Bitlis Ciğer Taplaması, Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Bitlis iline özgü geleneksel bir yemektir. Coğrafi işaret tescili 23 Ekim 2024 tarihinde Bitlis Eren Üniversitesi adına alınmış olup “mahreç işareti” türünde tescillenmiştir. Bu yemek, özellikle Bitlis'in yöresel mutfak kültüründe tarihsel ve kültürel açıdan önemli bir yere sahiptir.

^{Bitlis Ciğer Taplaması (Türk Patent Ve Marka Kurumu)}

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Bitlis Ciğer Taplaması; kuzu veya koyun karaciğeri, köftelik bulgur, irmik, soğan, yumurta, sivri biber, özel amaçlı buğday unu ve çeşitli baharatlarla hazırlanan, pişirme işlemi sonrası üzerine tereyağlı ve pul biberli sos dökülerek sıcak servis edilen bir yemektir. “Taplama” kelimesi, Bitlis yöresinde köfte anlamında kullanılır. Bu yemeğin temel özelliği, malzeme birleşiminden oluşan harcın belirli bir kıvamda yoğrularak küçük ve yassı formlarda şekillendirilmesi ve ardından haşlanmasıdır.

Hazırlanan her bir taplama yaklaşık 3 cm çapa, 1 cm kalınlığa ve 5 gram ağırlığa sahiptir. Dış görünüşü yassı ve düzgün şekilli olup, homojen bir pişirme elde edilir. Servis sırasında üzerine dökülen tereyağlı pul biber sosu, yemeğe özgün lezzetini kazandırır.

Hazırlanışı ve Üretim Metodu

Geleneksel tarif 8 kişilik porsiyon baz alınarak hazırlanır. Kullanılan temel bileşenler arasında 500 gram kuzu veya koyun karaciğeri, 250 gram köftelik bulgur, 150 gram irmik, 1 adet yumurta, 1 adet soğan, 3 adet sivri biber ve çeşitli baharatlar (kuru reyhan, kimyon, karabiber, pul biber, tuz) yer alır. Harca özel amaçlı buğday unu da eklenir.

Hazırlık aşamasında karaciğer, soğan ve biber robotta çekilir. Üzerine diğer malzemeler eklenerek kıvam alana kadar yaklaşık 10-15 dakika yoğrulur. Harçtan 5 gramlık parçalar alınarak yassı köfteler şekillendirilir. Önceden kaynatılmış 2,5 litre tuzlu suda bu köfteler yaklaşık 20-25 dakika haşlanır. Haşlanan taplamalar süzüldükten sonra servis tabağına alınır ve üzerine tereyağında kızdırılmış pul biberli sos gezdirilir.

Coğrafi Sınır ve Üretim Bağı

Bitlis Ciğer Taplaması, kökeni uzun yıllar öncesine dayanan geleneksel bir yemektir. Bitlis’in sosyal yaşamı ve mutfak kültürüyle bütünleşmiş olan bu yemek, sadece lezzetiyle değil, aynı zamanda yöre halkının kültürel belleğindeki yeriyle de dikkat çeker. Bu nedenle coğrafi işaret tescilinde üretimin Bitlis ili sınırları içerisinde yapılması gereklidir. Üretimin coğrafi sınırlar içinde gerçekleşmesi, ürünün ün bağıyla olan ilişkisini ve otantik karakterini sürdürmek adına zorunlu kılınmıştır.

Denetim ve Koruma

Bitlis Ciğer Taplaması'nın coğrafi işaretli ürün olarak kalitesinin korunması ve üretim standartlarının sağlanması amacıyla düzenli denetimler yapılır. Denetim mekanizması, Bitlis Eren Üniversitesi Rektörlüğü koordinasyonunda; Bitlis İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Tatvan İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ve Bitlis Eren Üniversitesinden uzmanlar tarafından yürütülmektedir. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılmakta, gerek duyulması halinde ya da şikâyet üzerine her zaman gerçekleştirilebilmektedir. Denetim süreci, üretimde kullanılan bileşenlerin uygunluğu, taplamaların ölçüsel ve biçimsel özelliklerinin standartlara uygunluğu ve ürün üzerinde doğru coğrafi işaret kullanımına odaklanır.