Bir roman yazmak... Kulağa romantik geliyor, değil mi? Bir fincan kahve, yağmurlu bir pencere kenarı, arka planda hafif bir piyano ve sen kelimeleri dünyaya açılan kapılar gibi sıralıyorsun. Ama işin aslı bu hayal sahnesinden çok daha karmaşık, çok daha büyüleyici bir süreçtir.
Her şey, kelimelere sığmayan bir hisle başlar. Bazen bir rüya, bazen yürürken kulağına çarpan bir cümle ya da sadece gözlerinin içine bakıp susan bir yabancı. Bu kıvılcım seni rahatsız eder; beyninde dönüp duran bir melodi gibi sürekli yankılanır. Sonra o soru gelir: “Bunu neden yazmıyorum?”
Roman yazmak, fikirle başlayan ama disiplinle büyüyen bir serüvendir. Yazmak istediğin hikâyeyi bir iskelete oturtmak gerekir. Karakterlerini tanıman, onların neyi neden yaptığını bilmen şarttır. Bu bir tanrı oyunu değil; bu, kendini başkalarının yerine koyma sanatıdır. Karakterin bir karar aldığında, o kararı neden verdiğini sen bile sorgulamalısın. Gerçek insanlara benzemezlerse, okur da onlara inanmaz. Çünkü roman dediğin şey, kurmacanın içindeki en gerçek şeydir aslında.
Peki ya kurgu? Olaylar nasıl ilerlemeli? Başlangıçlar önemlidir ama bir romanı ölümsüz kılan, dönüşlerdir. Okur bir karakterin değişimine tanıklık etmek ister. En derin yaralardan geçip, en büyük zaferlere ulaşanları severiz çünkü o karakterin içinde kendimizi görürüz. Dönüşüm, romanın kalbidir. Sabit kalan kahramanlar, bir süre sonra yalnızca dekor olur.
Roman yazmak aynı zamanda bir zaman oyunudur. Mekânlar kurarsın, şehirler inşa edersin, yıllar geçer. Zamanla oynarsın; bir anda geçmişe döner, sonra geleceği sezdirmeye çalışırsın. Zamanı eğip bükme gücü, yazarın en tehlikeli ama en güçlü silahıdır.
Roman yazmak (Yapay zeka yardımıyla oluşturulmuştur)
Ve elbette dil... Dil, yazarın dansıdır. Kimi zaman basit bir cümle, kimi zaman uzun ve çağrışımlarla dolu bir paragraf. Önemli olan, kendi sesini bulmaktır. Başkaları gibi yazmak seni sadece yorgun bir yankıya çevirir. Okur senin sesini tanımalı, bir sayfa okuduğunda "Bu onun cümlesi" demeli. Samimiyet, kelimelerdeki mürekkep kadar görünmezdir ama etkisi bir kurşun gibi kalpten vurur.
Yazarken en büyük düşmanın sensin. O iç ses, “Bu saçma oldu.” “Kim okuyacak ki?” “Bunu zaten birileri yazdı...” der durur. Ama bil ki, yazmaya devam ettiğin her saniye, o sesi biraz daha kısarsın. Unutma, hiçbir büyük yazar bir oturuşta mükemmel bir roman yazmadı. İlk taslak her zaman dağınıktır. Yaz, sonra düzelt. Kelimeler çamur gibi olabilir ama sen onları yontarak bir heykel haline getireceksin.
Sonra revizyon gelir. Yazdığını yeniden okur, karakterin tutarsız mı, sahneler gerçekçi mi, dili yeterince akıcı mı diye sorgularsın. Bu, acımasız ama gerekli bir süreçtir. Çünkü yazmak, bitirdikten sonra bile devam eder. Bir roman, son nokta konduğunda değil, sen “Tamam, artık oldu,” dediğinde biter.
Bir roman nasıl yazılır diye soranlara tek bir cevap verilemez. Ama şunu bil: yazmak cesarettir. Kendi içinin en kuytularına inip oradan ışık çıkarma cesareti. Korkma, çünkü en büyük hikâyeler en derin sessizlikten doğar.
Ve en önemlisi, yazdığın şey senden bir iz taşımalı. Çünkü zaman geçer, okurlar değişir, edebiyatın biçimi dönüşür ama bir yazarın kalbindeki dürüstlük, sonsuza kadar okurun kalbine dokunur.
Yani, bir roman nasıl yazılır diye sormaya devam et. Çünkü her sorunun içinde, anlatılmamış bir hikâye vardır. Ve o hikâye… belki de sadece senin yazmanı bekliyordur.