Akkuyu Nükleer Güç Santrali (Akkuyu NGS), Türkiye’nin ilk nükleer enerji üretim tesisidir. Mersin ili Gülnar ilçesi Büyükeceli’de kurulan proje, her biri 1200 megavat kapasiteli dört VVER-1200 tip basınçlı su reaktöründen oluşmaktadır. Rusya Federasyonu ile 2010 yılında imzalanan hükümetler arası anlaşma kapsamında hayata geçirilen santral, çok katmanlı güvenlik sistemleriyle uluslararası standartlara uygun tasarlanmıştır. Tamamlandığında Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde onunu karşılaması hedeflenmektedir.

^{Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin Dış Koruma Kabuğu Kubbesinin Yerleştirilmesi (AKKUYU NÜKLEER A.Ş)}

Tarihsel Arka Plan

Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin tarihsel arka planı 1960’lı yıllara kadar uzanır. Türkiye’de nükleer enerji üretimi fikri 1965’te Atom Enerjisi Komisyonu’nun çalışmalarıyla gündeme gelmiş, 1974’te Akkuyu ve Sinop sahaları aday bölgeler olarak belirlenmiştir. 1976’da Akkuyu için yer lisansı verilmiş ancak 1977–2009 yılları arasında yapılan dört proje yarışması ekonomik ve siyasi nedenlerle sonuçsuz kalmıştır.

Bugünkü projenin temelini 12 Mayıs 2010’da Türkiye ile Rusya arasında imzalanan hükümetler arası anlaşma oluşturur. Aynı yıl Akkuyu Nükleer A.Ş. kurulmuş ve 2011’de saha, lisans hakkıyla birlikte bu şirkete tahsis edilmiştir. 2013’te güncellenmiş yer raporu onaylanmış, 2014’te ÇED olumlu kararı alınmış ve 2017’de EPDK tarafından elektrik üretim lisansı verilmiştir.

İnşaat süreci 2 Nisan 2018’de 1. Güç Ünitesi için alınan inşaat lisansı ve 3 Nisan’da dökülen ilk betonla başlamıştır. 2019’dan 2021’e kadar ikinci, üçüncü ve dördüncü üniteler için de lisans ve temel çalışmaları yürütülmüştür. 2022 ve 2023 yıllarında birinci ünitenin reaktör basınç kabı, iç koruma kubbesi ve sistem montajları tamamlanmış, 21 Kasım 2023’te işletmeye alma izni verilmiştir. Aynı yıl ilk yakıt sahaya ulaşmış, sonraki dönemde dış koruma kabuğu, kıyı pompa istasyonu ve türbin binaları gibi kritik inşaat aşamaları gerçekleştirilmiştir. 22 Ağustos 2025’te dördüncü ünitenin reaktör kabının kontrol montajı Rusya’daki Atommash tesisinde tamamlanmıştır.

Projenin hedefi, dört ünitenin 2028 yılı sonuna kadar devreye alınması ve toplam 4800 megavat kurulu güçle Türkiye’nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde onunu karşılamasıdır.

^{Temel Atma Töreninde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 3 Nisan 2018 (President of Russia, kremlin.ru)}

Reaktör Özellikleri

Akkuyu Nükleer Güç Santrali, Rusya tasarımı 3+ nesil VVER-1200 tip basınçlı su reaktörleriyle donatılmıştır. Reaktörler iki devreli bir sistemle çalışır; birincil devrede basınç 16,2 MPa düzeyindedir ve bor katkılı demineralize su 328,8 °C’ye kadar ısınarak dört ana sirkülasyon pompası yardımıyla dolaştırılır. Saatte yaklaşık 87.460 metreküp soğutma suyunun reaktör çekirdeğinden geçirilmesiyle üretilen ısı, buhar jeneratörlerine aktarılır ve ikincil devrede buhar üretimi sağlanır. Buhar türbinleri yarı hızlı ve yüksek verimlidir; türbin–jeneratör setinin bildirilen verimi yüzde otuz sekize kadar ulaşmaktadır.

