Buldan Kestanesi, Denizli ilinin Buldan ilçesine bağlı Alandız, Kurudere, Kaşıkçı, Yeniçam, Hasanbeyler ve Yayla Mahallelerinde yetiştirilen, Castanea sativa Mill. türüne ait doğal kestane çeşididir. Ürün, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “Menşe Adı” ile tescillenmiş ve 20 Kasım 2020 tarihli Sicil No: 602 ile coğrafi işaret koruması altına alınmıştır.
Ürün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri
Buldan Kestanesi, orman içi alanlarda, 780–1175 metre rakıma sahip bölgelerde yetiştirilen, sulama ve gübreleme gerektirmeyen bir yerli kestane türüdür. Bölgenin yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı iklimi; don olaylarının yaşanmaması gibi koşullar, kestane üretimini desteklemektedir.
Bu üründe yalnızca yöreye ait materyallerle aşılama yapılır; dışarıdan fidan ya da aşı kalemi getirilmesi yasaktır. Meyveler genellikle üçlü yapıda, dolgulu ve bütün hâlde kabuktan ayrılabilir özelliktedir. Dış kabuğu parlak açık kahverengi, meyve eti krem renginde ve sert yapılıdır. Kabuk soyulabilirliği kolaydır.
Buldan Kestanesi (Türk Patent)
Fiziksel Özellikler:
- Ortalama meyve boyu: 2,87 cm
- Ortalama meyve çapı: 1,81 cm
- Ortalama meyve ağırlığı: 17,96 g
- Dış kabuk rengi: Parlak açık kahverengi
- Meyve eti rengi: Krem
- En az dane ağırlığı: 12 g
- İç meyve iriliği: ≥ 8 mm
- Protein oranı: ≥ %5
- Karbonhidrat oranı: ≥ %40
- Yağ oranı: ≥ %5
- Nem oranı: ≥ %40
- Kül oranı: ≥ %1,5
- Hasat dönemi: Ekim–Kasım
Üretim Metodu
Kestane ağaçları çoğunlukla tohumdan kendiliğinden yetişir. Alternatif olarak yerli ağaçlardan alınan aşı kalemleri ile aşılı üretim yapılır. Aşı işlemi mart sonu-nisan başı arasında gerçekleştirilir. Kalemler bir önceki yılın sürgünlerinden alınır. Aşı, uygun kalınlıktaki gövdelere bantla sarılarak ve macunla kapatılarak yapılır. Ağaçlar, 3–5 yıl içinde meyve vermeye başlar.
Toprak ve İklim Koşulları
Bahçeler, havalanabilir, gevşek ve derin topraklarda kurulmalıdır. Dikim öncesinde derin sürüm yapılır, dekara en az 3 ton çiftlik gübresi uygulanır. Potasyum açısından zengin ve düşük kireçli topraklar tercih edilir. Fidanlar arası en az 10 metre boşluk bırakılır.
Sulama ve Gübreleme
Kestane ağacı nemi sever. Kurak geçen sonbahar mevsimlerinde çatlama problemi yaşanabileceğinden temmuz-eylül arası sulama yapılmalıdır. Ağaçlara 3 yılda bir yanmış çiftlik gübresi verilebilir.
Budama
Obur dal ve fazla sürgünlerin düzenli budanması ve olgunlaşan ağaçlara ürün budaması uygulanması önerilir. Budama işlemi ürün kalitesi ve verimi üzerinde belirleyici olup uzman kişilerce yapılmalıdır.
Hasat ve Depolama
Hasat, sabah saatlerinde ağaçların çırpılmasıyla yapılır. Düşürülen meyveler toplanarak selelere ve ardından çuvallara yerleştirilir.
Depolama Yöntemleri:
- Geleneksel Yöntem (Kuzuluk): Hasat edilen kestaneler kuyulara gömülür, üzeri eğrelti otlarıyla örtülür ve yaklaşık bir ay bu koşullarda bekletilir. Bu işlem ürünün özgün tat ve aromasını kazanmasını sağlar.
- Modern Yöntem: Kestaneler, sıcaklığı 0–2 °C ve nem oranı %80–90 olan soğuk hava depolarında plastik torbalarda 3–4 ay muhafaza edilebilir.
Buldan Kestane Hasadı (Tarım Orman Bakanlığı)
Coğrafi Sınır ve Denetim
Buldan Kestanesi, yalnızca Denizli ili Buldan ilçesine bağlı Alandız, Kurudere, Kaşıkçı, Yeniçam, Hasanbeyler ve Yayla Mahallelerinde yetiştirilmektedir.
Denetimler Buldan Ziraat Odası koordinasyonunda; Buldan Belediyesi, Buldan İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Buldan Ticaret Odası temsilcilerinden oluşan en az üç kişilik bir komisyon tarafından gerçekleştirilir. Yıllık rutin denetimlerin yanı sıra şikâyet veya ihtiyaç durumlarında ilave denetimler yapılabilir.
