Antalya Diplomasi Forumu (ADF), küresel ve bölgesel meselelerin kapsayıcı, yenilikçi ve barışçıl bir diyalog ortamında ele alınmasını amaçlayan uluslararası bir platformdur. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından 2019 yılında temelleri atılan ADF, diplomasinin dönüşen doğasına yanıt olarak kurulmuştur.

Forum, Antalya’nın tarihsel ve sembolik önemine dayanarak, dünyanın ilk demokratik meclisi olarak bilinen Patara antik şehrindeki Likya Birliği Meclisi’ni logosunda taşımaktadır. Bu, ADF’nin, insanoğlunun müzakere yoluyla sorunlara çözüm arama geleneğini modern diplomasiye taşıma misyonunu yansıtmaktadır.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

Konferans diplomasisi perspektifinden ADF, uluslararası ilişkiler disiplininde yumuşak güç ve kamu diplomasisi unsuru olarak Türkiye’nin küresel sahnedeki etkisini artırmayı hedefler. Devletler arası ilişkilerin ötesine geçerek sivil toplum, iş dünyası, akademisyenler ve medya gibi çok çeşitli aktörleri bir araya getirerek çağdaş sorunlara çözüm üretme kapasitesini güçlendirir.

Amaç ve Kapsam

ADF küreselleşme, teknolojik ilerlemeler ve uluslararası ilişkilerdeki değişimlerin etkisiyle dönüşen diplomasi anlayışına yanıt vermeyi amaçlar. Günümüzde diplomasi yalnızca devletler arası ilişkileri değil, aynı zamanda sivil toplum, özel sektör, akademisyenler ve medya gibi farklı paydaşları kapsayan çok katmanlı bir süreçtir. ADF, bu paydaşları bir araya getirerek siyasi, ekonomik, sosyal ve çevresel konularda yenilikçi ve yapıcı diyalog ortamı sunar. İklim değişikliği, düzensiz göç, bölgesel çatışmalar ve küresel salgın gibi çağdaş sorunlara çözüm arayışında, geleneksel diplomasinin yetersiz kaldığı bir dönemde, ADF daha kapsayıcı, uyarlanabilir ve dirençli bir diplomasi anlayışını teşvik eder.

Forum, küresel liderler, politika yapıcılar, kanaat önderleri, akademisyenler, iş dünyası temsilcileri ve sivil toplum aktörlerini bir araya getirerek uluslararası ilişkilerdeki güncel trendleri tartışmayı ve çözüm odaklı yaklaşımlar geliştirmeyi hedefler. ADF, diplomasinin düşünce boyutunda bir boşluğu doldurarak çatışmaların çözümü için yenilikçi araçlar, arabuluculuk stratejileri ve bölgesel iş birliği mekanizmaları üzerine odaklanır. Aynı zamanda, uluslararası kuruluşlardaki işlevsizlik ve güven eksikliğini ele alarak daha etkili bir küresel yönetişim için çözümler üretmeyi amaçlar.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

Tarihçe ve Etkinlikler

1. Antalya Diplomasi Forumu (2021)

• Tarih ve Tema: 18-20 Haziran 2021 tarihlerinde, “Yenilikçi Diplomasi: Yeni Dönem, Yeni Yaklaşımlar” temasıyla düzenlenen ilk fiziki ADF, küresel salgın döneminin en büyük uluslararası etkinliklerinden biri olmuştur. 2020 yılında “Dijital Çağda Diplomasi” temasıyla planlanmış, ancak salgın nedeniyle fiziki olarak gerçekleştirilememiş ve çevrim içi faaliyetlerle küresel diplomasi gündemine katkıda bulunmuştur.

• Katılımcılar ve Kapsam: Foruma 10 devlet veya hükûmet başkanı, 43 bakan ve toplamda yaklaşık 2.000 kişi katılmıştır. Dünyadaki her beş dışişleri bakanından biri bu etkinlikte yer almıştır. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun 50’den fazla ikili görüşme gerçekleştirmiştir.

