Bigalı Mehmet Çavuş, Rumi 1294 (Miladi 1878) yılında Bulgaristan'ın Filibe kasabasında dünyaya gelmiştir. Babasının adı Mustafa'dır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Balkanlarda Türklere uygulanan katliamlar ve artan baskılar nedeniyle, ailesiyle birlikte Anadolu'ya göç ederek Çanakkale'nin Biga ilçesine bağlı Bahçeli (dönemin adıyla İhsaniye) Köyü'ne yerleşmiştir. Mehmet Çavuş bu göç sırasında bebektir. Ailesi, Bulgaristan'da yaptıkları ipekböcekçiliği işini Bahçeli köyüne göç edince de sürdürmüş, ipekböcekçiliğinden elde ettikleri ipeklerden havlu ve çarşaf da yapmışlardır.
Mehmet Çavuş'un eşi Fatma (Tabak) da kendisi gibi Bulgaristan muhaciridir. Çiftin Hüseyin, Hatice, Kamile, Zehra, Hayriye isminde beş çocukları olmuştur.
Mehmet Çavuş, 16 yıl askerlik yapmıştır. Balkan Savaşlarına katılmış, asıl kahramanlığını ise Çanakkale Savaşı'nda göstermiştir. Çanakkale Savaşı'nda 27. Alay 3. Tabur 10. Bölük Çavuşu olarak görev yapmıştır.
Bigalı Mehmet Çavuş (Biga Belediyesi)
4 Mart 1915 Seddülbahir Çıkarması'ndaki Kahramanlığı
Çanakkale Savaşları, 3 Kasım 1914'te İngiliz ve Fransız gemilerinin top ateşiyle başlamış ve ilk şehitler o gün verilmiştir. Asıl deniz savaşları 19 Şubat'ta başlamış, Türk tabyaları uzaktan topçu ateşine tutularak tahrip edilmeye çalışılmıştır. 4 Mart 1915 günü düşman, Çanakkale Boğazı'nı sadece denizden bombalayarak geçemeyeceğini anlayarak karadan destek sağlamak için çıkarma yapmaya karar vermiştir. Saat 09:00'da, Seddülbahir güçlü bir bombardıman ateşine tutulmuş; saat 14:45'te ise beş zırhlı ve yedi torpido eşliğinde bu bombardıman yoğunlaşmış ve 45 dakika kadar sürmüştür. Bu yoğun bombalamanın ardından sahilde yaşam kalmadığı düşünülerek Plymouth Taburu kıyıya çıkarılmıştır. Bu taburun, bir subayın kumandasında olduğu ve üç büyük sandalda, yaklaşık 70 İngiliz askeri ve bir makineli tüfekten oluştuğu bilinmektedir.
Bigalı Mehmet Çavuş, düşman gemilerinin bombardımanı ve İngiliz askerlerinin saldırısı karşısında, yaklaşık 20 askerden oluşan yarım takımıyla direniş göstermiştir. Mehmet Çavuş, 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal'e bağlı 27. Piyade Alayı'nın 3. Taburu'nun çavuşlarındandır. Seddülbahir Tabyası Türkler tarafından boşaltılmış olmasına rağmen, 9. Tümen Komutanı Albay Halil Sami Bey, Bigalı Mehmet Çavuş'u yarım takımıyla Seddülbahir'e yerleştirmiştir.
Düşman birlikleri kıyıya çıktığında, Mehmet Çavuş askerlerine "Bana bakın, üzerinde durduğumuz, ayağımızı bastığımız yer ata yadigârıdır, vatanımızdır. Ha anamızın ırzı, ha vatanın ırzı. Bu gelenler de unutmayın, ırz düşmanları. Bu ırz düşmanları buraya geldiklerine pişman olmalı." 【1】 şeklinde bir konuşma yapmıştır. Düşmanın sayıca ve silah olarak üstünlüğünü önemsemeden, askerleriyle birlikte yere yatarak düşmana ateş açmışlardır. Düşman da ateşle karşılık vermiş ve birbirlerine çok yakın mesafede, üç saat süren bir mücadele yaşanmıştır. Mehmet Çavuş ve askerleri, sürekli yer değiştirerek sayılarını çok gibi göstermiş; bu sayede teknelerde bekleyen diğer İngiliz askerlerinin karaya çıkmasını engellemişlerdir.
Çatışma sırasında Mehmet Çavuş'un tüfeğinin mekanizması işlemez hâle gelmiştir. Tüfeğini yere atarak istihkam küreğini eline almış ve düşmana ölümüne saldırmıştır. Köyde konuştuğu kişilerin ve o yıllarda Biga'da öğretmenlik yapan Uluğ İğdemir'in de belirttiği gibi, Mehmet Çavuş'un istihkam küreğiyle saldırdığı kesindir. Yanındaki askerleri de süngü hücumuna kaldırmıştır. Üç saat sonunda İngilizler 23 ölü, 25 yaralı ve 4 kayıpla gemilerine geri dönmek zorunda kalmışlardır.
Bu çıkarma, Deniz Savaşları sırasında düşmanın yaptığı en büyük çıkarma olup başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Bu çarpışmada Türk askerlerinden 6 şehit, 13 yaralı olmuştur. Mehmet Çavuş da başından ve göğsünden yaralanmış, avuç içleri paramparça olmuştur. Maydos (Eceabat) Hastanesi'nde tedavi olduktan sonra hava değişimi için köyüne gönderilse de izin süresini tamamlamadan "Arkadaşlarım cephede savaşırken ben burada yatamam." 【2】 diyerek tekrar cepheye dönmüştür. 27. Alay'ın 19. Tümen'e bağlı olması nedeniyle, Çanakkale Savaşı bitimine kadar Yarbay Mustafa Kemal'in emrinde savaşmaya devam etmiştir.
