İstanbul, 8.500 yıllık tarihi, stratejik konumu ve kültürel zenginliğiyle dünyanın en önemli şehirlerinden biridir. Roma, Bizans ve Osmanlı İmparatorluklarına başkentlik yapmış, doğu ile batının kesişme noktasıdır.

Şehir, Ayasofya, Topkapı Sarayı, Süleymaniye Camii ve Kapalıçarşı gibi tarihi yapılarıyla geçmişin izlerini taşırken, Taksim, Ortaköy ve Galata gibi modern bölgeleriyle dinamik bir yaşam sunar. İstanbul Boğazı, Avrupa ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan önemli bir su yolu olup, şehrin ulaşım ağında ve altyapı projelerinde merkezi bir rol oynamaktadır.

^{15 Temmuz Şehitler Köprüsü ve Ortaköy Camii}

Etimoloji

İstanbul’un ismi, tarih boyunca farklı medeniyetler tarafından çeşitli şekillerde adlandırılmıştır. Şehrin bilinen en eski adı, Roma dönemi kaynaklarında geçen "Ligos" (Grekçe: Λύγκος) idi, ancak bu isim hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır.

MÖ 7. yüzyılda, Megaralı Yunan kolonistler tarafından kurulduğunda şehre "Byzantion" adı verilmiştir. Bu ismin, kentin efsanevi kurucusu olduğu düşünülen Byzas'tan türediği kabul edilir. MS 330 yılında, Roma İmparatoru I. Konstantin, şehri Roma İmparatorluğu’nun başkenti yaparak adını "Konstantinopolis" (Konstantin'in Şehri) olarak değiştirmiştir. Bizans İmparatorluğu döneminde bu ad kullanılmaya devam etmiştir.

Osmanlı döneminde, resmî belgelerde "Konstantiniyye" adı yaygın olarak kullanılmıştır. Halk arasında ise genellikle "İstanbul" ismi benimsenmiştir. Bazı kaynaklarda, özellikle dini vurgu nedeniyle, "İslambol" kelimesinin kullanıldığı belirtilmiştir. İslambol ismi, "İslam bol" veya "İslam’ı bul" şeklinde dini anlamlar yüklenerek türetilmiştir. Ermeni bir kaynağa göre, şehre "İslambol" adı, fetihten sonra Sultan II. Mehmed tarafından verilmiştir. Evliya Çelebi'nin yazılarında, İslambol adının 17. yüzyılda kullanıldığı görülmektedir.

Bu türetme o dönemde fazlasıyla benimsendiği için Üçüncü Ahmed’den Üçüncü Selim’e kadar (1708-1807) Osmanlı sikkeleri üzerinde "İslambol" kelimesinin yer aldığı kaydedilmiştir. Ancak uzmanlar, bunun kelimenin kökeni değil, sonradan yapılmış bir halk türetmesi olduğunu belirtmektedir.

Dilbilimciler, İstanbul adının Yunanca "εἰς τὴν πόλιν" (eis tin polin – “şehre doğru” veya “şehre”) ifadesinden türediğini kabul etmektedir. Bizans döneminde halk arasında sıkça kullanılan bu ifade, zamanla İstanbul’a dönüşmüştür. Cumhuriyetin ilanından sonra, 1930 yılında, şehir resmî olarak "İstanbul" adını almış ve uluslararası alanda da bu isimle tanınmıştır.

Tarihi

İstanbul, tarihin her döneminde önemli bir merkez olmuş, farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan büyük bir şehirdir. Antik çağlardan günümüze kadar geçirdiği evreler, onu dünyanın en büyük kültürel ve tarihi merkezlerinden biri yapmıştır.

Antik Dönem ve Byzantion'un Kuruluşu (M.Ö. 7. yy - M.S. 4. yy)

İstanbul’un bilinen ilk yerleşimi, bugünkü Sarayburnu civarında M.Ö. 7. yüzyılda Megaralı kolonistler tarafından kurulmuş Byzantion kentiyle başlar. Şehrin adı, Megaralı Kral Byzas'tan gelmektedir. Stratejik konumu nedeniyle Byzantion, çeşitli uygarlıklar tarafından ele geçirilmeye çalışılmış, Ön Asya ile Avrupa arasında bir ticaret merkezi olarak öne çıkmıştır.

Yenikapı'daki kazılar, İstanbul'un tarihini daha da eskiye götürerek, Neolitik Çağ'a ait insan yerleşimlerini ortaya çıkarmıştır. Bu buluntular, şehrin binlerce yıl önce de önemli bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.

Roma Dönemi (4. yy - 5. yy)Konstantinopolis’in Kuruluşu

MS 330 yılında Roma İmparatoru I. Konstantin, başkenti Roma’dan Byzantion’a taşıyarak buraya "Yeni Roma" (Nova Roma) adını verdi. Ancak bu isim yaygınlaşmadı ve şehir zamanla Konstantinopolis olarak anılmaya başlandı. İstanbul bu tarihten itibaren Roma İmparatorluğu’nun en önemli merkezi haline geldi. 5. yüzyılda inşa edilen şehir surları, Roma’nın en büyük savunma hatlarından biri olarak kabul edilmektedir.

Bizans Dönemi (5. yy - 15. yy)

Şehir, Roma İmparatorluğu’nun 395 yılında bölünmesiyle Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nun başkenti oldu ve yaklaşık 1000 yıl boyunca bu konumunu korudu. Ayasofya, Yerebatan Sarnıcı ve Hipodrom gibi önemli yapılar bu dönemde inşa edildi.

