Bolu manda kaymağı, Bolu ilinde yetiştirilen mandalardan elde edilen sütle, bölgeye özgü geleneksel yöntemlerle üretilen yüksek yağ ve kuru madde oranına sahip bir süt ürünüdür. 05 Ekim 2020 tarihinde Bolu Ticaret ve Sanayi Odası tarafından mahreç işaretiyle tescillenmiş olan ürün, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır.

^{Bolu Manda Kaymağı (Bolu Belediyesi)}

Coğrafi ve Ekolojik Temel

Bolu’nun ormanlarla kaplı arazisi, dağlar, platolar ve sulak alanlarla şekillenmiştir. Bu doğal yapı, suyu seven mandaların yetiştiriciliği için elverişli bir ortam sunar. Bolu’daki mandalar, kışın sınırlı miktarda suni yemle, diğer mevsimlerde ise pamuk küspesi, ot, saman, yulaf, mısır kırması, buğday kepeği ve yağlı tohum küspeleriyle beslenir. Bu beslenme biçimi, manda sütü bileşimini doğrudan olumlu etkiler.

Ürün Özellikleri

Bolu manda kaymağı, kahvaltılık olarak ya da tatlılarda kullanılır. Üretiminde katkı maddesi veya aroma verici bileşenler yer almaz. Yaklaşık 1 kg kaymak elde etmek için ortalama 10 litre manda sütü kullanılır.

Kaymağın temel bileşenleri:

• Kuru madde oranı: %60
• Protein oranı (kuru maddede): %3
• Süt yağı oranı (ağırlıkça): %60
• Laktoz oranı (kuru maddede): %0,9

Kaymak üretiminde kullanılan çiğ manda sütü ise en az %7 süt yağı, %5,5 protein ve %8,5 yağsız kuru madde içerir.

Üretim Metodu

Üretim süreci, geleneksel bilgi ve ustalık gerektirir. Aşamalar şu şekilde özetlenebilir:

1. Sağım ve Süzme: Çiğ manda sütü bez süzekten geçirilerek uygun kaba alınır. Kışın süt koyu olduğundan kabın dibine az miktarda su konabilir; yazın ise süt daha bol ve yağlı olduğundan su eklenmez.
2. İlk Kabartma: Süt, 90–95 °C’de yaklaşık 5 dakika karıştırılarak kabartılır.
3. Dinlendirme: Kabartılan süt, oda sıcaklığında 6 saat soğutulur.
4. İkinci Kabartma: Soğuyan süte 2 litre daha süt eklenir ve aynı sıcaklıkta tekrar kabartılır. Ardından yine 6 saat dinlendirilir.
5. Kaymak Alımı: Soğuyan süt, 4 °C’de buzdolabında bekletilir. Üstte oluşan kaymak tabakası bıçakla kesilerek alınır ve soğukta saklanır. Kalan süt başka süt ürünleri için kullanılır.

Raf Ömrü ve Saklama

Bolu manda kaymağı kısa ömürlü bir üründür. Buzdolabında 4–5 gün, kış aylarında ise 6–7 gün dayanabilir. Soğukta muhafaza edilmesi zorunludur.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Ürünün ünü, üretim yöntemi ve ustalık gerektirmesi Bolu iliyle özdeşleşmiştir. Tüm üretim aşamaları bu coğrafi sınır içinde gerçekleştirilmelidir. Denetimler Bolu Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda yılda en az bir kez yapılır. Denetimlerde ürünün Bolu’da yetiştirilen mandalardan elde edilip edilmediği, üretim metoduna uygunluğu ve muhafaza koşulları kontrol edilir.