Bayraktar TB1 veya Bayraktar Çaldıran, Baykar tarafından geliştirilen bir insansız hava aracı prototipidir. Platform, Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nın 2007 yılında başlattığı Taktik İHA programı için üretilmiştir. Bayraktar TB1, daha sonra geliştirilecek olan Bayraktar TB2’nin özelliklerinin temellerini oluşturmuş ve teknolojik ilerlemeler için bir ön aşama olmuştur. Bu süreçte elde edilen deneyimler, Bayraktar TB2'nin tasarımında ve üretiminde etkin bir şekilde kullanılmıştır.
Bayraktar TB1 Taktik İHA Uçuş Denemesi (Baykar)
Gelişim Süreci
Baykar, 2007 yılında mini İHA geliştirme projelerindeki başarının ardından daha büyük çaplı insansız hava aracı sistemi geliştirmek amacıyla çalışmalarına başladı. Bu çerçevede firma, taktik sınıftaki ilk insansız hava aracı olan Bayraktar TB1 (Çaldıran) projesini geliştirdi. Bayraktar TB1, 2009 yılında ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi ve aynı yıl içerisinde tüm uçuş testlerini tamamladı.
2010 yılında Savunma Sanayii İcra Komitesi, 12 adet taktik sınıf İHA tedariki için Savunma Sanayii Müsteşarlığını (SSM) görevlendirdi. Savunma Sanayii Müsteşarlığı, Taktik İHA Programı'nın prototip gösterim aşaması için iki firmayı yarışmaya davet etti. Kale Grubu ile Baykar Teknoloji’nin ortak girişimi olan Kale-Baykar, 2009 yılında çift yedekli aviyonik sistemi ve tam otonom kalkış-iniş kabiliyetine sahip A Blok'u (Bayraktar Çaldıran adıyla) sergiledi. Araç, programın kazananı olarak seçildi. Bunun üzerine SSM, KALE-BAYKAR ile sözleşme görüşmelerine başladı. 2010 başında başlayan görüşmeler, Aralık 2011’de sonuçlanarak KALE-BAYKAR ile sözleşme imzalandı. Ancak uzun süren sözleşme süreci, İHA’ların Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterine alınmasında zaman kaybına neden oldu.
KALE-BAYKAR, sözleşme sonrasında İHA üretim çalışmalarına hızla başladı. Bayraktar TB1 ile sözleşme imzalanmış olmasına rağmen, firma bu süreçte teknolojiyi daha da geliştirerek İHA’yı taktik sınıftan Orta İrtifa Uzun Havada Kalış (MALE) sınıfına taşıdı. Böylece, Bayraktar TB2, TB1’in üzerine eklenen yeniliklerle çok daha gelişmiş bir İHA haline geldi. TB1’in 9 metre kanat açıklığı ve 450 kg maksimum kalkış ağırlığına karşın, TB2’nin kanat açıklığı 12 metreye, toplam kalkış ağırlığı ise 700 kg’nin üzerine çıkarıldı. Nihayetinde, 22 Kasım 2014’te 6 adet Bayraktar TB2 TSK’ya teslim edildi.
Kronolojik Süreç
08 Haziran 2009: Bayraktar PT 1 Çaldıran taktik insansız hava aracı ilk uçuşu gerçekleşti.
26 Eylül 2009: Bayraktar Taktik İHA otomatik kalkış ve faydalı yük kontrolü test edildi.
02 Ekim 2009: Bayraktar TB 1 Çaldıran Otomatik İniş Kalkış.
2010 Yılı: Savunma Sanayii İcra Komitesi’nde alınan bir kararda ile 12 adet taktik İHA tedarik edilmesi için SSM’yi görevlendirdi.
28 Haziran 2010: Bayraktar TB 1 Çaldıran seri üretime hazır hale getirildi.
2010 Yılı: SSM, KALE-BAYKAR ile görüşmelere başladı.
20 Aralık 2011: SSM ve KALE-BAYKAR ile sözleşme imzalandı.
22 Kasım 2014: 6 adet Bayraktar TB2 (BAYRAKTAR TB1’in geliştirilmiş versiyonu) Türk Güvenlik Güçlerine teslim edildi.
Türk Savunma Sanayiindeki Yeri
Bayraktar TB1, Türk savunma sanayiinin insansız hava aracı teknolojisindeki ilk büyük adımlarından biri olup, 2009 yılında uçuş testlerini başarıyla tamamlamıştır. En dikkat çekici özelliği, o dönemde dünyada benzeri olmayan otomatik iniş ve kalkış kabiliyetiyle öne çıkmasıdır. Bu yenilik, Türkiye’yi küresel İHA teknolojisinde ön sıralara taşımış, mühendislik ve yerli üretim kapasitesini kanıtlamıştır.
Bayraktar TB1, sınırlı üretim ve kısa operasyonel kullanım süresine rağmen, Türk savunma sanayisinin teknoloji geliştirme potansiyelini göstermiş ve Bayraktar TB2 gibi ileri projelere zemin hazırlamıştır. Bu proje, Türkiye’nin yenilikçi ve sürdürülebilir teknolojiler üretme kararlılığının sembolü olarak tarihe geçmiştir.