İmparator I. Justinianus döneminde şehir, büyük bir mimari ve kültürel gelişime sahne oldu. 532 yılında başlayan ve 537 yılında tamamlanan Ayasofya, Bizans mimarisinin en büyük ve en etkileyici eserlerinden biri olarak inşa edildi. İlk yapısı 4. yüzyılda inşa edilmiş olan Ayasofya, Justinianus’un emriyle yeniden inşa edilerek dini ve politik gücün bir sembolü haline geldi.

İstanbul Kuşatmaları

İstanbul, tarih boyunca birçok devlet tarafından kuşatılmış ancak ele geçirilememiştir. 7. ve 8. yüzyıllarda Avarlar ve Emeviler, şehri kuşatmış ancak başarılı olamamışlardır. 860 yılında Kiev Knezliği'nin saldırısına uğramış, 10. yüzyılda ise Ruslar tarafından hedef alınmıştır. Ancak Bizans'ın güçlü surları ve savunma mekanizmaları sayesinde İstanbul, bu kuşatmalardan başarıyla çıkmıştır.

Latin İmparatorluğu ve Yeniden Bizans Hakimiyeti (1204-1261)

1204 yılında Dördüncü Haçlı Seferi sırasında İstanbul Latin İmparatorluğu’nun eline geçti ve şehir yağmalandı. Bu dönemde birçok Bizans hazinesi Avrupa’ya götürüldü. Ancak 1261 yılında Bizans İmparatoru VIII. Mihail Palaiologos, şehri Latinlerden geri aldı ve Bizans İmparatorluğu’nu yeniden kurdu.

1204’te IV. Haçlı Seferi sırasında Latinler, Konstantinopolis’i ele geçirerek Latin İmparatorluğu’nu kurdular. Şehir yağmalandı ve önemli sanat eserleri Batı Avrupa'ya taşındı. 1261’de Bizanslılar şehri geri aldı ancak eski gücünü kazanamadı.

^{Eski İstanbul’a Ait Bir Çizim}

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi

İstanbul'un Fethi (1453)

29 Mayıs 1453’te Osmanlı Padişahı II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed), İstanbul'u fethederek Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti yaptı. Fetih sonrasında Ayasofya camiye çevrildi, Topkapı Sarayı inşa edildi ve şehir, Osmanlı'nın büyük bir kültür ve ticaret merkezi haline geldi.

Osmanlı'nın Başkenti Olarak İstanbul

İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti olarak yaklaşık beş yüzyıl boyunca siyasi, ekonomik ve kültürel bir merkez olmuştur. Fetih sonrası, şehrin Bizans dönemindeki ana yapısal çerçevesi büyük ölçüde korunmuş, ancak Osmanlı mimarisi ve şehir planlamasıyla zenginleştirilmiştir.

Şehrin yeniden inşası ve imarı için kapsamlı çalışmalar başlatılmıştır. Sultan II. Mehmed, ilk sarayını bugünkü İstanbul Üniversitesi ve müftülük binasının bulunduğu Theodosius Meydanı'nda (günümüzde Beyazıt Meydanı) kurmuştur. Daha sonra Topkapı Sarayı'nın inşasıyla birlikte devletin yönetim merkezi buraya taşınmıştır.

Osmanlı döneminde İstanbul'un nüfusu hızla artmış ve şehir, imparatorluğun dört bir yanından gelen insanların buluşma noktası haline gelmiştir. Bu süreçte camiler, medreseler, hamamlar ve diğer kamu yapıları inşa edilerek şehrin mimari dokusu zenginleştirilmiştir. Özellikle Mimar Sinan’ın eserleri, İstanbul'un siluetine damga vurmuştur. Süleymaniye Camii, Şehzade Camii, Rüstem Paşa Camii ve Mihrimah Sultan Camii gibi yapılar, Osmanlı mimarisinin gelişiminde önemli yer tutmuştur.

Ticaret açısından İstanbul, Osmanlı döneminde büyük bir merkez haline gelmiştir. Kapalıçarşı ve Mısır Çarşısı, hem yerel hem de uluslararası tüccarların buluşma noktası olmuştur. Boğaziçi ve Haliç üzerindeki limanlar, deniz ticaretinin gelişmesine büyük katkı sağlamıştır.

Cumhuriyet Dönemi ve Modern İstanbul (1923 - Günümüz)

Başkentin Ankara’ya Taşınması (1923)

Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte başkent Ankara olarak belirlenmiş olsa da İstanbul, Türkiye’nin en önemli kültürel ve ekonomik merkezlerinden biri olmaya devam etmiştir. Şehir, yeni dönemde sanayileşme, ticaret ve kültürel faaliyetlerin merkezi olarak gelişimini sürdürmüştür.

Sanayileşme ve Nüfus Artışı (1950-2000)

1950’lerden itibaren İstanbul, büyük bir nüfus artışı yaşamış ve yoğun göç dalgalarıyla metropol haline gelmiştir. Sanayileşme süreci hız kazanmış, şehir hem ekonomik hem de demografik olarak büyük bir dönüşüm geçirmiştir. 1970’lerde itibaren Boğaziçi ve 1980’lerin sonunda ise Fatih Sultan Mehmet Köprüsünün inşası, şehrin ulaşımını kolaylaştırarak Avrupa ve Asya yakaları arasındaki bağlantıyı güçlendirmiştir.