Ödüllendirilmesi ve Mirası
Mehmet Çavuş'un bu kahramanlığı, dönemin önde gelen isimleri tarafından takdir edilmiştir. Yarbay Mustafa Kemal, Müstahkem Mevki Komutanlığına gönderdiği raporda, Mehmet Çavuş'un madalyayla veya başka biçimde ödüllendirilmesini istemiş; böyle bir ödüllendirmenin diğer askerlere de örnek teşkil edeceğini belirtmiştir. Mehmet Çavuş, gümüş ay yıldızlı harp madalyasıyla ödüllendirilmiştir. Ayrıca kendisine Yarbay Mustafa Kemal tarafından köstekli gümüş saat ve gümüş tabaka hediye edilmiştir.
Mustafa Kemal, Madam Corinne'ye yazdığı mektupta Mehmet Çavuş'tan "Burada benim ismimin duyulmasına hayret etmemeli, çünkü ben mühim bir muharebenin kahramanı olarak Mehmet Çavuş'a şeref kazandırmayı tercih ettim. Tabii şüphe etmezsiniz ki muharebeyi idare eden sizin dostunuzdu ve savaş gecesi muharebe saflarında Mehmet Çavuşu bulan da o idi." 【3】 şeklinde bahsetmiştir.
Dönemin Sabah gazetesinin ilk sayfasında "Cihad-ı Ekber" başlığıyla Mehmet Çavuş'un Seddülbahir'deki kahramanlığına ait haber yer almış, bu haberde Mehmet Çavuş ve yanındaki 20 askerinin süngü hücumuyla bir çıkarma girişimini engellemeleri anlatılmıştır.
Tasvir-i Efkar gazetesinde de Mehmet Çavuş'un yaralı olarak hastanede yattığı haberi ve üzerinde madalyalarının olduğu asker kıyafetiyle fotoğrafları yayınlanmıştır. Enver Paşa'nın, Mehmet Çavuş'u hastanede ziyaret ederek geçmiş olsun dileklerinde bulunduğu ve kendisine madalya verdiği de gazetede yer almıştır.
Müdafaa-i Milliye Dergisi Başyazarı Mehmed Zeki Bey, ödül olarak Mehmet Çavuş'a ulaştırılmak üzere 10 Osmanlı lirası para göndermiş, Harbiye Nezareti bu örnek davranışın gazetelerde yayınlanmasını istemiştir. Yurdun her tarafından tebrikler ve bağışlar gönderilmiş, Mehmet Çavuş hediyeleri kabul etse de parayı kabul etmeyerek diğer askerlere dağıtılmasını istemiştir. Kayserililer tarafından da göğsüne takılmak üzere altın bir saat armağan olarak gönderilmiştir.
Bigalı Mehmet Çavuş Anıtı (Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı)
Savaş Sonrası Yaşamı ve Vefatı
Mehmet Çavuş, Çanakkale Savaşı bittikten sonra Bahçeli Köyü'ne dönerek çiftçilikle geçimini sağlamış; ipekböcekçiliğini de sürdürmüştür. Kendisine bizzat Atatürk tarafından teklif edilen maddi yardımları "Ben vatanım için savaştım, para için savaşmadım." 【4】 diyerek reddetmiştir. Devletten hayatı boyunca hiçbir maddi yardım almamış, gücü yettiğince kendi geçimini sağlamaya çalışmıştır.
1950 yılında dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Biga'yı ziyareti sırasında Mehmet Çavuş'u köyünden aldırarak kendisiyle görüşmüştür. Halkevinde, günümüzde Sağlık Ocağı olarak kullanılan binanın balkonundan halka seslenirken Mehmet Çavuş da İsmet İnönü'nün yanında bulunmuştur. İnönü, Mehmet Çavuş'la sohbet etmiş ve ihtiyacı olup olmadığını sormuş; Mehmet Çavuş ise "Sağlığınızı dilerim Paşam" 【5】 diyerek hiçbir talepte bulunmamıştır.
Mehmet Çavuş, 3 Şubat 1964 tarihinde, Ramazan ayı içinde, bayrama 12 gün kala aniden rahatsızlanarak bir hafta içinde vefat etmiştir. Kendisinden 13 gün sonra, 15 Şubat 1964 tarihinde bayramın ilk günü eşi Fatma da vefat etmiştir. İkisi de bugün Bahçeli Köyü mezarlığında yatmaktadır.
Mehmet Çavuş'un Mezarı (Biga Belediyesi)
Güncel Anma ve Tanıtım Çalışmaları
Bigalı Mehmet Çavuş'un anısını yaşatmak amacıyla çeşitli çalışmalar yapılmıştır. 2008 yılında Çanakkale 18 Mart Üniversitesi'nde bir bildiri olarak sunulan bilgiler ışığında, Mehmet Çavuş'un köy mezarlığındaki mezarı, Biga Kaymakamlığınca yaptırılmıştır. Bu sayede mezar görünür hâle gelmiş ve tanınırlığı artmıştır.
1915 Çanakkale Savaşı'nın yüzüncü yıl çalışmaları kapsamında köyüne müzesi yapılmış, daha sonraki yıllarda ise Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığınca, Çanakkale tarihiyle ilgili tanıtım köşesi oluşturulmuştur.
Bigalı Mehmet Çavuş'un hayatının ve savaş yıllarının anlatıldığı bir belgesel filmin çekimleri de yapılmıştır. Bu belgesel, 10 Ağustos Anafartalar Zaferi'nin 106. yıl dönümünde, Çanakkale Seddülbahir Kalesi'nde gösterime girmiştir.
Mehmet Çavuş Belgeseli (Çanakkale Tarihi Alan Başkanlığı)
