Antandros Antik Kenti, Balıkesir ili Edremit ilçesine bağlı Altınoluk Beldesi’nin yaklaşık 4 kilometre doğusunda, Kaz Dağı (antik adıyla İda Dağı) eteklerinde yer almaktadır. Adramytteion (Burhaniye-Ören) ile Assos (Behramkale) arasında yer alan kent, antik dönemde askeri bakımdan stratejik bir konumda bulunmaktaydı. Akropolisinin, Altınoluk ile Avcılar arasında Yarmataş olarak bilinen, 215 metre rakımlı bir tepe üzerinde yer aldığı ve doğuya doğru yayıldığı Henri Kiepert tarafından ifade edilmiştir.
Antandros Antik Kenti (Anadolu Ajansı)
Kuruluşu ve Tarihi Gelişim
Antandros’un kuruluşu M.Ö. 10. yüzyıla tarihlendirilmekle birlikte, yakın çevresindeki Assos gibi yerleşimlerin M.Ö. 2. binyıla kadar uzanan geçmişi göz önüne alındığında, kentin bu dönemde de iskan görmüş olabileceği değerlendirilmektedir. Antik kaynaklar, kentin kuruluşuna ve yerleşim evrelerine dair farklı görüşler sunmaktadır. Alkaios, kenti bir Leleg yerleşimi olarak tanımlarken; Skepsis’li Demetrios, Kilikya kökenli olduğunu ileri sürmektedir. Herodot, Antandros’un bir Pelasg yerleşimi olduğunu belirtirken; Thukydides Aiol yerleşimi olduğunu ifade etmektedir. Aristoteles’e göre ise kentin Edonis ve Kimmeris gibi yan adları, bölgeye hâkim olan kavimlerin etkisini yansıtmaktadır.
Siyasi ve Askeri Tarih
Antik kaynaklarda, Antandros’un Pers İmparatorluğu döneminde önemli bir askeri hedef olduğu belirtilmektedir. M.Ö. 499–494 yılları arasında gerçekleşen Batı Anadolu İsyanı’nın ardından, Pers Kralı Dareios’un komutanı Otoneis tarafından ele geçirilmiştir. Herodot, Kserkses’in Yunan seferi sırasında ordusunun Antandros’un yanından geçtiğini kaydetmektedir. Peloponez Savaşları süresince birçok kez el değiştiren kent, Atina egemenliğinde bulunduğu dönemde haraç ödemekle yükümlü kılınmıştır. Sicilya Seferi sonrasında tekrar Pers egemenliğine girmiştir. M.Ö. 4. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bağımsız bir kent olarak sikke bastığı bilinmektedir. Geç Roma döneminde ise, Titus’tan Elagabal dönemine kadar sikke basımına devam ettiği anlaşılmaktadır. Hristiyanlık döneminde bir piskoposluk merkezi konumuna gelmiştir.
Nekropol ve Mezar Gelenekleri
Antik kente ait nekropol, Yarmataş Tepesi’nin yaklaşık 2 kilometre batısında yer almaktadır. Nekropol alanı, modern dönem inşaat faaliyetleri sırasında ortaya çıkmış ve 1989–1996 yılları arasında kurtarma kazıları gerçekleştirilmiştir. 2001 yılında Balıkesir Müze Müdürlüğü başkanlığında ve Ege Üniversitesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Gürcan Polat’ın bilimsel danışmanlığında başlatılan kazı çalışmaları günümüzde de devam etmektedir. M.Ö. 7. yüzyıldan M.Ö. 2. yüzyıla kadar kullanıldığı anlaşılan nekropolde, arazinin eğiminden yararlanılarak üst üste yerleştirilmiş lahit mezarların yanı sıra kremasyon ve doğrudan toprağa gömü şeklinde defin uygulamaları tespit edilmiştir. Mezar buluntuları, Balıkesir ve Bandırma müzelerinde sergilenmektedir.
Antandros Antik Kenti (Anadolu Ajansı)
Roma Dönemi Kalıntıları
Kentte yapılan arkeolojik kazılarda, kaçak kazılar sonucu ortaya çıkarılan Roma dönemine ait bir taban mozaiği çevresinde sistemli çalışmalar yürütülmüştür. Bu çalışmalar neticesinde, M.S. 1. yüzyıla tarihlendirilen, mozaikli taban döşemelerine ve duvar fresklerine sahip bir Roma villası tespit edilmiştir. Söz konusu yapı, Antandros’un Roma dönemindeki yerleşim düzeni ve konut mimarisi hakkında önemli veriler sunmaktadır.
Antandros Antik Kenti (Anadolu Ajansı)
Ekonomi ve Ticaret
Antik kaynaklara ve sikkelere göre, Antandros’un ekonomik faaliyetleri arasında İda Dağı’ndan elde edilen ve özellikle gemi yapımında kullanılan kereste ticareti önemli bir yer tutmaktaydı. Bu durum, kentin doğal kaynaklarını etkin bir şekilde kullanabildiğini ve bölgedeki ticari ağlara entegre olduğunu göstermektedir.
