Aleksandar Vučić (d. 5 Mart 1970, Belgrad), Sırbistan’ın hukuk eğitimi almış siyasetçilerinden biridir. 1990’lardan itibaren hem milliyetçi çizgideki Sırp Radikal Partisi’nde (SRS) hem de daha sonra kurucuları arasında yer aldığı Sırp İlerleme Partisi’nde (SNS) görev almıştır. Sırbistan’da başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı görevlerini üstlenmiş; yürütme organı ve parti yapısı üzerindeki etkisi nedeniyle ülke siyasetinde belirleyici figürlerden biri olmuştur. Dış politikada ise Avrupa Birliği, Rusya ve Çin arasında denge kurmaya çalışan bir yaklaşım izlemektedir.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic Kimdir? (GZT)
Erken Yaşam ve Eğitim
Aleksandar Vučić, Belgrad’da orta sınıf bir ailede dünyaya geldi. Çocukluk yılları, Yugoslavya’nın siyasi çözülmeye başladığı döneme denk geldiğinden, genç yaşta siyasal tartışmalarla karşılaşma olanağı buldu. Okul yıllarında tarih, siyaset ve hukuk konularına ilgi duyduğu bilinmektedir.
Eğitimine Belgrad Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde devam etti. Hukuk eğitimi, ilerleyen yıllarda üstlendiği görevlerde referans aldığı alanlardan biri oldu. Öğrencilik döneminde çeşitli siyasi faaliyetlere katılarak aktif siyasal hayata adım atmaya başladı.
Vučić’in gençlik yıllarındaki siyasal yönelimleri, Yugoslavya’nın dağılması sürecinin getirdiği toplumsal gerilimler, milliyetçi akımlar ve siyasi yeniden yapılanmalarla ilişkili bir çerçevede şekillendi.
Aleksandar Vučić (Anadolu Ajansı)
Siyasete Giriş ve 1990’lar
Vučić, 1990’ların başında Vojislav Šešelj liderliğindeki Sırp Radikal Partisi’ne katılarak aktif siyasal yaşamına başladı. Parti, o dönemde sert milliyetçi söylemleriyle tanınıyordu. Vučić, kısa sürede milletvekilliğine yükselerek parti içinde önemli görevler üstlendi.
Savaş yıllarında parlamento konuşmaları ve medya görünürlükleriyle kamuoyunda dikkat çekti. Yugoslavya iç savaşları bağlamında sert siyasi tartışmaların içinde yer aldı. Savaş dönemindeki söylem ve tutumları, sonraki yıllarda da sıkça gündeme gelen eleştiri konularından biri hâline geldi.
1998 - 2000 yılları arasında Enformasyon Bakanlığı görevini yürüttü. Bu dönemde bağımsız medya kuruluşlarına yönelik para cezaları, yayın kısıtlamaları ve idari müdahaleler uluslararası çevreler tarafından eleştirildi. 2000 sonrası değerlendirmelerde bu dönem, Vučić’in siyasi geçmişinde tartışmalı başlıklardan biri olarak kaldı.
Sırp İlerleme Partisi ve Siyasi Çizginin Değişimi
2000’li yılların ortasında Sırp Radikal Partisi içinde yaşanan ayrışmaların ardından Vučić, Tomislav Nikolić ile birlikte partiden ayrıldı. 2008’de kurulan Sırp İlerleme Partisi (SNS), Avrupa Birliği hedefini destekleyen ve ekonomik reformları önceleyen bir merkez sağ parti olarak tanımlandı.
Vučić, SNS’te üstlendiği görevlerle siyasi etkisini artırdı. Parti, kısa sürede ülke genelinde oy oranlarını yükselterek iktidar blokunun ana unsuru hâline geldi. Vučić’in söylemi, bu dönemde milliyetçi çizgiden ekonomik reform, kurumsal yeniden yapılandırma ve Avrupa yönelimi çerçevesine kaydı.
Yeni parti yapılanması, Vučić’e hem parti içi hem de devlet yönetimi açısından güçlü bir konum sağladı. Bu süreçte medya, ekonomi ve kamu yönetimi alanlarında yapılan düzenlemeler, hem destek hem de eleştirilerle karşılandı.
Başbakanlık Dönemi
Vučić, 2012’de kurulan hükümette başbakan yardımcısı ve savunma bakanı olarak yer aldı. 2014 seçimlerinin ardından başbakanlık görevini üstlendi. Bu dönemde mali disiplin, kamu harcamalarının kontrolü ve yabancı yatırımların teşviki hükümet politikalarının merkezinde yer aldı.