20. yüzyılın ortalarından itibaren İstanbul'da modernleşme süreci hızlanmış, kapsamlı altyapı ve imar projeleri uygulanmıştır. Vatan ve Millet Caddeleri açılmış, trafik düzenlemeleri yapılmış ve yeni yerleşim alanları oluşturulmuştur. Ancak bu süreçte bazı tarihî yapılar zarar görmüş, şehircilik çalışmaları kimi zaman plansız büyümeye neden olmuştur.

Günümüzde İstanbul

Bugün İstanbul, 16 milyona yaklaşan nüfusuyla^【3】  Türkiye'nin en büyük ve dünyanın en önemli metropollerinden biri haline gelmiştir. İki kıtayı birleştiren konumuyla, finans, turizm ve kültür merkezi olmayı sürdürmektedir.

Son yıllarda İstanbul, altyapı ve ulaşım yatırımlarıyla dikkat çekmektedir. Yavuz Sultan Selim köprüsü, Marmaray, Avrasya Tüneli ve İstanbul Havalimanı gibi projeler, şehrin küresel bağlantılarını güçlendirmiştir. İstanbul, tarihî dokusu, kültürel çeşitliliği ve ekonomik gücüyle Türkiye’nin en büyük ve en dinamik şehirlerinden biri olarak varlığını sürdürmektedir.

Coğrafi Yapı

Konum ve Sınırlar

İstanbul, Kuzey Yarım Küre’de, Türkiye’nin kuzeybatısında yer alan ve Avrupa ile Asya kıtalarını birbirine bağlayan eşsiz bir şehirdir. 41° K enlemi ile 29° D boylamı arasında yer alır. Şehrin içinden geçen İstanbul Boğazı, Karadeniz ve Marmara Denizi’ni birbirine bağlayan stratejik bir su yoludur.

Komşuları ve Doğal Sınırları:

• Batısında Tekirdağ ve Kırklareli,
• Doğusunda Kocaeli ve Sakarya,
• Kuzeyinde Karadeniz,
• Güneyinde Marmara Denizi bulunmaktadır.

İklim

İstanbul, Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş iklimine sahiptir. Bu nedenle ılıman ve değişken hava koşulları görülür.

• Yazlar: Sıcak ve nemli olup, ortalama sıcaklık 25-30°C arasındadır.
• Kışlar: Ilık veya soğuk olup, zaman zaman kar yağışı görülebilir. Ortalama sıcaklık 5-10°C arasındadır.
• İlkbahar ve Sonbahar: En ılıman mevsimler olup, sıcaklık değişimleri sık yaşanır.

İstanbul’un iklimi şehir yaşamını doğrudan etkiler. Yoğun nem ve hava değişiklikleri nedeniyle trafik, tarım, deniz ulaşımı ve turizm gibi alanlarda hava koşullarının büyük önemi vardır.

Doğal Kaynaklar

İstanbul, büyük bir metropol olmasına rağmen doğal kaynaklar açısından zengin bir bölge değildir. Ancak şehir ve çevresi bazı önemli doğal kaynaklara sahiptir:

Su Kaynakları: İstanbul’un su ihtiyacını karşılayan önemli baraj ve göller bulunur.

• Terkos (Durusu) Gölü, Büyükçekmece Gölü, Küçükçekmece Gölü başlıca su kaynaklarıdır.
• Alibeyköy, Ömerli ve Elmalı Barajları, içme suyu sağlayan önemli rezervlerdir.

Ormanlar ve Yeşil Alanlar:

• İstanbul’un kuzeyinde Belgrad Ormanı ve Çatalca bölgesindeki ormanlık alanlar şehrin oksijen kaynağıdır.
• Ormanlar, ekolojik dengeyi koruma ve su kaynaklarını besleme açısından kritik rol oynar.

Madenler:

• Şehirde önemli bir madencilik faaliyeti bulunmamaktadır, ancak geçmişte çevrede taş ocakları ve kil yatakları kullanılmıştır.

Deniz ve Balıkçılık:

• İstanbul’un Karadeniz ve Marmara Denizi’ne kıyısı olması, balıkçılığı önemli bir sektör haline getirmiştir.
• Lüfer, palamut, hamsi ve istavrit gibi balık türleri, şehrin deniz ürünleri açısından en önemli kaynaklarıdır.

Doğal kaynaklar, İstanbul ekonomisinde su temini, ekolojik denge, turizm ve balıkçılık gibi sektörlerde önemli rol oynar. Ancak yoğun şehirleşme ve nüfus artışı nedeniyle doğal kaynaklar üzerindeki baskı giderek artmaktadır.

Nüfus

İstanbul, Türkiye'nin en kalabalık şehri olup, 2024 yılı itibarıyla nüfusu 15 milyon 701 bin 602 kişiye ulaşmıştır. Bu rakam, Türkiye nüfusunun yaklaşık %18,3'üne tekabül etmektedir. Şehirde 7,82 milyon erkek ve 7,88 milyon kadın yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu açısından İstanbul, kilometrekareye düşen yaklaşık 3.000 kişi ile Türkiye'nin en yoğun şehirlerinden biridir. Bu yoğunluk, özellikle merkezi ilçelerde daha da artmaktadır.

Şehirdeki nüfusun yaş dağılımı incelendiğinde, genç nüfusun ağırlıklı olduğu görülür. Ortalama yaş 33 civarındadır. İstanbul, çalışma çağındaki bireylerin yoğun olduğu bir metropoldür. Kadın ve erkek nüfusu birbirine yakın olup, %50,5’i kadın, %49,5’i erkektir. İstanbul, iç göçün en fazla yaşandığı şehirlerden biri olduğundan, nüfus artış hızı oldukça yüksektir.