• Katkılar: İlk ADF, salgın sonrası dönemde diplomasinin yeniden şekillenmesi gerektiğini vurgulayan bir platform olarak dikkat çekmiştir. Küresel sorunlara yenilikçi yaklaşımlar geliştirilmesi ve çok paydaşlı diyalogların teşvik edilmesi, forumun temel hedefleri arasında yer almıştır. Türkiye’nin girişimci ve insani dış politika vizyonunu yansıtan bu etkinlik, ADF’nin uluslararası alanda tanınırlığını artırmaya yönelik önemli bir adım olmuştur.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

2. Antalya Diplomasi Forumu (2022)

• Tarih ve Tema: 11-13 Mart 2022 tarihlerinde, “Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak” temasıyla gerçekleştirilen ikinci ADF, küresel diplomasi takviminde önemli bir yer edinmiştir.

• Katılımcılar ve Kapsam: Foruma 17 devlet veya hükûmet başkanı, 80 bakan, 40 uluslararası teşkilat temsilcisi dahil toplam 3.260 konuk katılmıştır. Katılımcı ülkeler, dünya devletlerinin yaklaşık yüzde 40’ını temsil etmiştir. Forum, 42 farklı oturumda 220 konuşmacıyı bir araya getirmiş ve 212 ikili görüşmeye ev sahipliği yapmıştır. Tüm oturumlar, bir metaverse ortamında dahil olmak üzere internetten canlı yayınlanmış ve yaklaşık 200.000 çevrim içi izleyiciye ulaşmıştır.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

• Katkılar: İkinci ADF, özellikle Ukrayna-Rusya savaşının başlangıcında iki ülkenin dışişleri bakanları arasında gerçekleşen ilk siyasi temasla dünya çapında dikkat çekmiştir. Ayrıca Türk ve Ermeni Dışişleri Bakanları arasında yapılan toplantıda, her iki ülke temsilcileri normalleşme sürecinin sürdürülmesi konusunda olumlu tutumlarını ifade etmiş ve bölgede barış tesis etme çabalarını desteklemiştir. Forum, dünya medyası tarafından yakından takip edilmiş; 585’i yabancı olmak üzere 2.000’den fazla gazeteci tarafından yerinde izlenmiştir. Bu etkinlik, ADF’nin diplomatik çözüm yollarının merkezî bir platformu olduğunu küresel ölçekte göstermiştir.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

3. Antalya Diplomasi Forumu (2024)

• Tarih ve Tema: 1-3 Mart 2024 tarihlerinde, “Krizler Döneminde Diplomasiyi Öne Çıkarmak” temasıyla düzenlenen üçüncü ADF, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde ve Dışişleri Bakanlığının inisiyatifiyle gerçekleştirilmiştir.

• Katılımcılar ve Kapsam: Devlet ve hükûmet başkanları, bakanlar, diplomatlar, iş insanları, akademisyenler, düşünce kuruluşları, gençlik ve medya temsilcileri geniş kapsamlı görüş alışverişinde bulunmak üzere bir araya gelmiştir. Forum, süren savaşlar, terörizm, düzensiz göç, yabancı düşmanlığı, İslam karşıtlığı, yapay zekânın öngörülemeyen riskleri, iklim değişikliği, doğal afetler, pandemiler ve genişleyen sosyoekonomik uçurum gibi küresel sınamaları ele almıştır. Dünya nüfusunun üçte birinin 2024 yılında seçimlere gittiği bir dönemde, seçimlerin uluslararası meselelere etkisi ve yapay zeka yoluyla yayılan dezenformasyon gibi konular da tartışılmıştır.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

• Katkılar: ADF 2024, kurallara dayalı uluslararası düzene duyulan güvenin aşınması ve devletlerin faaliyet gösterdiği ortamın öngörülebilirliğinin zayıflaması gibi endişe verici eğilimlere yanıt aramıştır. Geleneksel diyalog çerçevesinin ötesine uzanan yeni bir diplomasi anlayışını benimseyerek küresel sınamalara yanıt verebilmek için yenilikçi araçlar ve stratejiler değerlendirilmiştir. Forum, bu çalkantılı dönemde barışçıl bir çıkış arayışında ortak düşünme zemini sunmuş ve interaktif bir platform olarak küresel ve bölgesel gündemleri şekillendiren sınamaları tartışmıştır. Türkiye’nin yumuşak güç ve kamu diplomasisi unsuru olarak uluslararası alandaki rolünü pekiştirmiştir.

4. Antalya Diplomasi Forumu (2025)

• Tarih ve Tema: 11-13 Nisan 2025 tarihlerinde, “Ayrışan Dünyada Diplomasiyi Sahiplenmek” temasıyla, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığının ev sahipliğinde düzenlenmiştir.

