Borulu yağmur kuşu (Charadrius melodus), Kuzey Amerika’ya özgü, küçük yapılı ve göçmen bir kıyı kuşudur. Genellikle kumlu plajlarda, çakıllı kıyılarda ve iç bölgelerdeki alkali göller ile nehir kenarlarında yuvalar. Üç ayrı coğrafi popülasyona sahiptir: Büyük Göller, Kuzey Büyük Ovalar ve Atlas Okyanusu kıyısı.

Fiziksel Özellikler

Borulu yağmur kuşu, ortalama 17–18 cm uzunluğunda ve 38 cm kanat açıklığına sahip, 40 ila 65 gram ağırlığında bir kuştur. Üst kısmı kumlu gri-kahverengi tüylerle kaplı olup, alt kısmı beyazdır. Üreme döneminde siyah bir alın bandı ve bazen eksik olabilen siyah bir göğüs bandı görülür. Bacaklar sarı-turuncu, gaga ise siyah uçlu turuncu renktedir. Kışın gaga tamamen siyaha döner. Dişiler genellikle daha soluk renklidir.

^{Borulu Yağmur Kuşu (Pexels)}

Ses ve Davranış

Borulu yağmur kuşu, adını melodik, boruya benzer ötüşünden alır. Davranışsal olarak ürkek ve bölgeci olan bu tür, kısa koşular ve duruşlarla beslenme davranışı sergiler. Genellikle yalnız veya küçük gruplar hâlinde gözlemlenir. Göç sırasında belirli konaklama alanları kullanmaz.

Yaşam Döngüsü ve Üreme

Üreme sezonu genellikle Nisan–Ağustos ayları arasında gerçekleşir. Erkekler yuva kurma davranışı olarak yerde sığ çukurlar açar ve dişiye kur gösterisi yapar. Yuva; kabuk parçaları, küçük çakıllar ve kumla çevrilidir. Dişi genellikle dört yumurta bırakır. Yumurtalar 25–28 gün kuluçkaya yatırılır. Yavrular birkaç saat içinde yuvayı terk eder ve kendi başlarına yiyecek aramaya başlar. Uçma yetilerini yaklaşık 4–5 hafta içinde geliştirirler. Genellikle yılda tek bir kuluçka olur, ancak nadiren iki yavru büyütülebilir. Yetişkinler yılda eş değiştirme eğilimindedir.

Beslenme

Kıyı bölgelerde deniz solucanları, kabuklular, böcekler ve yumuşakçalarla; iç bölgelerde ise makroomurgasızlar ve özellikle bazı böcek türleriyle beslenir. Yiyecek ararken hızlı koşularla ve ara sıra kumda gagalayarak avlanır.

Habitat ve Ekoloji

Borulu yağmur kuşları, yazları Atlantik kıyısı, Büyük Göller ve Kuzey Büyük Ovalar boyunca uzanan alanlarda yuvalar. Kıyı şeritlerinde düz, seyrek bitki örtülü plajları; iç bölgelerde ise alkali göllerin kıyılarını, çakıllı barajları, kumluk alanları ve rezervuarları tercih ederler. Kışlama döneminde Kuzey Karolina’dan Küba ve Bahamalar’a kadar olan sahil şeritlerinde bulunabilirler.

Bunun yanı sıra yosun düzlükleri, çamur düzlükleri, lagünler, mangrov kökleri ve geçici sulak alanlar da beslenme ve barınma için kullandıkları önemli mikrohabitatlardandır. Kışlama alanlarında yüksek mekânsal sadakat gösterirler.

Coğrafi Dağılım

• Atlantik Kıyısı Popülasyonu: Kanada'nın Newfoundland bölgesinden Kuzey Karolina'ya kadar uzanır.
• Büyük Göller Popülasyonu: Michigan, Wisconsin ve Ontario kıyılarında yoğunlaşmıştır.
• Kuzey Büyük Ovalar Popülasyonu: Alberta’dan Colorado’ya kadar; Nebraska, Güney Dakota ve Montana dahil olmak üzere nehir sistemleri boyunca yayılmıştır.

Korunma Durumu

Borulu yağmur kuşu, hem ABD Tehlike Altındaki Türler Yasası hem de Massachusetts Eyalet Yasası uyarınca "Tehdit Altında" olarak sınıflandırılmıştır. Büyük Göller popülasyonu ise “Tehlike Altında”dır. Ulusal düzeyde koruma 1985’te başlamış, çeşitli kurtarma planları 1988, 1996, 2003 ve 2015 yıllarında güncellenmiştir. Kritik yaşam alanları bazı bölgelerde tanımlanmış olsa da, Atlantik kıyısı popülasyonu için bu tür bir sınıflandırma yapılmamıştır.

Tehditler

• Yaşam Alanı Kaybı: Kıyı şeridinin yapılaşması, deniz seviyesinin yükselmesi, kumul oluşumu ve iklim değişikliğiyle ilişkili fırtınalar nedeniyle üreme alanları azalmaktadır.
• İnsan Etkinlikleri: Plajlarda gezinen insanlar, köpekler, araçlar ve havai fişek gibi rahatsızlık verici etkenler, üreme başarısını olumsuz etkiler.
• Yırtıcılar: Tilki, köpek, karga, martı, sıçan gibi memeli ve kuş yırtıcıları, hem yumurtalara hem de yavrulara tehdit oluşturur.
• Rüzgar Enerjisi: Açık deniz rüzgar türbinleriyle çarpışma riski, göçmen kuşlar için bir tehlike kaynağıdır.
• Tarımsal Kimyasallar ve Yüksek Popülasyon Yoğunluğu: Böcek ilaçları ve yoğunluk kaynaklı tür içi rekabet de potansiyel tehditlerdendir.

Ömür ve Demografi

Borulu yağmur kuşları doğada genellikle 5–6 yıl yaşar. Belirlenen en uzun ömürlü birey 17 yaşındadır. Hayatta kalma oranı yıllık %78–80 civarındadır. Cinsiyet oranlarında özellikle Büyük Göller popülasyonunda erkek bireyler lehine küçük bir dengesizlik gözlenmiştir.