İlçeleri

İstanbul'un toplamda 39 ilçesi bulunmaktadır. İlçeler Avrupa Yakası ve Anadolu Yakası olarak iki gruba ayrılır: 

Avrupa Yakası’ndaki İlçeler (25 İlçe)

Avrupa Yakası, tarihi ve ticari merkezlerin yoğunlaştığı bölge olarak dikkat çeker. Fatih ve Beyoğlu, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden kalma eserleri barındırırken, Beşiktaş, Şişli ve Sarıyer, modern kent yaşamının ve iş dünyasının önemli noktalarıdır. Başakşehir, Esenyurt ve Bağcılar gibi ilçeler yoğun göç alarak hızla büyürken, Silivri ve Çatalca gibi ilçeler kırsal ve sakin yapılarıyla dikkat çeker. Eyüpsultan ve Zeytinburnu ise tarihi ve dini merkezleriyle öne çıkar.

• Arnavutköy: 344.868
• Avcılar: 440.934
• Bağcılar: 713.594
• Bahçelievler: 560.086
• Bakırköy: 219.893
• Başakşehir: 520.467
• Bayrampaşa: 268.303
• Beşiktaş: 167.264
• Beylikdüzü: 415.290
• Beyoğlu: 216.688
• Büyükçekmece: 280.528
• Çatalca: 80.399
• Esenler: 423.625
• Esenyurt: 988.369
• Eyüpsultan: 420.706
• Fatih: 354.472
• Gaziosmanpaşa: 479.931
• Güngören: 264.831
• Kağıthane: 444.820
• Küçükçekmece: 789.033
• Sarıyer: 342.582
• Silivri: 232.156
• Sultangazi: 532.601
• Şişli: 263.063
• Zeytinburnu: 278.344

Anadolu yakası İlçeleri (14 İlçe)

Anadolu Yakası, daha yeşil alanlara ve sahil bölgelerine sahip olup, İstanbul’un yaşanabilir ve huzurlu yüzü olarak görülmektedir. Üsküdar ve Kadıköy, tarihi ve kültürel dokusuyla ön plana çıkarken, Ataşehir ve Ümraniye, modern iş merkezleri ve finans sektörü ile dikkat çeker. Beykoz ve Şile, doğal güzellikleriyle öne çıkarken, Tuzla, Pendik ve Kartal, sanayi ve liman faaliyetlerinin yoğun olduğu ilçeler arasındadır.

• Adalar: 16.325
• Ataşehir: 416.529
• Beykoz: 245.440
• Çekmeköy: 306.739
• Kadıköy: 462.189
• Kartal: 475.859
• Maltepe: 524.921
• Pendik: 749.356
• Sancaktepe: 502.077
• Sultanbeyli: 369.193
• Şile: 48.936
• Tuzla: 301.400
• Ümraniye: 727.819
• Üsküdar: 512.981

Bu veriler, 2023 yılı sonu itibarıyla TÜİK’in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına dayanmaktadır.

Ekonomik Yapısı

İstanbul, Türkiye’nin ekonomik açıdan en güçlü şehri olup ülke ekonomisinin yaklaşık %30’unu tek başına üretmektedir. Türkiye’deki toplam vergi gelirlerinin %48,2’si ve toplam dış ticaretin %48,7’si İstanbul kaynaklıdır. Şehir, ticaret, sanayi, finans ve turizm gibi sektörlerde öncü konumdadır.

Ana Endüstriler

İstanbul, finans, sanayi, ticaret, lojistik, teknoloji ve hizmet sektörleri açısından Türkiye’nin en önemli merkezidir. Şehirde bankacılık, sigortacılık, lojistik ve tekstil gibi sektörler öne çıkmaktadır.

• Finans ve Bankacılık: İstanbul, Türkiye’nin finans başkenti olup, Borsa İstanbul, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) gibi kritik finans kurumlarına ev sahipliği yapmaktadır.
• İstanbul Finans Merkezi (İFM): Ataşehir’de kurulan İFM, İstanbul’u küresel bir finans merkezi haline getirme amacı taşımaktadır. Uluslararası bankalar, sigorta şirketleri ve yatırım kuruluşları için modern bir finans altyapısı sunmaktadır.
• Tekstil ve Moda: İstanbul, Türkiye’nin en büyük tekstil üretim ve ihracat merkezlerinden biri olup Laleli, Merter ve Osmanbey bölgeleri tekstil sektörünün kalbidir.
• Lojistik ve Ulaşım: İstanbul, Asya ile Avrupa’yı bağlayan stratejik konumu sayesinde deniz, hava, kara ve demiryolu taşımacılığında önemli bir noktadır. Ambarlı, Haydarpaşa ve Tuzla limanları ticaretin ana merkezleridir.

Ticaret ve Sanayi

İstanbul, Türkiye’nin en büyük ticaret ve sanayi merkezi olup ülkenin toplam ihracatının yaklaşık %50’sini gerçekleştirmektedir.

