Akyazı, Marmara Bölgesi’nin Doğu Marmara alt bölgesinde, Sakarya ili sınırları içinde yer alır. Doğuda Hendek ve Mudurnu, batıda Erenler ve Karapürçek, kuzeybatıda Adapazarı, güneyde Bolu-Göynük ile komşudur. TÜİK 2024 yılı verilerine göre nüfusu 98.098’dir.

Tarihçe

Akyazı'nın tarihi, Misya ve Bitinya dönemlerine kadar uzanır. M.Ö. 9. yüzyıldan M.S. 4. yüzyıla kadar varlığını sürdüren Bitinya Krallığı’nın bir parçasıydı. Bölge, Pers Kralı II. Kiros’un ve ardından Büyük İskender’in egemenliğine girdi. Roma, M.Ö. 85’te bölgeyi kontrol altına aldı. Bizans döneminde ise Sakarya'nın doğusu, Regio Tersia adıyla anıldı.

Selçuklular, 1072’de bölgeyi Artuk Bey aracılığıyla ele geçirdi ancak daha sonra Bizans tarafından geri alındı. 1075 sonrasında Kutalmışoğlu Süleyman Bey bölgeyi yeniden ele geçirdi. Osmanlı dönemi, Akyazı için önemli fetihler ve idari değişikliklerle geçti. 1944'te ilçe, Kocaeli'ne, 1954'te Sakarya’ya bağlandı. Milli Mücadele döneminde de stratejik bir rol oynadı.

Coğrafi Yapı

Akyazı, Keremali Dağı ve Kapıorman Dağları gibi önemli doğal oluşumlarla öne çıkar. Akova’nın (Sakarya Ovası) güneydoğusunda yer alan ilçede, Mudurnu Çayı ve kolları öne çıkan akarsulardır. Sülüklü Göl ve Çamlıca Gölü gibi doğal göller, ilçenin önemli su kaynaklarındandır.

Tarım

Akyazı, fındık, mısır, buğday, pancar ve patates gibi tarım ürünleri ile bilinir. Özellikle fındık, yılda ortalama 11.000 ton ile bölgenin önemli gelir kaynaklarındandır. Son yıllarda seracılık gelişme göstermiş, arıcılık, ipekböcekçiliği ve yaban çileği üretimi de önemli yer tutmuştur. Orman ürünlerinden parke imalatı ve tomruk satışları da gelir kaynakları arasındadır. Bazı köylerde kültür mantarı üretimi yapılmaktadır.

^{Akyazı Mısır Hasadı (Akyazı Belediyesi)}

Ulaşım

Stratejik bir ulaşım noktasında bulunan Akyazı, E-5, D-100 karayolu ve TEM otoyolu üzerinde yer alır. İlçeden birçok büyük şehre doğrudan ulaşım mümkündür. Yollar genellikle asfalt ve bakımlıdır.

Doğal Yapı ve İklim

Akyazı'da Marmara ve Karadeniz iklim özellikleri görülür. İlçe bol yağış alır ve kışları yüksek bölgelerinde kar yağışı yaşanır. Zengin ormanları, kayın, gürgen, kavak ve meşe gibi ağaç türleriyle doludur.

^{Akyazı Doğal Yapısı (Akyazı Belediyesi)}

Nüfus ve Sanayi

TÜİK 2024 yılı verilerine göre nüfusu 98.098’dir. Bölgede sanayileşmenin etkisiyle nüfus artışı gözlemlenmektedir. Özellikle Kuzuluk’taki kaplıcalar turistik açıdan önemlidir. Kerestecilik de ilçenin öne çıkan sanayi dallarındandır.

Turistik Yerler

Kuzuluk Kaplıcaları

Kuzuluk Kaplıcaları, sağlık turizminde önemli bir yer teşkil eder. Kaplıcalar, mide, romatizma ve cilt hastalıklarına iyi gelir.

04.12.2006 tarihli ve 2006/11354 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile “Sakarya Akyazı Kuzuluk Termal Turizm Merkezi” ilan edilmiş, karar 16.12.2006 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Kaplıcanın kullanım tarihi Selçuklular dönemine kadar uzanmakta olup, yüzyıllardır kür amaçlı değerlendirilmektedir. Türkiye’de özel teşebbüs eliyle en iyi organize edilmiş kaplıcalardan biri olarak görülmekte, şifa değeri yüksek sularıyla tanınmaktadır.

Su Özellikleri

Kaplıca suyunun ortalama sıcaklığı 84 °C’dir. İçerdiği gazlardan dolayı kendine özgü bir kokusu ve ekşimsi bir tadı vardır. Bölgenin jeolojik yapısı, özellikle fay kırıkları, sıcak su kaynaklarının oluşumunda belirleyici olmuştur. Daha önceki ölçümlerde kuzeyden güneye doğru sıcaklık artışları saptanmıştır.

