Asım Orhan Barut, kuramsal fizik ve matematiksel fizik alanlarında uluslararası düzeyde çalışmalar yürütmüş bir bilim insanıdır. Eğitim hayatına Türkiye’de başlayan Barut, yükseköğrenimini ve akademik kariyerinin büyük bölümünü yurt dışında sürdürmüştür. Bilimsel araştırmaları özellikle parçacık fiziği ve grup teorisi üzerine yoğunlaşmış, çok sayıda yayın ve eser üretmiştir. Aynı zamanda Türkiye ile bilimsel iş birliğini önemseyerek çeşitli akademik projelerde yer almış ve bilimsel kurumların kuruluşuna katkıda bulunmuştur.

Doğumu ve Eğitim Hayatı

Asım Orhan Barut, 1926 yılında Malatya’da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Malatya Lisesi'nde tamamladı. 1940 yılında Malatya Lisesi'nin en başarılı öğrencileri arasında yer aldı. 1943 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi’ne ikinci sınıftan yatılı olarak kabul edildi. 1944 baharında devlet bursu kazanarak İsviçre'ye gitti. Zürih'teki Eidgenössische Technische Hochschule Zürich (ETH Zurich) bünyesinde eğitim gördü; 1948 yılında lisans, 1952 yılında ise doktora derecesini aldı.

Akademik Kariyeri

Akademik kariyerine Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü'nde araştırmacı olarak başlayan Barut, daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne geçti. ABD ve Kanada'da Chicago Üniversitesi, Montreal Üniversitesi ve Syracuse Üniversitesi gibi çeşitli üniversitelerde araştırmacı ve öğretim üyesi olarak çalıştı. 1962 yılında Colorado Üniversitesi'ne teorik fizik profesörü olarak katıldı.

Bilimsel Çalışmaları

Barut, matematiksel fizik ve parçacık fiziği alanlarında kuramsal fiziğin temel problemlerine önemli katkılar sağladı. Dinamik grup teorisi üzerine yaptığı çalışmalarla tanındı.

1977 yılında R. Raczka ile birlikte yayımladığı "Kompakt Olmayan Gruplar" adlı kitabı İngilizce olarak basıldı ve Lehçe ile Rusçaya çevrildi. 1964 yılında yayımladığı "Elektrodinamik, Klasik Alanlar ve Parçacıklar" adlı eseri de alandaki etkili çalışmalarından biridir.

Barut'un 100'den fazla bilimsel yayını vardır; bunların çoğu Physical Review dergisinde yayımlanmıştır.

Türkiye ile İlişkileri

1970'li ve özellikle 1980'li yıllarda Türkiye ile bilimsel iş birliğini artırdı. 1990 yılında Trakya Üniversitesi bünyesinde Uluslararası Fizik ve Uygulamalı Matematik Araştırma Merkezi’ni kurdu. Bu merkez aracılığıyla Edirne'nin uluslararası bir fizik merkezi olmasını hedefledi. Ayrıca uluslararası toplantılar ve yaz okulları organize etti.

Ödülleri ve Onurları

Asım Orhan Barut, matematiksel fizik ve parçacık fiziği alanlarında yaptığı uluslararası düzeydeki üstün çalışmalar nedeniyle 1982 yılında TÜBİTAK Bilim Ödülü'ne layık görüldü.

Kendi adıyla Trakya Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Bölümü'nde bir büst bulunmaktadır ve kişisel kitap koleksiyonu öğrenciler ile araştırmacıların kullanımına sunulmuştur.

Bilim Tarihi ve Dalga Mekaniği Üzerine Katkıları

Çağdaş Fizik Dergisi’nin Kasım 1988 tarihli 20. sayısında yayımladığı “Erwin Schrödinger’in 100. Yıldönümü ve Kuantum Mekaniğinin Bugünkü Durumu” başlıklı makalesi, Türkiye’de dalga mekaniği üzerine yazılan ilk popüler makalelerden biri olmuştur.

Bu makalede dalga mekaniğinin gelişim aşamalarını ve bilim tarihinden elde edilen bazı sonuçları tartışmıştır. Schrödinger, Einstein ve de Broglie gibi bilim insanlarının kuantum teorisinin probabilistik yorumuna yönelik eleştirilerini ele almıştır.

Son Yılları ve Ölümü

Asım Orhan Barut, hayatının son yıllarına kadar akademik çalışmalarını sürdürdü. 1994 yılında, 68 yaşında Colorado’da vefat etti. Ölümünün 30. yıl dönümünde, 6 Aralık 2024 tarihinde Trakya Üniversitesi Fen Fakültesi'nde düzenlenen bir törenle anıldı. Törende akademisyenler, öğrenciler ve ailesi tarafından anıları paylaşıldı.