• Ticaret Merkezleri:
• İstanbul, tarih boyunca bir ticaret merkezi olmuştur. Kapalıçarşı, Mısır Çarşısı, Laleli, Tahtakale ve İkitelli ticaretin en yoğun olduğu yerlerdir.
• Sanayi Bölgeleri:
• Şehirde sanayi, genellikle Tuzla, Gebze, Beylikdüzü, Hadımköy ve İkitelli gibi organize sanayi bölgelerinde yoğunlaşmıştır. Makine, otomotiv, elektronik, kimya ve inşaat sektörleri şehir ekonomisinde önemli yer tutar.
• İhracat ve İthalat:
• İstanbul, 85 milyar dolarlık ihracat ve 121 milyar dolarlık ithalat hacmiyle Türkiye’nin dış ticaretinde en büyük paya sahiptir. Otomotiv, tekstil, kimya, elektronik, demir-çelik ve gıda en çok ihraç edilen ürünlerdir. Çin, Almanya, ABD, İtalya ve Rusya İstanbul’un başlıca ticaret ortaklarıdır.

Turizm

İstanbul, tarihi, kültürel ve doğal güzellikleriyle dünya çapında önemli bir turizm merkezi olup, Türkiye’ye gelen her 100 yabancı turistten 35’i İstanbul’u ziyaret etmektedir.

• Tarihi ve Kültürel Turizm: Ayasofya, Topkapı Sarayı, Sultanahmet Camii, Kapalıçarşı, Yerebatan Sarnıcı ve Galata Kulesi gibi turistik noktalar, İstanbul’un en çok ziyaret edilen yerleridir.
• Modern Turizm: Nişantaşı, İstiklal Caddesi, Karaköy ve Bebek, lüks alışveriş ve yeme-içme mekanlarıyla turistlerin ilgisini çeker.
• Sağlık ve Kongre Turizmi: İstanbul, sağlık turizmi açısından da önemli bir merkezdir. Saç ekimi, estetik cerrahi ve sağlık tedavileri için birçok yabancı turist İstanbul’a gelmektedir. Ayrıca, şehir uluslararası kongre ve fuarlara ev sahipliği yapmaktadır.

İstanbul’un Önemli Yerleri

İstanbul, tarihî geçmişi, coğrafi konumu ve kültürel çeşitliliği ile dünya çapında önemli bir şehirdir. Avrupa ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan konumu, binlerce yıllık tarihî mirası ve modern yapılarıyla her yıl milyonlarca ziyaretçiyi kendine çekmektedir. İşte İstanbul’da öne çıkan bazı önemli yerler:

Tarihi Camii ve Külliyeler

Ayasofya-i Kebir Camii: İlk olarak 537 yılında Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından kilise olarak inşa edilen Ayasofya, 1453 yılında Osmanlı İmparatorluğu döneminde camiye çevrilmiş, 1935 yılında müze olmuş ve 2020 yılında yeniden cami statüsü kazanmıştır. Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinin ardından camiye çevrilmesiyle Osmanlı egemenliğinin ve fethin sembolü haline gelmiştir. 

Sultanahmet Camii: 17. yüzyılda Osmanlı Padişahı I. Ahmed tarafından inşa edilen cami, altı minaresi ve İznik çinileri ile dikkat çekmektedir.

^{Sultan Ahmet Camii}

Eyüp Sultan Camii ve Külliyesi: İstanbul’un en eski ve önemli dini yapılarından biri olan Eyüp Sultan Camii ve Külliyesi, 15. yüzyılda Osmanlı padişahı II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmet) döneminde inşa edilmiştir. Cami, İslam tarihindeki önemli sahabelerden Ebu Eyyûb el-Ensârî’nin (Eyüp Sultan) türbesinin bulunduğu alanda yer almakta olup, külliye içinde medrese, imaret, hamam ve diğer ek yapılar bulunmaktadır. Osmanlı mimarisinin erken dönem örneklerinden biri olan cami, tarih boyunca çeşitli restorasyonlardan geçerek günümüze ulaşmıştır.

Fatih Camii ve Külliyesi: Fatih Sultan Mehmed tarafından yaptırılan cami, Osmanlı'nın ilk büyük külliyelerinden biri olup, içinde medrese, kütüphane ve diğer sosyal yapıları barındırmaktadır.

Yavuz Sultan Selim Camii ve Külliyesi: 16. yüzyılda Osmanlı Padişahı I. Süleyman tarafından babası Yavuz Sultan Selim adına inşa ettirilen cami, Haliç’e hâkim bir tepede konumlanmıştır. Osmanlı klasik mimarisinin sade ve güçlü örneklerinden biri olan yapı, külliye içinde türbe, medrese ve çeşme gibi ek yapılar barındırmaktadır.

Süleymaniye Camii ve Külliyesi: 16. yüzyılda Osmanlı mimarı Mimar Sinan tarafından inşa edilen cami, Osmanlı klasik mimarisinin önemli örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Külliye içinde darüşşifa, medrese ve kütüphane gibi yapılar da yer almaktadır.

Hırka-i Şerif Camii: 19. yüzyılda Osmanlı Padişahı Abdülmecid tarafından inşa edilen Hırka-i Şerif Camii, Peygamber Muhammed’e ait olduğu rivayet edilen Hırka-i Şerif’in muhafaza edilmesi için yapılmıştır. Fatih’te bulunan cami, her yıl Ramazan ayında sergilenen kutsal emanet nedeniyle önemli ziyaret noktalarından biridir.

Aziz Mahmud Hüdayî Camii ve Türbesi (Üsküdar): 16. yüzyılda inşa edilen Aziz Mahmud Hüdayî Camii ve Türbesi, Osmanlı dönemi mutasavvıflarından Aziz Mahmud Hüdayî’nin adına Üsküdar’da yaptırılmıştır. Külliye, cami, türbe ve çeşitli ek yapılardan oluşmakta olup, Osmanlı mimarisinin dini ve kültürel yapılarından biri olarak günümüze ulaşmıştır.

