Bolulu Habib Bey Konağı ya da bilinen adıyla Bulgur Palas, İstanbul’un Fatih ilçesinde, şehrin yedi tepesinden biri olan Kocamustafapaşa Tepesi üzerinde yer alan 20. yüzyıl başlarına ait bir sivil mimarlık örneğidir. Yapı, dönemin siyasi ve ekonomik gelişmeleriyle ilişkili inşa süreci ve farklı kullanım evreleriyle İstanbul’un kentsel tarihini anlatan yapılarından biridir.
Bulgur Palas (İstanbul Turizm Platformu)
Mimari Özellikleri
Bulgur Palas, yüksek duvarlarla çevrili bir avlu içerisinde yer almakta olup taş ve tuğla malzemeyle inşa edilmiştir. Büyük ölçüde sıvasız bırakılan tuğla duvarları, çelik kirişli volta döşemeleri ve kule bulunmaktadır. Yapı; bodrum, üç normal kat ve bir çatı katından oluşan bir konak planına sahiptir.
Mimari açıdan Birinci Ulusal Mimarlık Akımı özelliklerini taşır. Cephelerde kullanılan sivri kemerli pencere açıklıkları, girişteki mukarnaslı sütun başlıkları, geniş saçaklı kule, firuze ve lacivert renkli yıldız motifleri, bitkisel süslemeli çini şeritler bu üslubun tipik örnekleridir. Büyük ölçüde anıtsal bir görünüme sahip olan yapı, aynı zamanda şato biçimli görünümüyle dönemin sivil mimarlığı içerisinde farklı bir yere sahiptir.
Bulgur Palas İç Mimarisi (Melahat Pamuk)
Tarihçe ve Sahibi
Yapının inşasına 1912 yılında başlanmıştır. Konağın mimarının, dönemin tanınmış İtalyan asıllı Osmanlı vatandaşı mimarı Giulio Mongeri olduğu düşünülmektedir; ancak bu konuda farklı görüşler bulunmakta olup kesin bir bilgi mevcut değildir.
Konağın inşasına 1912 yılında başlanmıştır. Yapının sahibi, Bolu Mebusu ve İttihat ve Terakki Cemiyeti mensubu Mehmet Habib Bey’dir. Habib Bey, Harbiye mezunu bir subay olarak Manastır’da görev yaptığı dönemde cemiyet ile tanışmış ve siyasi faaliyetlerde bulunmuştur. II. Meşrutiyet’in ilanı sonrasında Bolu Mebusu olarak meclise girmiştir.
İktisadi faaliyetleri kapsamında bulgur, buğday ve arpa ticaretiyle uğraşmış; bu faaliyetler nedeniyle kamuoyunda “Bulgur Kralı” olarak anılmıştır. Konağın inşaatı sırasında bazı yapı malzemelerinin yurt dışından getirildiği bilinmektedir. Habib Bey, yapının tamamlanmasını göremeden 48 yaşında hayatını kaybetmiş, borçları nedeniyle yapı 1926’da Osmanlı Bankasına devredilmiştir.
Osmanlı Bankası Dönemi
1926’dan itibaren yapı, uzun yıllar Osmanlı Bankasının arşivi olarak kullanılmıştır. Ayrıca bazı bölümleri banka çalışanlarının konutu olarak tahsis edilmiştir. Binanın alt katlarından birinin kanarya yetiştirme odası olarak kullanıldığı, buradaki kuşların Osmanlı Bankası şubelerine dağıtıldığı bilinmektedir.
2001 yılında Osmanlı Bankasının Garanti Bankası bünyesine geçmesiyle yapının mülkiyeti de el değiştirmiştir. Bu dönemde yapı, kent sakinlerinin kullanımına kapalı, bakımsız ve yıpranmış durumda varlığını sürdürmüştür.
Günümüze Gelişi
Uzun yıllar kapalı kalan Bulgur Palas, 2021 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından KİPTAŞ, İGDAŞ, İstanbul İmar AŞ, İSTAÇ ve İSTON iş birliğiyle satın alınarak kamusal kullanıma dönüştürülmek üzere restore edilmiştir. Restorasyon, KİPTAŞ koordinasyonunda, işlevlendirme ise İBB Miras tarafından gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar sırasında yapının özgünlüğü korunmuş, malzeme bütünlüğüne uygun onarımlar yapılmış ve olası depremlere karşı güçlendirmeler eklenmiştir.
Günümüzde İşlevi
28 Şubat 2024 tarihinde tamamlanan restorasyon sonrası yeniden işlevlendirilen Bulgur Palas, İstanbul halkının kullanımına açık bir kültür ve sanat merkezi olarak hizmete açılmıştır. Yapı;
- Bulgur Palas Kütüphanesi (1.190 m² alan, 150 kişilik kapasite, 21.661 kitaplık dermeye sahip),
- Çok amaçlı etkinlik ve sergi alanları,
- Öğrenci kulüplerine tahsis edilen çalışma alanları,
- Restoran, kafe ve sosyal mekânlar,
- Seyir terası gibi fonksiyonlarla donatılmıştır.
Bulgur Palas Kütüphanesi (İstanbul Turizm Platformu)
Açılış etkinliği kapsamında yapı, dünyanın önde gelen fotoğraf ajanslarından Magnum Photos ile yapılan işbirliği çerçevesinde 70 sanatçının eserlerinden oluşan geniş bir sergiye ev sahipliği yapmıştır.
Bulgur Palas Fotoğraf Sergisi (Melahat Pamuk)
