Arpa çayı, kavrulmuş arpa tanelerinin sıcak ya da soğuk suda demlenmesiyle elde edilen, kafeinsiz ve doğal bir içecektir. Özellikle Doğu Asya’da, başta Japonya, Kore ve Çin olmak üzere birçok ülkede geleneksel olarak tüketilmektedir. Japonya’da “mugicha” adıyla bilinen bu içecek, kavrulmuş arpa tanelerinden hazırlanır ve çoğunlukla yaz aylarında soğuk olarak servis edilir. Kafein içermemesi sebebiyle çocuklar ve yaşlılar tarafından da tercih edilmektedir.
Arpa Çayı (Pxhere)
Tarihsel Arka Plan
Arpa çayı, arpanın tarım ve gıda kültürlerindeki yerinin bir uzantısı olarak ortaya çıkmıştır. Arpa, Yakındoğu’daki Bereketli Hilal bölgesinde MÖ 8000’li yıllarda evcilleştirilmiş, insan beslenmesinde temel tahıllardan biri olmuştur. Arpa, hem gıda hem de içecek formunda farklı coğrafyalarda tüketilmiş, zaman içinde çeşitli şekillerde kullanılmıştır. Arpa çayı ise özellikle Doğu Asya kültürlerinde uzun geçmişe sahip geleneksel bir içecek olarak yer edinmiştir. Japonya, Kore ve Çin'de arpa çayının kavrulmuş taneleri evde hazırlanmakta ya da ticari olarak temin edilmektedir. Geleneksel kullanımında, içme suyu yerine ya da yemeklerle birlikte tüketilen günlük bir içecektir.
Bileşim ve Antioksidan Özellikler
Arpa çayında çeşitli fenolik bileşikler tespit edilmiştir. Bunlar arasında p-hidroksiacetofenon, 5,7-dihidroksikromon, naringenin, quercetin ve isoamericanol A gibi bileşikler yer almaktadır. Ayrıca bilinen diğer bileşikler olarak p-hidroksibenzaldehit, 3,4-dihidroksibenzaldehit, p-hidroksibenzoik asit, vanilik asit ve p-kumarik asit de çay örneklerinden izole edilmiştir.
Bu bileşiklerin antioksidan kapasiteleri, özellikle peroksinitrit temizleme aktiviteleri ölçülerek değerlendirilmiştir. Çalışmada, 3,4-dihidroksibenzaldehit, p-kumarik asit, quercetin ve isoamericanol A’nın, sentetik antioksidan olarak kullanılan BHT’den (butillenmiş hidroksitoluen) daha yüksek antioksidan etki gösterdiği belirlenmiştir. Bu bulgu, arpa çayının potansiyel biyolojik işlevselliğine işaret etmektedir. Özellikle quercetin (23,2 mg/kg) ve p-kumarik asit (103 mg/kg) miktar olarak daha yüksek oranlarda elde edilmiş ve belirgin antioksidan özellik göstermiştir.
Kullanım ve Tüketim
Arpa çayı günümüzde Japonya'da ev yapımı olarak hazırlanabildiği gibi, kavrulmuş arpa taneleri ticari olarak da satılmaktadır. Hazırlanan içecek hem sıcak hem soğuk tüketilebilir; yaz aylarında soğuk sunumu yaygın bir uygulamadır. Çayın kafeinsiz yapısı nedeniyle özellikle çocuklar, yaşlılar ve kafeine hassas bireyler tarafından tercih edilmektedir. Geçmişte evlerde kavrulmuş arpa taneleriyle hazırlanan mugicha, günümüzde paketli ve hazır formlarda da bulunabilir.