Kariye Camii (Eski Kariye Müzesi): İlk olarak 6. yüzyılda Bizans İmparatorluğu döneminde kilise olarak inşa edilen Kariye Camii, Osmanlı döneminde camiye dönüştürülmüş, 20. yüzyılda müze olarak kullanılmış ve 2020 yılında yeniden cami statüsü kazanmıştır. Bizans dönemine ait mozaik ve freskleriyle dikkat çeken yapı, İstanbul'un önemli tarihi ve sanatsal eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Yeni Camii ve Mısır Çarşısı: Osmanlı döneminin önemli yapılarından biri olan Yeni Camii, 17. yüzyılda inşa edilmiştir. Hemen yanında bulunan Mısır Çarşısı, baharatçılar ve geleneksel Osmanlı çarşı kültürünün izlerini taşımaktadır.

Beyazıt Camii ve Meydanı: 1506 yılında Osmanlı Padişahı II. Bayezid tarafından inşa edilen Beyazıt Camii, İstanbul'un en eski selatin camilerinden biridir ve klasik Osmanlı mimarisinin erken örnekleri arasında yer alır. Merkezi kubbesi, geniş avlusu ve zarif şadırvanıyla dikkat çeken cami, Ayasofya’dan esinlenilerek tasarlanmıştır. Caminin bulunduğu Beyazıt Meydanı, Osmanlı döneminde resmi geçitler ve sosyal etkinliklerin merkezi olmuş, günümüzde ise İstanbul Üniversitesi, Beyazıt Kulesi ve Kapalıçarşı gibi önemli yapılarla çevrili tarihi bir alan olarak varlığını sürdürmektedir.

Yahya Efendi Camii ve Türbesi (Beşiktaş): Beşiktaş’ta yer alan Yahya Efendi Camii ve Türbesi, Osmanlı ulemasından ve Kanuni Sultan Süleyman’ın sütkardeşi Yahya Efendi adına inşa edilmiştir. Boğaz kıyısındaki konumuyla dikkat çeken yapı, Osmanlı dini mimarisinin örneklerinden biri olarak günümüze ulaşmıştır.

Ortaköy Camii: İstanbul Boğazı’nın kıyısında yer alan bu 19. yüzyıl Osmanlı camisi, mimarisi ve konumuyla dikkat çeker.

Telli Baba Camii ve Türbesi (Sarıyer): Sarıyer’de yer alan Telli Baba Camii ve Türbesi, Osmanlı dönemine tarihlenen dini yapılardan biridir. Ziyaretçileri tarafından çeşitli dilek ve adak ritüelleriyle anılan türbe, İstanbul’daki tarihi ve kültürel yapılar arasında yer almaktadır.

Şehzade Camii: Mimar Sinan’ın erken dönem eserlerinden biri olan bu cami, Kanuni Sultan Süleyman’ın genç yaşta ölen oğlu Şehzade Mehmed adına inşa edilmiştir.

Mihrimah Sultan Camii: Mimar Sinan tarafından Kanuni Sultan Süleyman’ın kızı Mihrimah Sultan adına inşa edilen cami hem Edirnekapı’da hem de Üsküdar’da iki farklı noktada bulunmaktadır.

Merkez Efendi Camii ve Külliyesi (Zeytinburnu): 16. yüzyılda inşa edilen Merkez Efendi Camii ve Külliyesi, Osmanlı dönemi dinî ve eğitim yapılarından biridir. Külliye, cami, türbe, medrese ve çeşitli ek binalardan oluşmaktadır. Tıp alanında çalışmalarıyla bilinen Merkez Efendi adına yaptırılan türbe, külliyenin önemli bir parçasıdır.

İsmailağa Camii ve Külliyesi (Çarşamba): İstanbul’un Fatih ilçesindeki Çarşamba semtinde yer alan İsmailağa Camii, 18. yüzyılda Osmanlı Sadrazamı İsmail Ağa tarafından inşa ettirilmiştir. Klasik Osmanlı mimarisini yansıtan cami, medrese, kütüphane ve diğer ek yapıları içeren bir külliyeye sahiptir. Günümüzde hem ibadet hem de eğitim faaliyetlerinin sürdüğü önemli dini merkezlerden biridir.

Tophane Kasrı ve Nusretiye Camii: Osmanlı döneminde önemli askeri ve sanayi merkezlerinden biri olan Tophane, Nusretiye Camii ve Topçu Kışlası ile dikkat çekmektedir.

Rüstem Paşa Camii: 16. yüzyılda Mimar Sinan tarafından yapılan bu cami, muhteşem İznik çinileriyle tanınmaktadır.

Sümbül Efendi Camii ve Külliyesi (Fatih): 15. yüzyıl sonlarında inşa edilen Sümbül Efendi Camii ve Külliyesi, Osmanlı mimarisinin dini yapılarından biri olarak Fatih ilçesinde yer almaktadır. Külliye, cami ve Sümbül Sinan Efendi Türbesi gibi yapıları içermekte olup, Osmanlı dini ve eğitim yapılarının bir örneği olarak günümüze ulaşmıştır.

Arap Camii: İstanbul’un Galata bölgesinde yer alan Arap Camii, 8. yüzyılda Arapların İstanbul kuşatmaları sırasında inşa edildiği rivayet edilen, ancak Bizans döneminde Gotik tarzda kilise olarak kullanılan bir yapıdır. 15. yüzyılda Osmanlılar tarafından camiye çevrilen yapı, İstanbul’un en eski camilerinden biri olup, mimarisiyle diğer Osmanlı camilerinden farklılık göstermektedir.

