António Guterres, 1 Ocak 2017’den bu yana Birleşmiş Milletler’in dokuzuncu Genel Sekreteri olarak görev yapan Portekizli siyasetçi ve diplomattır. Daha önce Portekiz Başbakanlığı ile Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği görevlerinde bulunmuş; kariyerini barış ve çok taraflı uluslararası iş birliği hedefleri üzerine şekillendirmiştir.

^{António Guterres (AA)}

Erken Yaşam ve Eğitimi

António Guterres, 1949 yılında Portekiz’in başkenti Lizbon’da doğdu. Lizbon’daki Instituto Superior Técnico’dan mühendislik diploması alarak mezun oldu. Guterres, Portekizce, İngilizce, Fransızca ve İspanyolca bilmektedir.

Portekiz’deki Siyasi Kariyeri

Guterres, 1976 yılında Portekiz Parlamentosu’na seçildi ve 17 yıl boyunca milletvekili olarak görev yaptı. Bu süre içinde Ekonomi, Maliye ve Planlama Komitesi'nin, daha sonra Bölgesel Yönetim, Belediyeler ve Çevre Komitesi’nin başkanlığını yürüttü. Aynı zamanda partisinin parlamento grubunun liderliğini yaptı.

1995–2002 yılları arasında Portekiz Başbakanı olarak görev yaptı. Bu dönemde, Doğu Timor krizinin çözümüne yönelik uluslararası olarak aktif rol üstlendi. 2000 yılının başlarında Avrupa Konseyi Başkanlığı görevini yürüttü; bu görev sırasında büyüme ve istihdamı hedefleyen Lizbon Gündemi’nin kabul edilmesine liderlik etti ve ilk Avrupa Birliği–Afrika Zirvesi’ne eş başkanlık yaptı. Ayrıca 1991–2002 yılları arasında Portekiz Devlet Konseyi üyeliğinde bulundu.

Uluslararası Parlamenter ve Sivil Faaliyetler

1981–1983 yılları arasında Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi üyesi olarak görev yaptı; Demografi, Göç ve Mülteciler Komitesi başkanlığını yürüttü.

Uzun yıllar Sosyalist Enternasyonal içinde aktif olan Guterres, 1992–1999 arasında başkan yardımcılığı yaptı. 1999–2005 yılları arasında ise örgütün başkanlığını üstlendi. Bunun yanında Portekiz Mülteci Konseyi’ni ve Portekiz Tüketiciler Birliği DECO’yu kurdu. 1970’li yılların başında Lizbon’un yoksul mahallelerinde sosyal kalkınma projeleri yürüten Centro de Acção Social Universitário’nun başkanlığını yaptı. Ayrıca, Club of Madrid'e de üye oldu.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR)

António Guterres, 2005 yılında BM Genel Kurulu tarafından Birleşmiş Milletler’in 10. Mülteciler Yüksek Komiseri olarak seçildi ve bu görevi 2015 yılı sonuna kadar on yıl boyunca sürdürdü. Görev süresi boyunca UNHCR tarihindeki en kapsamlı yapısal reform süreçlerinden birini yönetti. Bu dönemde, Suriye ve Irak’taki çatışmalar ile Güney Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Yemen’deki krizler sonucunda UNHCR’nin faaliyet alanı önemli ölçüde genişledi. Zorla yerinden edilen kişi sayısı 2005’te 38 milyondan 2015’te 60 milyonun üzerine çıktı.

Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği

13 Ekim 2016 tarihinde BM Genel Kurulu tarafından, 1 Ocak 2017’den itibaren geçerli olmak üzere beş yıllık bir dönem için Birleşmiş Milletler’in dokuzuncu Genel Sekreteri olarak atandı. Genel Sekreterliği döneminde Guterres, insan onurunun korunmasını temel öncelik olarak tanımladı. BM şartına bağlılık çerçevesinde COVID-19 pandemisine küresel yanıtın desteklenmesi, iklim kriziyle mücadele, toplumsal cinsiyet eşitliği ve BM’nin barış, sürdürülebilir kalkınma, insan hakları ve insani yardım alanlarındaki kapasitesini güçlendirmeye yönelik çalışmaları oldu.

BM’nin daha yenilikçi, etkili, şeffaf ve hesap verebilir bir yapıya kavuşması amacıyla teknolojik dönüşüm ve kurumsal reform süreçlerini başlattı; cinsiyet dengesi ve coğrafi temsilde iyileştirmeler yapmayı hedefledi.

2025 Yılı Atatürk Uluslararası Barış Ödülü

António Guterres, dünya genelinde barışın ve istikrarın güçlendirilmesine yönelik yürüttüğü çalışmalar nedeniyle, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri kapsamında verilen 2025 Yılı Atatürk Uluslararası Barış Ödülü’ne layık görülmüştür. Ödülün, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan açıklamayla Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri sıfatıyla Guterres’e takdim edileceği kamuoyuna duyurulmuştur.

Kişisel Yaşamı

António Guterres, Catarina de Almeida Vaz Pinto ile evlidir. İki çocuğu, bir üvey oğlu ve üç torunu bulunmaktadır.