Akyurt tandır böreği, Ankara ili Akyurt ilçesiyle özdeşleşmiş, geleneksel üretim yöntemi ve özgün şekliyle ayırt edici nitelikler taşıyan bir börek türüdür. 20 Ağustos 2021 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu ürün, Akyurt Belediyesi tarafından coğrafi işaret korumasına alınmıştır.

Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Akyurt tandır böreği, mayalı hamurdan elde edilen yufkaların elle açılması, kıymalı veya patatesli iç harçla doldurulması ve midye biçiminde şekillendirilmesiyle hazırlanır. Taş fırında odun ateşiyle veya 200°C’de elektrikli fırında pişirilerek kendine özgü lezzetini kazanır. Üretim sürecinde kullanılan teknikler ve şekil verme biçimi, ustalık gerektiren geleneksel bilgi ve becerilere dayanır.

Bu börek, özellikle düğün, nişan, söz kesme gibi özel günlerde ve Ramazan sahurlarında toplumsal bellekte yer etmiş bir yiyecek olarak öne çıkar. Coğrafi sınırla ün bağı taşıyan üretim yöntemi, Akyurt ilçesinin kültürel mirasının bir parçası olarak değerlendirilir.

Malzeme Listesi

Hamuru İçin

• Sert buğday unu
• Yaş maya
• Tuz
• Su

Yağlama İçin

• Tereyağı
• Sıvıyağ

İç Harç Seçenekleri

Kıymalı Harç

• Dana kıyma
• Soğan
• Maydanoz
• Tereyağı
• İsteğe bağlı baharatlar (karabiber, pul biber vb.)

Patatesli Harç

• Haşlanmış patates
• Soğan
• Maydanoz
• Tereyağı
• İsteğe bağlı baharatlar

Üzeri İçin

• Yoğurt
• Şeker
• Su
• (İsteğe bağlı) Yumurta sarısı

Yapım Aşamaları

Hamurun Hazırlanması

• Sert buğday unu, yaş maya, tuz ve su ile yoğrularak orta sertlikte bir hamur elde edilir.
• Hamur örtülerek oda sıcaklığında 30–45 dakika kadar mayalanmaya bırakılır.

İç Harcın Hazırlanması

Kıymalı Harç: Dana kıyma, ince doğranmış soğan ve maydanoz tereyağında kavrulur, baharatlarla tatlandırılır.

Patatesli Harç: Haşlanmış patates ezilir, soğan ve maydanozla birlikte tereyağında kavrulup baharatlarla lezzetlendirilir.

Yufkaların Açılması ve Yağlanması

• Hamur bezelere ayrılır, oklava ile ince yufka şeklinde açılır.
• Yufkalar tereyağı ve sıvıyağ karışımıyla yağlanır.

Şekillendirme

• Yufka rulo yapılır, 5–6 cm’lik parçalara kesilir.
• Her parça dik konumda yerleştirilip üstten bastırılarak midye biçimi verilir.
• Ortasına iç harç yerleştirilir.

Tepsiye Dizme ve Üzeri İçin Hazırlık

• Börekler yağlanmış tepsiye dizilir.
• Üzerine yoğurt, şeker ve su karışımı sürülür; isteğe bağlı olarak yumurta sarısı eklenebilir.

Pişirme

• Taş fırında odun ateşiyle ya da 200°C’de elektrikli fırında 25–35 dakika pişirilir.
• Dışı kızarmış, içi yumuşak olacak şekilde fırından çıkarılır.

Tüketim ve Muhafaza

Akyurt tandır böreği sıcak veya soğuk olarak tüketilebilir. Ambalajlı satışlarda “Akyurt Tandır Böreği” ibaresi ve mahreç işareti amblemi ambalaj üzerinde yer almalıdır. Ambalajsız satışlarda ise bu ibare ve amblem işletmede görünür şekilde bulundurulmalıdır.

Denetim Süreci

Ürünün coğrafi işaret kriterlerine uygunluğu, Akyurt Belediyesi koordinasyonunda; İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ile İlçe Sağlık Müdürlüğü tarafından denetlenir. Denetimler yılda en az bir kez yapılmakta olup, gerek görüldüğünde veya şikâyet üzerine her zaman gerçekleştirilebilir. Denetim kapsamında kullanılan malzemelerin uygunluğu, üretim metodu ve ibare-amblem kullanımı kontrol edilir.