Nuruosmaniye Camii: 18. yüzyılda Osmanlı Padişahı I. Mahmud tarafından başlatılan ve III. Osman döneminde tamamlanan Nuruosmaniye Camii, Osmanlı mimarisinde Barok üslubun belirgin şekilde görüldüğü yapılardan biridir. Kapalıçarşı’nın yakınında yer alan cami, geniş kubbesi, zarif süslemeleri ve külliyesi ile Osmanlı'nın geç dönem cami mimarisinin önemli örnekleri arasında yer almaktadır.

Tarihi ve Kültürel Mekanlar

Kapalıçarşı: 15. yüzyılda inşa edilen Kapalıçarşı, geleneksel Osmanlı ticaret yapısını yansıtan önemli merkezlerden biridir. Günümüzde de İstanbul’un en büyük turistik çarşılarından biri olarak hizmet vermektedir.

Yerebatan Sarnıcı: 6. yüzyılda Bizans döneminde inşa edilen yer altı su deposu, sütunları ve aydınlatmasıyla dikkat çeken bir yapıdır. Medusa başı heykelleri ve görkemli atmosferiyle önemli turistik mekanlardan biridir.

İstanbul Surları: Bizans döneminde şehrin savunması için inşa edilen surlar, günümüzde bazı bölümleri korunarak ziyaretçilere açıktır. Özellikle Yedikule Hisarı, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde savunma ve hapishane olarak kullanılmıştır.

Rumeli Hisarı: 15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'un fethi öncesinde inşa ettirilen bu hisar, Boğaz’ın en dar noktasında yer alır ve Osmanlı askeri mimarisinin önemli örneklerinden biridir.

Dikilitaş (Theodosius Obeliski): Mısır Firavunu III. Thutmose tarafından MÖ 15. yüzyılda yaptırılan Dikilitaş, 4. yüzyılda Roma İmparatoru I. Theodosius tarafından İstanbul’a getirilerek Sultanahmet Meydanı’na dikilmiştir. Granitten yapılan ve hiyeroglif yazılarla süslenmiş olan anıt, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde meydanın en önemli simgelerinden biri olmuştur.

Anadolu Hisarı: 14. yüzyılın sonlarında Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid tarafından inşa edilen hisar, Boğaz’ın Anadolu yakasında yer almakta olup, İstanbul’un fethi için stratejik bir nokta oluşturmuştur.

Dolmabahçe Saat Kulesi: 19. yüzyılda Dolmabahçe Sarayı'nın bahçesinde inşa edilen bu kule, Batı etkisindeki Osmanlı mimarisinin örneklerinden biridir.

Kız Taşı (Markianos Sütunu): 5. yüzyılda Bizans İmparatoru Markianos tarafından dikilen Kız Taşı, İstanbul’un Fatih ilçesinde yer alan bir anıt sütundur. Bizans döneminden günümüze ulaşan yapı, Osmanlı döneminde de korunmuş ve halk arasında bu adla anılmıştır.

Fener Rum Patrikhanesi ve Aya Yorgi Kilisesi: Ortodoks dünyasının önemli merkezlerinden biri olan Fener Rum Patrikhanesi, Haliç kıyısında yer almakta olup, içerisinde Aya Yorgi Kilisesi bulunmaktadır.

Samatya ve Balat Tarihi Yapıları: İstanbul’un tarihi mahallelerinden olan Samatya ve Balat, Osmanlı döneminde Rum, Ermeni ve Yahudi topluluklarının yaşadığı bölgeler olup, kiliseler, sinagoglar ve ahşap Osmanlı evleriyle dikkat çeker.

Çemberlitaş ve Konstantin Sütunu: Roma İmparatoru I. Konstantin tarafından inşa edilen bu sütun, Bizans döneminden günümüze ulaşan önemli anıtlardan biridir.

Valens Su Kemeri: Roma döneminde İstanbul’a su taşımak için inşa edilen bu kemer, Osmanlı döneminde de kullanılmaya devam etmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır.

III. Ahmed Çeşmesi (Üsküdar): 1729 yılında Osmanlı Padişahı III. Ahmed tarafından Üsküdar’da inşa edilen çeşme, Osmanlı Barok mimarisinin önemli örneklerinden biridir. İstanbul’un Anadolu yakasında, iskele meydanında yer alan yapı, zarif hat sanatı süslemeleri ve geniş saçaklı tasarımıyla dikkat çekmektedir. Osmanlı dönemi şehir estetiğinin simgelerinden biri olarak günümüze ulaşmıştır.

Tarihi Saraylar

Topkapı Sarayı (15. yüzyıl): Osmanlı İmparatorluğu’nun yaklaşık 400 yıl boyunca yönetim merkezi olarak kullanılan saray, günümüzde müze olarak hizmet vermektedir.

Dolmabahçe Sarayı (19. yüzyıl): Osmanlı’nın son döneminde inşa edilen ve Batı etkisindeki mimari tarzı ile dikkat çeken saray, Sultan Abdülmecid tarafından yaptırılmıştır.

^{Topkapı Sarayı}

Çırağan Sarayı (19. yüzyıl): Osmanlı padişahları tarafından kullanılan bu saray, günümüzde lüks bir otel olarak hizmet vermektedir.

Yıldız Sarayı (19. yüzyıl): II. Abdülhamid döneminde Osmanlı yönetim merkezi haline gelen saray, çeşitli köşkler ve bahçelerden oluşmaktadır.

