Aynalı Çarşı, Çanakkale ilinde yer alan ve hem mimari yapısı hem de kültürel değeriyle dikkat çeken tarihi bir çarşıdır. Adını, “Çanakkale Türküsü” olarak bilinen meşhur halk ezgisinden almış olup, bu nedenle kente gelen ziyaretçilerin uğrak noktalarından biri haline gelmiştir. Türküde adı geçmesine rağmen, çarşının kitabesinde “Aynalı Çarşı” ifadesi yer almaz.

^{Çanakkale Aynalı Çarşı (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe

Çarşı, Osmanlı Padişahı II. Abdülhamid döneminde, 1889 yılında Musevi cemaati mensubu İlyo Halyo tarafından yaptırılmıştır. İnşa edildiği dönemde Çanakkale’nin ilk modern alışveriş merkezi olma özelliğini taşıyan çarşı, İstanbul’daki Mısır Çarşısı’nın küçük bir benzeri olarak tasarlanmıştır. Kitabeye göre yapı, II. Abdülhamid’in himayesi ve İlyo Halyo’nun gayretleriyle inşa edilmiştir. Hicri 1307 tarihli (Kasım-Aralık 1889) Osmanlıca kitabede şu ifadeler yer alır: “Adaletliliği ile tanınan Sultan Gazi ikinci Abdülhamid efendimiz hazretlerinin lütuf ve sahip çıkmalarıyla kendine bağlı Musevi uyruğundan İlyo Halyo kullarının çabalarıyla yaptırılmış ve gönülde yer tutan çarşıdır.^【1】 ”

İsminin Kökeni

Çarşının ismiyle ilgili olarak iki farklı görüş öne çıkmaktadır. Birincisi, geçmişte çarşıda at koşumları ve süs eşyalarının satıldığı; bunlar arasında “ayna” adı verilen at gözlüklerinin de bulunduğu iddiasıdır. İkincisi ise, askerlerin cep aynası almak için çarşıya gelmelerinden dolayı halk arasında bu ismin yerleştiği yönündeki görüştür.

Kültürel Önemi

Aynalı Çarşı, hem yerel halk hem de turistler için önemli bir ziyaret ve alışveriş merkezi olmanın ötesinde, Çanakkale’nin kültürel kimliğinin bir parçası olarak kabul edilmektedir. Tarihi yapısı, halk arasında taşıdığı anlam ve “Çanakkale Türküsü” ile kurduğu güçlü bağ sayesinde kent belleğinde özel bir yer edinmiştir.

Mimari Özellikler

Çarşının girişi kemerli kırmızı taş bir kapı ile sağlanmakta olup, kemerin kilit taşı kabartma çiçek motifleriyle süslenmiştir. Üst kısmında yer alan kitabe, Osmanlıca, İbranice ve Fransızca dillerinde yazılmıştır. Kitabe, yapı hakkında en önemli tarihi belgedir.

^{Aynalı Çarşıda Satılan Eşyalar (Anadolu Ajansı)}

Savaş Yılları ve Sonrası

I. Dünya Savaşı sırasında, özellikle Çanakkale Savaşları esnasında çarşı İngiliz Donanması’nın bombardımanıyla büyük zarar görmüştür. İşgal yıllarında ahır olarak kullanılmış; savaşın ardından yeniden düzenlenerek ticari faaliyetlerine devam etmiştir.

Restorasyonlar ve Günümüz

2004 ve 2007 yıllarında Çanakkale Belediyesi tarafından iki kez restore edilen Aynalı Çarşı, günümüzde 57 dükkânı ile faaliyet göstermektedir. Çarşıda hediyelik eşyalardan seramiğe, tekstil ürünlerinden yöresel ürünlere kadar geniş bir ürün yelpazesi yer almaktadır. İlk yapıldığında 14 dükkândan oluşan çarşı, zamanla genişlemiş ve kentin ticaret hayatında önemli bir yer edinmiştir.