Bekir Sami Kunduh, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Dışişleri Bakanı olup, Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarında görev yapan bürokratik ve siyasal figürdür. Türk Kurtuluş Savaşı sürecinde, özellikle Sovyet Rusya ile olan ilişkilerdeki etkin rolü ve dış politika meselelerindeki tavırlarıyla tanınmıştır. Kunduh, aynı zamanda Türk siyasetinin şekillenmesinde etkili olmuş, özellikle bağımsızlık mücadelesinin ve Milli Mücadele'nin aktörlerinden biridir.
Erken Yaşam ve Eğitim
Bekir Sami Kunduh, 1867 yılında Kuzey Kafkasya’nın Osetya bölgesinde doğdu. Ailesi, Osmanlı Devleti’ne göç eden bir aile olup, babası Musa Paşa da önemli bir Osmanlı devlet adamıdır. Galatasaray Lisesi'ni tamamladıktan sonra, Fransa’ya giderek Paris’te Siyasal Bilgiler Okulu'nda eğitim aldı. Bu dönemde kazandığı akademik bilgi, onun devlet hizmetine olan ilgisini pekiştirmiştir.
Kariyerinin Başlangıcı ve Devlet Hizmeti
Yurda döndükten sonra, Bekir Sami, Osmanlı Devleti'nin Hariciye Nezareti'nde görev yapmaya başladı. Önce Petersburg Elçiliği'nde kâtiplik yaptı, ardından birçok önemli konsolosluk görevinde bulundu, bunlar arasında Tebriz, Kirmanşah ve Malta gibi önemli şehirlerdeki konsolosluklar yer almaktadır.
Milli Mücadele Dönemi ve Siyasal Faaliyetleri
Mondros Mütarekesi sonrasında İstanbul'a dönen Bekir Sami, 1919 yılında kurulan Millî Ahrar Fırkası’nın kurucuları arasında yer aldı. Erzurum Kongresi’nde Amerikan mandası lehinde görüşler ortaya koyarak, bu konuda Mustafa Kemal Paşa ile fikir ayrılıkları yaşadı. Temsil Heyeti’nin kurulmasından sonra, Sivas Kongresi’ne katılarak, milli mücadeleye katkı sağladı.
Bekir Sami, ayrıca Sovyet Rusya ile yapılan görüşmelerde de aktif rol üstlendi. Sovyet Rusya ile yapılan Türk-Sovyet Dostluk ve Yardımlaşma Anlaşması'nın imzalanmasının baş aktörlerden biri oldu. Ancak, daha sonra Kafkasya'da bir konfederasyon kurulmasını önererek, Ankara ile Moskova arasında kısa süreli bir soğukluğa yol açtı.
Hariciye Vekilliği ve Dış Politika
23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) açılmasının ardından Hariciye Vekilliği’ne seçildi. Sovyet Rusya ile yapılan ilk görüşmeleri yönetmek üzere bir heyet başkanlığına getirilen Bekir Sami, bu süreçte diplomatik kazanımlar elde etti. Ancak, Türk dış politikasındaki tutarsızlıklar ve bazı anlaşmaların Misak-ı Millî’ye aykırı bulunması nedeniyle, 1921 yılında Hariciye Vekilliği’nden istifa etti.
Sonraki Yaşamı ve Ölümü
Bekir Sami, siyaset hayatından çekildikten sonra Tokat’taki çiftliğinde ve İstanbul’da yaşamını sürdürdü. 1926’daki suikast girişimi nedeniyle tutuklanıp beraat etse de, bu olay sonrası siyasetten tamamen çekildi. 16 Ocak 1933’te İstanbul’da hayatını kaybetti. Evli ve iki çocuk babası olan Bekir Sami Bey’in ailesi, soyadı kanunu ile "Kunduh" soyadını almıştır.
