Arhavi kestane balı, Artvin ilinin Arhavi ilçesi coğrafi sınırları içerisinde, arıların ağırlıklı olarak kestane (Castanea sativa) ve diğer çiçekli bitkilerden topladığı nektarlarla ürettiği bir baldır.

Ürün Profili ve Coğrafi İşaret Türü

Arhavi kestane balı, çiçek balı olarak sınıflandırılmakta olup süzme ve/veya petekli bal şeklinde üretilip piyasaya arz edilir. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "menşe adı" olarak tescil edilmiştir. Menşe adı, bir ürünün tüm üretim, işleme ve diğer hazırlık aşamalarının tanımlanmış coğrafi alan içerisinde gerçekleştiği ve ürünün karakteristik özelliklerinin bu coğrafi kökene borçlu olduğu durumlarda kullanılır. Arhavi kestane balının menşe adı olarak tescili, ürünün kendine has aroma, renk ve tadını Arhavi'nin ortalama 1000 metre yüksekliğe kadar olan kestane ağacı florasına, bölgenin diğer zengin bitki örtüsüne ve yüzyıllardır süregelen arıcılık faaliyetlerine borçlu olduğunu belgeler.

^{Arhavi Kestane Balı (Türk Patent ve Marka Kurumu)}

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Arhavi Kestane Balı, botanik kaynağı olan kestane (Castanea sativa) poleninin melissopalinolojik analizlerde baskın olarak bulunduğu bir baldır. Üründeki kestane poleni oranı toplam polen içeriğinin en az %70'ini oluşturur. Yoğun monofloral türlerin botanik kaynağına (kestane) atfen kestane balı olarak adlandırılır.

• Görünüm ve Kıvam: Kahverengi tonlarında bir renge sahip olup akışkan ve viskoz bir kıvamdadır.
• Koku ve Tat: Elde edildiği bitki örtüsüne özgü bir kokuya, nispeten buruk ve kekremsi bir tada sahiptir. Tüketildiğinde boğazda hafif bir yanma hissi bırakır.
• Kristalizasyon: Uygun depolama ve saklama koşullarında kısmen veya yavaş kristalleşebilir.
• Polen Kaynakları: İklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak birincil polen yoğunluğu ağırlıklı olarak kestane (Castanea sativa) olup ana ikincil polenlerin yoğunluğu arasında ıhlamur (Tilia spp.), turunçgil (Citrus spp.), Ericaceae ve Rosaceae türleri bulunur. Bu birincil ve ikincil polen kaynakları, Arhavi kestane balının kendine özgü aromasını ve rengini oluşturur.
• Arı Irkı: Üretiminde genellikle Kafkas arı ırkları kullanılır.

Üretim Metodu

Arhavi kestane balı, Türk Gıda Kodeksi mevzuatına uygun olarak süzme bal ve/veya petekli bal şeklinde üretilir ve tüketiciye sunulur.

Arıcılık Faaliyetleri

• Arhavi Kestane Balı üretiminde genellikle sabit arıcılık faaliyetleri yürütülür. Üretim, ortalama 1000 m rakıma kadar olan alanlarda modern kovanlar ve/veya karakovanlar kullanılarak yapılır.
• Arı kovanlarının kışlatılması genellikle yerden yüksekte konumlandırılmış kapalı veya yarı açık arılıklarda/yapılarda gerçekleştirilir. Arıcılar, normal iklim şartlarında kapalı kışlatma arılıklarını genellikle bölgesel floradan elde edilen balla veya şeker-su karışımıyla besler.
• İlkbahar (Mart ayı) kontrollerinde arıların kışı geçirme durumu, kovandaki besin miktarı, ana arının varlığı ve yumurtlama durumu, işçi arı sayısı ve kovanda hastalık olup olmadığı kontrol edilir. Kovan dip tahtalarının bakımı ve temizliği yapılır.
• Arılıkların araziye yerleştirilme dönemi genellikle Mayıs ve Haziran aylarıdır. Arılar nektar toplamaya başladıktan sonra ilave besleme yapılmaz.

Zararlılarla Mücadele

Zararlılarla mücadelede ruhsatlı ilaçlar, ilgili mevzuata uygun olarak ve prospektüslerine göre kullanılır.

• Hasat: Hasat dönemi aylara, nektar akışına ve iklim koşullarına göre değişiklik gösterebilir. Genellikle Ağustos ve Eylül aylarında tamamlanan hasat, olumsuz iklim koşulları nedeniyle Temmuz ayında da yapılabilir. Hasat zamanı geldiğinde, süzülecek çerçevelerin petekleri tekniğine uygun olarak alınır. Soyulan peteklerin balı, gıdaya uygun manuel veya elektrikli (santrifüj) bal süzme makinelerine yerleştirilerek ayrılır.
• Dinlendirme ve Süzme: Süzülen bal, arıcılar tarafından gıdaya uygun dinlendirme tanklarına alınır ve bu tanklarda ortalama 3 gün dinlendirilir. Bu sayede istenmeyen partiküller, kabarcıklar vb. çökelir ve bal homojen bir görünüm kazanır. Dinlendirilmiş balda bulunabilecek partikül, kabarcık vb. ayırmak amacıyla bal, ince süzeklerden geçirilerek süzme işlemi tamamlanır.
• Depolama ve Ambalajlama: Arhavi kestane balı, ambalajlama/dolum noktasından tüketiciye kadar tüm aşamalarda temiz ve kuru yerlerde, kokulardan uzakta, doğrudan güneş ışığı almayan ve 25°C’yi aşmayan ortamlarda muhafaza edilir. Eğer hemen tüketiciye sunulmayacak ve dolum yapılmayacaksa ürün daha uzun süreli muhafaza için serin ortamlarda saklanır. Arhavi kestane balı, gıda işletmecileri tarafından belirlenen gıda ile temasa uygun ambalajlara konulur. Özellikle polen analizleri ve Türk Gıda Kodeksi'ne uygun olan ballar etiketlenerek tüketiciye sunulur.

Coğrafi Köken ve Sınırlar

Arhavi kestane balının coğrafi sınırı Artvin iline bağlı Arhavi ilçesidir. Ürünün tüm üretim aşamaları bu coğrafi sınır içerisinde, bölgenin kendine has iklim (her mevsim yağış alan, kışı ılıman, yıllık sıcaklık ortalaması yüksek Karadeniz iklimi) ve zengin bitki örtüsü (kestane, kızılağaç, kayın, gürgen, karaağaç, çınar, çam, ıhlamur ağaçlarının hakim olduğu gür ve sık flora) koşullarında gerçekleşir.

Tescil Süreci ve Detayları

Arhavi kestane balının coğrafi işaret tescili için Arhavi Ziraat Odası tarafından başvuruda bulunulmuştur. Başvuru, C2021/000524 numara ile 16 Aralık 2021 tarihinde yapılmıştır. Değerlendirme sürecinin ardından ürün, 10 Kasım 2022 tarihinde 1252 tescil numarası ile "menşe adı" olarak resmi olarak tescillenmiştir. Tescil ettirenin adresi Musazade Mahallesi, Kazım Karabekir Caddesi, Arhavi, Artvin olarak kayıtlıdır.