Beytüşşebap balı, Türkiye’nin Şırnak iline bağlı Beytüşşebap ilçesinde, 1700 ile 3000 metre rakım arasında yer alan geniş ve zengin floraya sahip yaylalarda üretilen bir çiçek balı türüdür. 23 Ocak 2023’te başvurusu yapılan ürün, 08 Mayıs 2025 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Coğrafi işaretin tescil ettireni Beytüşşebap İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüdür.
Beytüşşebap Balı (Türk Patent Ve Marka Kurumu)
Coğrafi ve Ekolojik Özellikler
Beytüşşebap ilçesi, dağlık topografyası, temiz su kaynakları, sanayi ve endüstriyel faaliyetlerden uzak konumu ile arıcılık açısından elverişli bir mikroklima bölgesi niteliğindedir. Bölge, yaklaşık 60 km uzunluğundaki bir vadide, kısa mesafelerde değişen yükselti farkları ve zengin bitki örtüsüyle dikkat çeker. Yıllık yağış miktarının yüksek, yaz döneminin ise serin geçmesi çiçeklenme süresini uzatır ve bal üretim sezonunu Mayıs-Eylül ayları arasında ideal hale getirir.
Balın üretildiği yaylalarda Hypericum (kantaron), Apiaceae (maydanozgiller), Verbascum (sığırkuyruğu) ve Scabiosa (uyuz otu) türlerinden en az biri bulunur. Buna karşılık, Castanea sativa (kestane) ve Rhododendron ponticum (orman gülü) polenleri tespit edilmez.
Balın Ayırt Edici Özellikleri
Beytüşşebap balı, açık amberden koyu ambere değişen renge sahiptir. Petekli, karakovan veya süzme bal şeklinde üretilir. Yoğun kıvamlıdır ve akışkanlığını korur. Üretimde Apis mellifera caucasica, A. m. meda, A. m. ligustica, A. m. syrica ırkları ile bunların melezleri kullanılır. Balın kalitesi, bölgenin yüksek rakımı, florası ve temiz çevre koşulları sayesinde korunur.
Üretim Süreci
Arıcılık faaliyetleri hem yerleşik hem de gezginci arıcılık şeklinde yapılır. Mart ayında başlayan hazırlık süreci, arı kolonilerinin bakımı, ana arı kontrolü ve beslenmesi ile yürütülür. Ana nektar akımı genellikle Mayıs ortasından Eylül ortasına kadar sürer.
Kovanlar, su kaynaklarına yakın, yerleşim yerlerinden uzak ve hafif eğimli yamaçlara yerleştirilir. Bal hasadı, polen ve nektar akışının sona ermesiyle Ağustos sonu – Eylül başı arasında yapılır. Hasatta yalnızca ballık kısmındaki petekler kullanılır, kuluçkalık bölümündeki bal alınmaz. Hasat edilen bal, uygun sıcaklık ve hijyen koşullarında depolanır; polen içeriğini değiştirecek filtrasyon uygulanmaz.
Fizikokimyasal Özellikler
Beytüşşebap balının ölçümlenen bazı değerleri şöyledir:
- Nem oranı: %14,40 – %14,80
- Prolin miktarı: 407,10 – 1.175,42 mg/kg
- Sakkaroz oranı: %0,01 – %0,49
- Fruktoz + Glikoz oranı: %73,077 – %78,135
- HMF (Hidroksimetilfurfural) değeri: 0,645 – 8,838 mg/kg
- Bu özellikler, balın tazeliği, doğallığı ve bölgeye özgü karakterini destekleyen ölçütlerdir.
Ekonomik ve Kültürel Önemi
Beytüşşebap balı, yöre halkı için önemli bir geçim kaynağıdır. İlçede arıcılık faaliyetleri, tarım ekonomisinin belirgin bir bölümünü oluşturur. Yüksek rakımda ve endüstriyel kirlilikten uzak koşullarda üretilmesi, balın hem kalite hem de güvenilirlik açısından talep görmesini sağlar. Coğrafi işaret tescili, ürünün geleneksel üretim yöntemlerinin korunmasını ve marka değerinin artmasını hedefler.
