Andriake, antik Lykia Bölgesi'nin önemli liman yerleşimlerinden biridir. Günümüzde Türkiye'nin Antalya ilinin Demre ilçesine bağlı Çayağzı mevkiinde yer alan kent, Myra’nın limanı olarak işlev görmüş ve bu yönüyle hem askeri hem de ticari açıdan bölgesel bir öneme sahip olmuştur. Antik kaynaklar ve arkeolojik buluntular ışığında, Andriake’nin tarihi, kent planlaması ve yapıları detaylı şekilde anlaşılabilmektedir.
Andriake (Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Konum ve Tarihî Arka Plan
Andriake, Demre kent merkezinden batıya doğru uzanan yolun 5. kilometresinde, Andriakos (Kokarçay) Nehri’nin ağzında yer alır. Kentin adı, M.Ö. 200’lerde geçen tarihi olaylarda anılmakta olup, M.Ö. 197 yılında Seleukos kralı III. Antiokhos’un filosuyla Andriake’ye geldiği bilinmektedir. Antik yazar Livius, Andriake’yi güney Lykia kentleri arasında sayar. Roma İmparatoru Traian döneminde limanın planlaması gündeme gelmiş, uygulamalar ise Hadrianus devrine tarihlenmiştir. M.S. 18 yılında Germanicus ve Agrippina’nın ziyareti Andriake’de heykellerle onurlandırılmış olup M.S. 60 yılında ise Aziz Paulos’un burada gemi değiştirerek Roma’ya doğru yolculuğunu sürdürdüğü bilinmektedir.
Kentsel Yapı ve Mimari Özellikler
Andriake Antik Kenti, büyük ölçüde limanın güneyindeki tepenin eteğine yayılmıştır. Demre yönünden kente girişte, tatlı su sağlayan bir Roma dönemi aquadüktü karşılar. Nymphaion, kentin doğusunda yer almakta olup kemerli girişi ve nişli duvarları ile tipik bir Roma mimarisi örneğidir. Kentin en dikkat çekici yapısı, M.S. 117–138 dönemine tarihlenen Hadrianus Dönemi’ne ait Granarium (tahıl ambarı) yapısıdır. Bu yapı 65 x 32 metre boyutlarında, dikdörtgen planlı ve sekiz odalıdır. Cephesinde sekiz giriş kapısı ve üstlerinde aydınlatma amaçlı pencereler bulunur. Ana girişin iki yanında İmparator Hadrian ve eşi Sabina’ya ait büstler yer alır. Cephede ayrıca granarium memurunun rüyası üzerine yaptırıldığı anlaşılan Serapis ve Pluton kabartmaları bulunmaktadır.
Andriake (Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Ticaret ve Ekonomik Yapı
Andriake, antik Akdeniz’in önemli liman kentlerinden biri olarak, Patara ile birlikte tahıl ticaretinde merkezi rol oynamıştır. Anadolu'daki iki imparatorluk silosundan biri burada yer alır. 2009 yılından itibaren yürütülen kazılar sonucunda farklı bölgelere ait çok sayıda amfora parçası bulunmuş, bu da uluslararası ticaretin yoğunluğunu kanıtlamıştır. Granarium, agora, liman caddesi ve gemi barınakları, kentin ekonomik faaliyetlerini yansıtan yapılardır. Agora, ortasında bir sarnıç bulunan ve üç tarafı dükkânlarla çevrili büyük bir pazaryeridir.
Andriake (Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü)
Dini ve Sosyal Yapılar
Kazılar, Andriake’de yalnızca ticari değil, sosyal ve dini yapıların da bulunduğunu göstermektedir. Bunlar arasında Bizans dönemine ait kilise kalıntıları, Anadolu Akdenizi’nin ilk sinagogu olduğu düşünülen yapı ve çeşitli sosyal birimler yer almaktadır. Kentin kuzey kesimindeki nekropol alanında Lykia tipi lahitlerin yanı sıra iki kilise yapısına ait kalıntılar da tespit edilmiştir.
Murex ve Mor Boya Üretimi
Andriake’de yapılan kazılarda, antik dönemde mor boya üretimiyle ilişkili ilk Murex fabrikası ortaya çıkarılmıştır. Murex, mor boya elde edilen deniz kabuklusu türüdür ve yalnızca üst sınıflar tarafından kullanılması nedeniyle özel bir yere sahiptir. Boya üretimi sonrası geriye kalan Murex kabuklarının yapı harcında kullanıldığı tespit edilmiştir. Bu bulgu, Andriake'nin ekonomik çeşitliliğine ve üretim faaliyetlerine dair önemli bilgiler sunmaktadır.
Andriake’nin Myra ile İlişkisi
Uzun süre bağımsız bir kent olup olmadığı tartışılan Andriake’nin, son araştırmalar ışığında, Myra’nın bir liman mahallesi olduğu kesinlik kazanmıştır. Bu durum, kentin kentleşme modeli ve Lykia bölgesi içindeki konumu hakkında önemli veriler sunmaktadır. Liman urbanizmi açısından benzersiz örnekler barındırmasıyla dikkat çeken Andriake, bu özelliğiyle Akdeniz dünyasında özel bir yer edinmiştir.