IMF ile yürütülen program çerçevesinde kamu maliyesine yönelik reformlar gerçekleştirildi. Emek piyasası düzenlemeleri, özelleştirme süreçleri ve kamu yönetimi değişiklikleri özellikle sendikalar ve bazı toplumsal kesimler tarafından eleştirildi. Destekçiler ise bu politikaları ekonomik istikrar açısından gerekli görmekteydi.
Dış politikada Kosova ile yürütülen Brüksel Diyaloğu, bölgesel işbirliği girişimleri ve Sırbistan’ın AB ile ilişkileri önemli gündem maddeleri oldu. Vučić’in başbakanlık döneminde iç ve dış politika eş zamanlı olarak yürütülmüş, Balkanlar’daki ilişkiler zaman zaman gerginlik ve normalleşme arasında dalgalanmıştır.
Cumhurbaşkanlığı Dönemi
Vučić, 2017’de yapılan seçimlerde ilk turda çoğunluğu elde ederek Sırbistan Cumhurbaşkanı seçildi. Anayasal olarak sınırlı yürütme yetkilerine sahip olsa da, parti liderliği ve hükümet yapısı üzerindeki etkisi nedeniyle fiili olarak geniş siyasi nüfuz alanı oluştu.
Cumhurbaşkanlığı döneminde muhalefet, seçim süreçleri, medya özgürlüğü ve yargı bağımsızlığı gibi konularda eleştiriler yöneltti. Ülkede zaman zaman protesto hareketleri ortaya çıktı. Vučić ve hükümet kanadı ise devlet kurumlarının işlediğini savundu ve istikrar vurgusu yaptı.
Aleksandar Vučić (Anadolu Ajansı)
Bölgesel Politikalar ve Açıklamaları
Kosova meselesi Vučić’in dış politikasının en önemli başlıkları arasındadır. Kosova’nın bağımsızlığını tanımama pozisyonu sürerken, AB arabuluculuğundaki Brüksel Diyaloğu çerçevesinde görüşmeler devam etmiştir. Bu süreç, hem Sırbistan içinde hem de bölgede yakından izlenmiştir.
Bölgedeki gerilimler çerçevesinde Vučić’in zaman zaman “önümüzdeki birkaç ayda büyük bir çatışma çıkabileceği”【1】 yönündeki açıklamaları uluslararası basında tartışılmıştır. Bu tür açıklamalar, kimi çevrelerde uyarı niteliğinde değerlendirilirken, kimi çevrelerde iç politik mesajlar olarak yorumlanmıştır.
Bosna-Hersek, Hırvatistan ve Karadağ ile ilişkiler, savaş yıllarının mirası ve azınlık meseleleri nedeniyle dönem dönem gerginleşmiştir.
Keskin Nişancı Faaliyetleriyle Bağlantısı
Aleksandar Vučić hakkında, Bosna Savaşı (1992-1995) sırasında Saraybosna kuşatması bağlamında keskin nişancı faaliyetlerine karıştığı iddiaları ortaya atılmıştır.
İddiaların İçeriği
Hırvat araştırmacı gazeteci Domagoj Margetić tarafından sunulan suç duyurusunda, İtalya’daki bir savcılığa başvurularak Vučić’in 1992-1993 yıllarında Saraybosna çevresinde, Yahudi Mezarlığı mevzisi gibi kritik noktalarda keskin nişancılar arasında yer aldığı öne sürülmüştür. 【2】
Söz konusu şikâyette, bazı Batı ülkelerinden gelen zenginlerin “insan safarisi” adı verilen ve sivillere ateş açmayı içeren etkinliklere katıldığı iddiasına dair belgeler yer aldığı belirtilmiştir.【3】
Aynı duyuruda, iddianın Milano Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturmaya alındığı ve soruşturmanın yabancı uyruklu şüphelileri de kapsayabileceği aktarılmıştır.
Vučić’in Yanıtı
Vučić ve sözcüleri iddiaları reddetmiş, kendisinin gazeteci ve çevirmen olarak çalıştığını, hiçbir silahlı milis birliğiyle bağlantısı veya keskin nişancı tüfeği taşıdığına dair bir durumu olmadığını belirtmiştir.【4】
Videolarda yer aldığı öne sürülen görüntülerin tüfek değil, tripod olduğu savunulmuştur.
