Beyaz Geceler, Sankt-Peterburg'da geçen ve "hayalperest" olarak tanımlanan isimsiz bir anlatıcının başından geçen dört gecelik bir olay örgüsünü konu alır. Eserde anlatıcı, yaz mevsiminde kentin kuzey coğrafyasına özgü olarak gecelerin tam kararmadığı bir dönemde, yalnızlıkla örülü hayatında bir kadının varlığıyla değişen kısa bir zaman dilimini aktarır.

Anlatıcı, bir gece sokakta dolaşırken Nastenka adında genç bir kadınla karşılaşır. Nastenka'nın yaşadığı duygusal bir sıkıntıya yardım eder ve sonrasında her gece buluşmaya başlarlar. Nastenka, anlatıcıya geçmişini ve bir yıl önce tanıştığı ancak giden ve geri dönmeyen bir kiracıya olan aşkını anlatır. Anlatıcı ise ona âşık olur ancak duygularını bastırarak onun mutluluğunu önceler. Dördüncü gece Nastenka'nın sevdiği adam geri döner ve anlatıcı, kadının onunla buluşmasına sessizce razı olur. Ertesi sabah Nastenka anlatıcıya veda mektubu bırakır. Hikâye, anlatıcının yalnızlıkla baş başa kalışıyla son bulur.

Kitap, yalnızlık içinde aşkı ve karşılıksız sevgiyi arayan bireylerin, hayal ile gerçek arasında gidip gelirken umutla tutunduğu ilişkilerin geçiciliği ve insan doğasının karmaşıklığını konu alır.

Ana Karakterler

Hayalperest (Anlatıcı): İsmi belirtilmeyen, toplumsal bağlardan uzak, iç dünyasında yaşayan, duyarlı ve yalnız bir genç adamdır.

Nastenka: Büyükannesiyle yaşayan, genç, duygusal ve sadık bir kadındır.

Kiracı Genç Adam: Nastenka’nın âşık olduğu, geçmişte birlikte gelecek planları yaptığı adamdır.

Yapısal Özellikler

Beyaz Geceler, dört gece ve bir sabah olmak üzere beş bölümden oluşur. Eserde iç monolog, mektup ve diyalog gibi anlatım teknikleri kullanılmıştır. Yoğun içsel çözümlemelerle ilerleyen anlatımda bireyin ruh dünyasına ve duygusal durumlarına odaklanılmıştır.

Edebî Bağlam

Beyaz Geceler, Dostoyevski'nin erken dönem eserlerinden biridir. Romantik duyarlılık içeren bir yapıdadır. Dönemin Rus edebiyatında etkili olan bireyin iç dünyasına eğilme eğilimini yansıtır. Eser, 19. yüzyıl Rus romantizminin izlerini taşır.

Yayın ve Etkileri

1848 yılında Annallar (Annalen) adlı dergide yayımlanmıştır. Zamanla hem Rusya’da hem de dünya edebiyatında duygusal yoğunluklu kısa anlatıların öncüllerinden biri olarak kabul edilmiştir. Sinema, tiyatro ve edebiyatta çeşitli uyarlamalara konu olmuştur.