Santralin güvenlik sistemi, iç ve dış koruma kabukları, ön germe çelik halatlar, pasif ısı giderme sistemi, acil durum çekirdek soğutma sistemi, acil bor giriş sistemi ve hidrojen giderme mekanizmaları gibi çok katmanlı çözümlerden oluşur. Önemli pasif güvenlik ekipmanlarından biri 144 ton ağırlığındaki “kor tutucu”dur; olası bir erime kazasında çekirdek malzemesini tutarak muhafaza dışına çıkmasını önler.

Santral Teknik Özellikleri

Akkuyu Nükleer Güç Santrali toplam dört üniteden oluşacak şekilde planlanmıştır ve santralin toplam kurulu gücü 4800 megavattır. Santral altyapısında soğutma makineleri binaları, kıyı pompa istasyonları ve kompresör tesisleri gibi yardımcı sistemler bulunur; bu yapılar reaktörlerin işletilmesi için gerekli olan teknik su temini, iklimlendirme ve basınçlı hava desteğini sağlar. İnşaat sürecinde ön germe çelik halatlar, yüksek mukavemetli beton ve özel vinç sistemleri gibi mühendislik çözümleri uygulanmış, bu sayede tesis uluslararası standartlara uygun bir güvenilirlik düzeyine ulaştırılmıştır.

^{Akkuyu Nükleer Güç Santrali (AKKUYU NÜKLEER A.Ş)}

Proje Kronolojisi

• 2010: 12 Mayıs’ta Türkiye ve Rusya arasında hükümetler arası anlaşma imzalandı; 13 Aralık’ta Akkuyu Nükleer A.Ş. kuruldu.
• 2011: Akkuyu sahası, yer lisansı ile birlikte Proje Şirketi’ne tahsis edildi.
• 2013: Güncellenmiş yer raporu onaylandı.
• 2014: Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu kararı verildi.
• 2017: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) elektrik üretim lisansı verdi.
• 2018: 2 Nisan’da 1. Ünite için inşaat lisansı alındı; 3 Nisan’da ilk beton döküldü.
• 2019: 2. Ünite için inşaat lisansı verildi, temel atıldı.
• 2020: 3. Ünite için inşaat lisansı verildi, temel atıldı.
• 2021: 4. Ünite için inşaat lisansı verildi, temel atıldı.
• 2022–2023: 1. Ünitede reaktör basınç kabı, iç koruma kubbesi ve sistem montajları tamamlandı.
• 21 Kasım 2023: 1. Ünite için işletmeye alma izni verildi; taze yakıt sahaya ulaştı.
• 2024: 1. Ünitede dış koruma kabuğu yerleştirildi; türbin sistemi ve destek yapıları monte edildi.
• Şubat–Mart 2025: 1. Ünitede yedek dizel jeneratör ve ana sirkülasyon pompaları çalıştırıldı; ortak desalinasyon tesisi devreye alındı.
• 11 Haziran 2025: 1. Ünitenin kıyı pompa istasyonunda elektrik motorlarının rölanti testi tamamlandı.
• 30 Temmuz 2025: 3. Ünitenin türbin binası duvar betonlama çalışmaları tamamlandı.
• 22 Ağustos 2025: 4. Ünitenin reaktör basınç kabının kontrol montajı Rusya’daki Atommash tesisinde gerçekleştirildi.
• 2028: Tüm ünitelerin devreye alınarak toplam 4800 MW kurulu güce ulaşması planlanıyor.

Hukuki ve Sosyal Boyutlar

Santral projesi, Türkiye’de nükleer enerjiye ilişkin yasal düzenlemelerin geliştirilmesine katkıda bulunmuştur. Proje kapsamında Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile iş birliği yapılmaktadır.

Akkuyu NGS, bölgedeki ekonomik ve sosyal yaşamı önemli ölçüde etkilemiştir. İnşaat sürecinde yerel halk için istihdam olanakları yaratılmış, santral çalışanlarının eğitimi için çeşitli akademik programlar başlatılmıştır.