^{Kuzuluk Kaplıcaları (Akyazı Kaymakamlığı)}

Yaylalar

Sakarya ilinin Akyazı ilçesi, doğal coğrafyası ve zengin bitki örtüsü ile çok sayıda yaylaya ev sahipliği yapmaktadır. İlçenin güney kesimlerinde yoğunlaşan bu yaylalar, tarihsel geçmişleri, bitki çeşitliliği, coğrafi özellikleri ve yöresel kültürleriyle dikkat çeker. Akyazı yaylaları, yerleşim, tarım, hayvancılık ve geleneksel şenliklerle birlikte önemli bir kültürel ve doğal peyzaj alanı niteliği taşımaktadır.

Acelle Yaylası

Akyazı’nın 35–40 km güneyinde, 1200 metre rakımda yer alan Acelle Yaylası, geniş yapraklı ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan bir orman yapısına sahiptir. Orman içinde orman gülü ve şimşir gibi bodur bitkiler bulunur. Kanlıca ve kuzugöbeği başta olmak üzere çeşitli mantar türleri yaylada yetişmektedir. Yaylanın ortasından geçen Enişte Deresi üzerinde, orman yangınlarına müdahale amacıyla inşa edilmiş bir gölet yer almaktadır. Derede sazan türü balıkların yanı sıra kurbağa ve su kertenkelesi yaşamaktadır.

Her yıl temmuz ayının son haftası yaylada şenlikler düzenlenmekte, bu dönemde yüzlerce çadır kurulmaktadır. Yaylada daimi ahşap evler bulunmakta ve kamp imkânı da vardır. İlçe merkezinden yaylaya yaklaşık 60 dakikada ulaşılır. Ulaşım Beldibi-Boztepe-Çatalkaya, Taşburun-Ballıkaya-Taşyatak-Hasyatak veya Taşburun-Ballıkaya-Taşyatak-Yanık yaylası güzergâhları üzerinden mümkündür.

^{Acelle Yaylası (Akyazı Belediyesi)}

Keremali Yaylası ve Zirvesi

1541 metre rakımıyla Akyazı’nın en yüksek noktası Keremali Zirvesi’dir. Zirve adını burada bulunan Keremali Türbesi’nden alır. 12. yüzyılda Bizans’a karşı yapılan seferler sırasında şehit düştüğü aktarılan Keremali’nin türbesi zirvede yer almaktadır. Tarihi ve manevi önemi nedeniyle bölge, ziyaretçilerin uğrak yerlerindendir.

Keremali zirvesi, Sakarya ve çevresinin izlenebildiği bir seyir noktasıdır. Batıda Akyazı, Karapürçek, Sakarya kent merkezi, Sapanca Gölü ve Kartepe; doğuda ise Hendek ve Düzce panoramik olarak görülebilmektedir. Bölge, doğa yürüyüşü, bisiklet, motor sporları, fotoğrafçılık gibi aktiviteler için elverişlidir. Zirvenin hemen altında bir göl bulunmakta, buradan kısa bir yürüyüşle türbeye ulaşılabilmektedir.

Sultanpınar Yaylası

1200 metre rakıma sahip Sultanpınar Yaylası, Karadeniz’den göç edenlerin yerleşimiyle şekillenmiştir. Ormanla çevrili düz bir plato özelliği taşır. 19. yüzyılın ortalarında Osmanlı donanması için kayın kerestesi sağlamak amacıyla kurulmuştur. Bu nedenle bölgede kayın ve gürgen ağaçları dikkat çekmektedir.

Yaylada trekking parkurları ve çevre yaylalara yürüyüş rotaları bulunur. Akyazı-Dokurcun yolu üzerinden ulaşılan yayla, ilçeye 45 km mesafededir. Her yaz Boztepe Mahallesi araçları ile bölgeye ulaşım sağlanmaktadır. Yaylada geleneksel yayla evleri mevcut olup, uzun yürüyüş güzergâhları ile çevredeki yaylalarla bağlantı kurmaktadır.

^{Sultanpınar Yaylası (Akyazı Belediyesi)}

Davlumbaz Yaylası

Dokurcun’un 10 km güneyinde ve 1300 metre rakımda bulunan Davlumbaz Yaylası, Sülüklü Göl’ün batısında konumlanmıştır. Gürcüce kökenli olduğu düşünülen “Davlumbaz” ismi “zirve” anlamına gelir. Yayla, özellikle Sülüklü Göl’ün kuşbakışı manzarasının izlendiği noktalarıyla öne çıkar. Kayın, çam, köknar ve meşe ormanları ile çevrilidir; kekik bitkisinin yaygınlığı ve temiz içme suları da karakteristik özelliklerindendir.

Doğa yürüyüşleri, piknik ve kamp aktiviteleri için elverişli olan yaylada ahşap yayla evleri, sütçülük ve hayvancılık faaliyetleri sürdürülmektedir. Temmuz ayının ilk pazar günü şenlikler yapılmaktadır. Ulaşım Dokurcun üzerinden stabilize yollarla sağlanır.