Davranışı
Erkek, bölgesine yaklaşan dişilere karşı ses çıkararak ve dik durarak tepki verir. Dişiyle etkileşim sırasında erkek, yuvanın olacağı yerde yere kazıma yapar. Bu davranışı takiben dişi de kazı yapar ve yuvaya yerleşir. Kur sırasında erkek, başını yere yaklaştırarak beyaz kuyruk tüylerini sergiler, ardından dişi kısa bir koşu yapar. Erkek onun arkasında pozisyon alır ve çiftleşme gerçekleşir. Çiftleşme sırasında erkek, gagasıyla dişinin ense bölgesini kavrar, kuşlar kanat çırparak geriye düşer.
Üreme Dönemi ve Yumurtlama
- Porto Riko: Ocak
- Florida: Mart sonu
- Kaliforniya: Mart başı
- Diğer bölgelerde ilk yumurtalar Mart ortası – Mayıs ortası aralığında bırakılır.
- Genellikle 2 veya 3 kuluçka dönemi olabilir, ancak son yumurtalar Temmuz ortasını geçmez. Her kuluçka 3 yumurtadan oluşur.
Kuluçka
Dişi ve erkek sırayla gündüz ve gece kuluçkaya yatar. Her iki bireyde tek bir karın kuluçka alanı bulunur. Kuluçka süresi 26–32 gün arasında değişir.
Yavrular çıkmadan 3–4 gün önce ses çıkarabilir, 1–2 gün önceden ötüşme duyulabilir. Yumurtalar günün herhangi bir saatinde çatlayabilir. Civcivler erken olgunlaşır ve kısa sürede hareket kabiliyeti kazanır.
