Barbarlık Müzesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) başkenti Lefkoşa'da bulunan, 1963 yılında yaşanan Kıbrıslı Türk sivillerin katliamına ilişkin somut belgeleri sergileyen bir anı müzesidir. Müze, 24 Aralık 1963 tarihinde Rum militanlar tarafından gerçekleştirilen saldırıda, Türk Alayı’nda görevli Tabip Binbaşı Nihat İlhan’ın eşi ve üç çocuğunun şehit edildiği evin dönüştürülmesiyle oluşturulmuştur.

Tarihî Arka Plan

Müzenin temelleri, 21 Aralık 1963’te başlayan ve “Kanlı Noel” olarak adlandırılan silahlı saldırılar sürecinde yaşanan Kumsal Faciası’na dayanmaktadır. Olaylar, Lefkoşa’da iki Türk gencinin öldürülmesiyle başlamış, ardından EOKA bağlantılı Rum çeteleri tarafından yürütülen saldırılar çok sayıda sivilin hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Olaylar, dönemin en acı olaylarından biri olarak nitelendirilen ve Kumsal Katliamı olarak bilinen saldırıyla zirveye ulaşmıştır.

^{Kanlı Noel Katliamı ile Başlayan Süreçte Yerlerinden Göç Ettirilen Kıbrıslı Türkler (Anadolu Ajansı)}

24 Aralık 1963 gecesi, Binbaşı Nihat İlhan’ın evi hedef alınmış; eşi Mürüvvet İlhan ve çocukları Murat, Kutsi ile Hakan, banyo küvetinde makineli tüfeklerle vurularak öldürülmüştür. Dönemin gazetecileri ve tanıkları bu olayı, “Rumların Akritas Planı çerçevesinde başlatılan bir soykırım hareketi” olarak tanımlamışlardır.

^{Olayın Gerçekleştiği, Kurşun ve Kan İzlerinin Sergilendiği Banyo (Anadolu Ajansı)}

Dönemin direniş örgütü olan Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) ise saldırılar karşısında yeraltından yeryüzüne çıkmak zorunda kalmış ve savunma pozisyonuna geçmiştir. Bu dönemde toplamda 364 Kıbrıslı Türk hayatını kaybetmiş, 103 köy boşaltılmış ve yaklaşık 30.000 kişi göç etmek zorunda kalmıştır.

Kuruluş ve Gelişim Süreci

Barbarlık Müzesi'nin ilk kez müze olarak düzenlenmesi, 1965 yılında gündeme alınmış ve yapı 1 Ocak 1966 tarihinde Türk Cemaat Meclisi Sosyal İşler Dairesi tarafından ziyarete açılmıştır. 1975 yılında KKTC Eski Eserler ve Müzeler Dairesi tarafından tamir edilmiş ve yeniden düzenlenmiştir.

2019 yılında başlayan restorasyon süreci, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından tamamlanmıştır. Restorasyon kapsamında yapının fiziki ve dijital altyapısı yenilenmiş, çevre düzenlemeleri yapılmış ve çağdaş müzecilik ögeleri eklenmiştir.

Fiziksel Yapı ve Sergi İçeriği

Müze, saldırının gerçekleştiği evin orijinal yapısına sadık kalınarak düzenlenmiştir. Duvarlardaki mermi izleri korunmuştur. Banyo küveti, kanlı bornozlar ve çocuklara ait oyuncaklar sergilenmekte; olayın birebir gerçekleştiği ortam ziyaretçilere gösterilmektedir.

Müze içinde dönemin olaylarını belgeleyen fotoğraflar, açıklayıcı panolar, sesli rehberli anlatımlar ve dijital kronoloji ekranları yer almaktadır. Ziyaretçilere olayların özetini sunan 14 dakikalık bir belgesel de gösterilmektedir.

^{Kıbrıs'ta Yaşanan Süreci Anlatan Sergi (Anadolu Ajansı)}

Müzenin en dikkat çekici bölümlerinden biri olan Hafıza Havuzu, 1963–1974 yılları arasında Kıbrıs'ta şehit edilen veya kayıp olan Kıbrıslı Türklere dair yaklaşık 2.000 bilgi ve görsel belge içermektedir. Bu belgeler, olaylara dair somut kanıtların dijital ortamda korunmasını ve ziyaretçilere sunulmasını sağlamaktadır.

Barbarlık Müzesi, KKTC Kültür Dairesi ve Türkiye Cumhuriyeti kurumlarının katkılarıyla sürdürülmektedir. TİKA tarafından yürütülen bu proje, kültürel mirasın korunması ve Kıbrıs Türk halkının yakın tarihinin aktarılması amacını taşımaktadır.