Alaknanda, James Webb Uzay Teleskobu (JWST) verilerinin incelenmesiyle tespit edilen, erken evren dönemine tarihlenen ve belirgin sarmal yapısıyla dikkat çeken bir galaksidir. Galaksi, evrenin yaklaşık 1.5 milyar yıllık olduğu bir döneme karşılık gelen yüksek kırmızıya kayma değerinde gözlenmiştir. Yapısı, evrenin erken aşamalarında büyük ve düzenli disk galaksilerinin ortaya çıkışına dair önemli bir örnek sunmaktadır. Alaknanda, evrenin erken evresinde bile düzenli disk ve sarmal yapılara sahip büyük galaksilerin mevcut olduğunu gösteren önemli bir örnektir. Böyle bir galaksinin varlığı, disk oluşum süreçlerinin düşünüldüğünden daha erken gerçekleşmiş olabileceği yönünde veri sağlamaktadır.

Keşif ve Gözlem Programı

Galaksiyi Hindistan’daki National Centre for Radio Astrophysics – Tata Institute of Fundamental Research kurumunda çaılışan Rashi Jain ve Yogesh Wadadekar keşfetmiştir. Araştırmacılar, Aklaknanda galaksisini keşfettiklerini Astronomy & Astrophysics dergisinde 10 Kasım 2025 tarihinde yayımlanan (makalenin kabulü: 20 Ağustos 2025) bir makale ile duyurmuşlardır.

Araştırmacılar galaksiye “Alaknanda” adını vermiştir. Bu isim, Himalayalar’daki Alaknanda Nehri’nden alınmıştır. Çünkü bu nehir Ganga’nın kollarından biridir ve Mandakini ile ilişkili olarak Samanyolu Galaksisi ile kültürel bağlantısı bulunmaktadır.

Alaknanda, JWST’nin Abell 2744 kümesi alanında yürütülen geniş kapsamlı veri toplama programları kapsamında fark edilmiştir. JWST’nin geniş bant ve orta bant filtreleriyle elde edilen çok katmanlı gözlemler, galaksinin kırmızıya kayma değerinin sıkı sınırlarla belirlenmesine olanak tanımıştır. Araştırmacılar, galaksinin UNCOVER verisi içinde dikkat çektiğini ve farklı fotometrik modellerle kırmızıya kaymasının dar bir aralıkta ölçüldüğünü belirtmektedir.

Konumu ve Kırmızıya Kayması

Bilimsel veriler, galaksinin yaklaşık z ≈ 4 dolaylarında bir fotometrik kırmızıya kayma değerine sahip olduğunu göstermektedir. Çeşitli fotometrik modellemeler, galaksinin bu değerin çevresinde ölçülen dar bir aralıkta yer aldığını doğrulamaktadır. Jain ve Wadadekar, farklı kodlarla yapılan analizlerde benzer sonuçların elde edildiğini ve kırmızıya kaymanın yüksek kesinlikle belirlendiğini bildirmektedir.

Galaksinin güney bölgesinde ona yakın konumda ikinci bir küçük küresel galaksi bulunmakta ve bu da verilerde benzer kırmızıya kayma değeri göstermektedir. Bu nesnenin, galaksinin muhtemel uydusu olabileceği düşünülmektedir.

Fiziksel Özellikleri

Ölçümlere göre Alaknanda yaklaşık 10 kpc çapında bir disk yapısına sahiptir ve tahmini yıldız kütlesi ≈10¹⁰ M_☉ mertebesindedir. Bu değerler, erken evrendeki büyük ve düzenli disk galaksileri arasında yer aldığını göstermektedir.

Galaksi, genç yıldızlar barındırmakta ve yoğun yıldız oluşumuyla dikkat çekmektedir. Alaknanda, güçlü yıldız oluşumuna sahiptir ve yıldız oluşum oranının yaklaşık 60 M_☉/yıl seviyesinde hesaplanmıştır. Orta bant filtrelerde tespit edilen belirgin çizgi emisyonları da aktif yıldız oluşumuna işaret etmektedir.

Yapısal Özellikler

Galaksi, iki belirgin sarmal kola sahip, düzenli bir disk galaksisi olarak sınıflandırılmaktadır. Bu yapı ise erken evrende nadir görülmektedir. GALFIT modellemesi, galaksinin disk hâkimiyetini ve sarmal kolların model çıktılarında açık biçimde göründüğünü göstermektedir.

Çok bantlı JWST görüntülerinde, sarmal kolların üzerindeki yıldız oluşum bölgelerinin dizilimi belirgin şekilde görülmektedir. Bu bölgeler, galaksinin kısa dalga boylarındaki görüntülerinde daha net şekilde seçilmektedir.

Galaksi, parlak bir merkezî çıkıntı ve onu çevreleyen geniş bir disk bileşeni göstermektedir. Disk bileşenii galakside baskındır.