15 Eylül 1905’te İstanbul’da doğmuş; eğitimini İstanbul ve Fransa’da tamamlamış, 1925’te Almanya’ya giderek Berlin Üniversitesi’nde klasik arkeoloji alanında doktorasını almıştır. 1930’da yurda dönerek İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde çalışmaya başlamış, ardından akademik görevler üstlenmiştir. İstanbul Üniversitesi’nde klasik arkeoloji kürsüsünü kurmuş; Side, Perge ve Trakya’daki kazılarla klasik çağ arkeolojisine önemli katkılar sunmuştur. 1958’de ordinaryüs profesör unvanı almış; çok sayıda akademik yayına ve bilimsel göreve imza atmıştır. 1975 yılında İstanbul’da yaşamını yitirmiştir.

Erken Dönemi ve Eğitim Hayatı

Arif Müfid Mansel, 1905 yılında İstanbul Sultanahmet’te doğdu. Annesi Sadrazam Tevfik Paşa’nın kızı Fatma Zehra Hanım’dı. İstanbul Alman Mektebi’nden sonra 1925’te Fransız St. Benoit Lisesi’nden mezun oldu. Aynı yıl Almanya’ya giderek Berlin Üniversitesi’nde klasik arkeoloji eğitimi aldı ve 1929 yılında Ferdinand Noack danışmanlığında hazırladığı tez ile doktor unvanı kazandı. Latince, Yunanca, Fransızca, Almanca ve İngilizce bilen Mansel, dil ve müzik eğitimiyle küçük yaşlardan itibaren özel yetiştirildi.

Müzecilik ve İlk Bilimsel Faaliyetler

1930 yılında Türkiye’ye döndü ve İstanbul Arkeoloji Müzesi kadrosuna katıldı. 1931-1946 yılları arasında Halil Edhem Eldem ve Aziz Ogan’ın yardımcısı olarak çalıştı. 1935 yılında askerliğini teğmen rütbesiyle tamamladı. Aynı yıl Atatürk’ün yönlendirmesiyle “Türk Tarihinin Ana Hatları” kitabına katkı verdi. 1936’da Trakya bölgesinde kazılar yapmaya başladı. 1938’de Dolmabahçe Sarayı’nda Atatürk’e kazı buluntuları sunuldu. Aynı yıl Türk Tarih Kurumu’nda etkin görevler aldı, Belleten dergisinde makaleler yayımladı.

Akademik Kariyeri ve Klasik Arkeoloji Çalışmaları

1936’da İstanbul Üniversitesi’nde Eski Çağ Tarihi dersleri verdi. 1942’de Arkeoloji Enstitüsü’nde ders verme kararı alındı. 1943’te “Kubbeli Mezarlar” teziyle profesörlük sürecini başlattı; 1944’te profesör, 1946’da Arkeoloji Kürsüsü’nün kurucusu oldu. 1951’de İstanbul Üniversitesi Senatosu tarafından dekan seçildi. Aynı yıl Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu üyeliğine getirildi. 1954’te yeniden dekan oldu ve Antalya’da Arkeoloji Araştırmaları İstasyonu’nun kuruluşunu yönetti. 1958’de ordinaryüs profesör unvanı aldı.

Kazılar, Yayınlar ve Bilimsel Kurullar

Lüleburgaz, Kırklareli, Vize ve Yalova’da sistemli kazılar başlattı. Side ve Perge kazılarını Türk Tarih Kurumu adına otuz yıl boyunca yönetti. Arkeolojik çalışmaları; çok katlı yapılar, lahitler, kubbeli mezarlar ve mimari sorunlar üzerine yoğunlaştı. “Stockwerkbau der Griechen und Römer” ve “Trakya-Kırklareli Kubbeli Mezarları” gibi yayınlarıyla mimarlık ve yapı tipolojisi üzerine önemli katkılar sağladı. İlk Çağ Tarihi, Ege, Yunan, İran ve Mısır üzerine ders kitapları hazırladı. 21 kitap, 152 makale ve 31 eleştiri yazısı yayımladı.

Son Yılları ve Ölümü

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde ordinaryüslük teklifini ilk yapan isim oldu. Arkeoloji kürsüsüne katkılarıyla tanındı. Türkiye ve Avrupa’da birçok akademi ve kuruma üye oldu; Uluslararası Bizans Tetkikleri Cemiyeti’nin ikinci başkanı seçildi. Hiç evlenmedi; yalnızca bir dönem öğrencisi Mükerrem Usman ile nişanlı kaldı. 1973’te X. Uluslararası Klasik Arkeoloji Kongresi başkanlığını yaptı. 18 Ocak 1975’te, öğle yemeğinden sonra siesta için uzandığı şezlongda hayatını kaybetti.