Armağan Barajı, Türkiye’nin kuzeybatısında, Kırklareli ilinin 33 km kuzeydoğusunda, Kocadere Deresi üzerinde sulama ve taşkın kontrolü amacıyla inşa edilmiş bir barajdır. 57,5 metre yüksekliğe ve 59 milyon m³ toplam su depolama kapasitesine sahiptir. Yapımı sırasında ve sonrasında önemli jeoteknik ve hidrojeolojik sorunlarla karşılaşılmıştır.

Jeoloji ve Zemin Yapısı

Baraj, Jura yaşlı Dolapdere Formasyonu'na ait metalimstonlar ve killi şistlerden oluşan bir zemin üzerinde yer almaktadır. Bölgede ayrıca Pre-Permiyen yaşlı gnays ve şistler, triyas yaşlı mahya formasyonu da yer alır. Metalimstonlar, yoğun kırıklı ve karstik yapılarıyla dikkat çekerken birçok boşluk kahverengi kil ile doludur. Bu karstik boşluklar, barajda su kaçaklarının başlıca nedenidir.

İnşaat ve Erken Dönem Sorunları

İlk yer seçim çalışmaları 1964 yılında yapılmıştır. Ancak zemin sorunları nedeniyle orijinal yeri değişmiştir. Nihai yer, 1981 yılında planlanmış ve baraj gövdesi inşa edilmeden önce yüzeysel alüvyon ve molas tortulları temizlenmiştir.

Baraj gölü 1997 yılında su tutmaya başlamış, 1998’de su seviyesi 400 m’ye ulaştığında, özellikle sol sahildeki galeri drenaj kuyularında yoğun su akışları gözlenmiştir. 1989–2003 yılları arasında toplam 103 km sondaj yapılmış, 17.650 kg çimento, bentonit ve kum enjekte edilerek gövde altı iyileştirme ve perde enjeksiyonları gerçekleştirilmiştir.

Su Kaçakları ve İzleme Çalışmaları

Su kaçakları, özellikle metalimstonlardaki kil dolguların su basıncı ile yıkanarak boşlukların açılması sonucu oluşmuştur. 2001 ve 2005 yıllarında yapılan izleyici (tracer) testlerinde Rhodamin ve Florossein boya maddeleri kullanılmış; karstik yapıların su iletimine açık olduğu ve göl suyunun aşağı kotlardaki kaynaklara ulaştığı belirlenmiştir. Su hızları bazı bölgelerde 2.000 m/gün’ü aşmıştır.

Mineralojik ve Hidrojeolojik Bulgular

X-Işını Difraktometre (XRD) ve pinhole analizleri, barajdan çıkan kilin kaynağının baraj gövdesi değil, karstik metalimston içi dolgu kili olduğunu göstermiştir. Ayrıca su kimyası analizleri, göl suyu ile bazı yeraltı suları arasında karışım olduğunu işaret etmektedir.

Armağan Barajı'ndaki su kaçakları, karstik yapılar içindeki kil dolguların zamanla yıkanarak boşluk oluşturması ve bu boşlukların zamanla artmasıyla açıklanmaktadır. Yapılan enjeksiyonlar bazı bölgelerde etkili olmuş olsa da, suyun göl seviyesindeki değişikliklere duyarlılığı devam etmektedir. Bu nedenle barajın su sızdırmazlığını sağlamak için sürekli izleme, yeniden enjeksiyon ve ileri jeoteknik çalışmalar önerilmektedir.