• Katılımcılar ve Kapsam: Forum, devlet ve hükûmet başkanları, dışişleri bakanları, uluslararası teşkilat temsilcileri, akademisyenler, iş dünyası temsilcileri, sivil toplum kuruluşları ve medya mensuplarını bir araya getirmiştir. Tartışmalar, jeopolitik gerilimler, küresel eşitsizlikler, sivillere yönelik şiddet, hoşgörüsüzlük, teknolojik dönüşümlerin oluşturduğu belirsizlikler ve iklim krizinin etkileri gibi konuları kapsamıştır. Forum, mevcut uluslararası sistemin karşılaştığı sınamaları ele almak için diplomasinin rolünü değerlendirmiştir.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

• Katkılar: ADF 2025, çok taraflı düzenin karşılaştığı sistemik sorunları analiz ederek, uluslararası ortamın değişen dinamiklerinde diplomasinin işlevselliğini artırmaya yönelik bir diyalog platformu sağlamıştır. Çatışma çözümü için yenilikçi yaklaşımlar, arabuluculuk mekanizmaları ve bölgesel iş birliği stratejileri tartışılmıştır. Uluslararası kuruluşlardaki işlevsel sorunlar ve güven eksikliği ele alınmış; daha etkili bir küresel yönetişim için öneriler geliştirilmiştir. Hükûmet dışı aktörlerin, özellikle sivil toplum ve özel sektör temsilcilerinin, diplomasiye katkıları vurgulanmıştır. Forum, küresel ve bölgesel meselelere yönelik çok paydaşlı bir diyalog ortamı sunarak diplomasinin kapsayıcı ve uyarlanabilir bir yaklaşımla güçlendirilmesine katkıda bulunmuştur.

Kurumsal Yapı ve Katkılar

ADF, 10 Ocak 2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan kanunla vakıf statüsü kazanmış ve müstakil bir kurumsal kimliğe sahip olmuştur. Bu, Forum’un uluslararası alandaki görünürlüğünü ve etkisini artırmayı amaçlayan bir adımdır. ADF, ayrım gözetmeksizin tüm katılımcıların katkılarına açık bir platform olarak gayriresmî bir diplomasi ortamı sunar. Örneğin ikinci ADF’de gerçekleşen 212 ikili görüşme, forumun diplomatik işlevselliğini ortaya koymaktadır.

Dünya medyası tarafından yakından takip edilen forum, 585’i yabancı olmak üzere 2.000’den fazla gazeteci tarafından yerinde izlenmiştir. Rusya-Ukrayna ve Türkiye-Ermenistan arasındaki görüşmeler, dünya basınında geniş yer bulmuş ve ADF’nin diplomatik çözüm yollarının merkezî bir platformu olduğunu göstermiştir.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

Türkiye’nin dış politikadaki prestijli konumunu güçlendiren forum, aynı zamanda küresel barış ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunur. ADF, farklı coğrafyalardan ve disiplinlerden gelen katılımcıların çeşitliliğiyle, uluslararası diplomasi takviminde saygın bir yer edinmiştir. Münih Güvenlik Konferansı, Davos Zirvesi ve Doha Forumu gibi uluslararası alanda tanınmış diğer konferanslarla karşılaştırıldığında, ADF kısa sürede benzer bir prestij kazanmıştır. Türkiye’nin Suriye iç savaşı, mülteci krizi ve Ukrayna-Rusya çatışması gibi bölgesel sorunlara yönelik proaktif yaklaşımı, ADF’nin uluslararası tanınırlığına katkıda bulunmuştur.

Gelecek Vizyonu

ADF, Türkiye’nin “yüzyıl” vizyonuna katkıda bulunarak, diplomasinin geleneksel ufkunu genişleten bir platform olarak uluslararası alanda kalıcı bir yer edinmiştir. Forum, dostane ve samimi bir ortamda yenilikçi politikaların tartışılmasını sağlayarak küresel iş birliğini teşvik etmeye devam etmektedir.

^{Antalya Diplomasi Forumu (ADF)}

Türkiye’nin dış politikada sahada ve masada güçlü bir aktör olarak konumlanması, ADF’nin uluslararası ilişkiler disiplininde konferans diplomasisi örneği olarak yer edinmesini sağlamıştır. ADF’nin İstanbul Arabuluculuk Konferansları ve TRT World Forum gibi diğer Türk girişimleri ile birlikte, Türkiye’nin küresel diplomasi alanındaki marka değerini artırmaktadır.