Beylerbeyi Sarayı (19. yüzyıl): Boğaz’ın Anadolu yakasında bulunan saray, Osmanlı padişahları tarafından yazlık saray olarak kullanılmıştır.

İbrahim Paşa Sarayı (16. yüzyıl): Kanuni Sultan Süleyman’ın damadı ve sadrazamı İbrahim Paşa için yaptırılan saray, günümüzde Türk ve İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır.

Tekfur Sarayı (12. yüzyıl): Bizans dönemine ait olan bu saray, Osmanlı döneminde çeşitli amaçlarla kullanılmış ve günümüzde müze olarak restore edilmiştir.

Adile Sultan Sarayı (19. yüzyıl): Osmanlı hanedan üyelerinden Adile Sultan için yapılan saray, günümüzde kültürel etkinlikler için kullanılmaktadır.

Doğal Manzaralı Yerler

İstanbul Boğazı: Karadeniz ile Marmara Denizi’ni birleştiren İstanbul Boğazı, şehri iki kıtaya bölen doğal bir su yoludur. Tarihi yapıları, yalıları ve köprüleri ile İstanbul'un en önemli doğal güzelliklerinden biridir.

Galata Kulesi: 14. yüzyılda Cenevizliler tarafından inşa edilen kule, Osmanlı döneminde yangın gözetleme kulesi olarak kullanılmıştır. Günümüzde İstanbul manzarasını izlemek için popüler bir turistik mekandır.

Yûşâ Tepesi ve Yûşâ Türbesi (Beykoz): Beykoz’da yer alan Yûşâ Tepesi, çeşitli tarihi kaynaklarda dini bir mekân olarak anılmaktadır. Tepede bulunan Yûşâ Türbesi, geniş bir alan içinde yer almakta olup, İstanbul’un en yüksek noktalarından birinde konumlanmıştır.

Kız Kulesi: İstanbul açıklarında yer alan kule, tarih boyunca farklı amaçlarla kullanılmış olup, günümüzde müze ve restoran olarak hizmet vermektedir. İstanbul'un simgelerinden biri olan kule, günbatımı manzarasıyla da ilgi çekmektedir.

Pierre Loti Tepesi: Haliç manzarasına sahip olan bu nokta, ziyaretçiler tarafından panoramik bir seyir noktası olarak tercih edilmektedir. Fransız yazar Pierre Loti’nin adını taşıyan tepe, İstanbul’un en güzel manzara noktalarından biridir.

Emirgan Korusu: Yeşil alanları ve düzenlenen lale festivali ile bilinen park, rekreasyon alanı olarak kullanılmaktadır. Osmanlı döneminden kalma köşkleri ve zengin bitki örtüsü ile İstanbul’un nefes alma noktalarından biridir.

Çamlıca Tepesi: İstanbul’un en yüksek noktalarından biri olan Çamlıca Tepesi, geniş şehir ve Boğaz manzarasıyla dikkat çeker. Anadolu Yakası’nda yer alan tepe, dinlenme alanları, parklar ve Çamlıca Camii gibi yapılarla hem doğal hem de kültürel bir merkez konumundadır.

Büyükada: Prens Adaları’nın en büyüğü olan ada, tarihi konakları ve doğası ile dikkat çekmektedir. Motorlu taşıtların yasak olduğu adada bisiklet turları ve doğa yürüyüşleri popülerdir.

Belgrad Ormanı: İstanbul'un kuzeyinde yer alan Belgrad Ormanı, şehrin en büyük ormanlık alanlarından biridir. Doğa yürüyüşleri, spor aktiviteleri ve piknik alanlarıyla öne çıkar.

Polonezköy: Şehrin dışında, doğayla iç içe bir kaçış noktası olan Polonezköy, yürüyüş parkurları ve yeşil alanlarıyla bilinir. Polonya kökenli Osmanlı göçmenleri tarafından kurulan köy, kültürel ve doğal güzellikleri ile ziyaretçilerini çeker.

Ağva ve Şile: İstanbul’a yakın doğal kaçış noktalarından biri olan Ağva, Karadeniz kıyısında yer alır ve nehirleriyle ünlüdür. Şile ise sahil şeridi ve tarihi deniz feneriyle bilinir.

Otağtepe (Fatih Korusu): İstanbul Boğazı’nın en güzel manzaralarından birine sahip olan Otağtepe, yeşil alanları ve doğal dokusuyla huzurlu bir ortam sunar.

Modern ve Sanatsal Alanlar

Taksim Meydanı: Şehirdeki önemli toplanma alanlarından biri olan meydan, Cumhuriyet Anıtı, Taksim Camii ve çevresindeki yapılarla modern İstanbul’un simgelerinden biridir.

İstiklal Caddesi: Yaya trafiğine açık olan bu cadde, mağazalar, kültürel etkinlikler ve tarihi tramvay hattı ile bilinir. Sanat galerileri, tiyatrolar ve kitapçılarla dolu bir kültürel merkezdir.

Ortaköy: Tarihi Ortaköy Camii, Boğaz Köprüsü manzarası ve çevresindeki restoranlarla ziyaret edilen bir bölgedir. Sanat galerileri, kafeleri ve sokak lezzetleriyle de ünlüdür.

Rahmi Koç Müzesi: Sanayi, ulaşım ve teknoloji tarihi üzerine koleksiyonlara sahip bir müzedir. İstanbul’daki en kapsamlı özel müzelerden biri olup, interaktif sergileriyle ziyaretçilerine deneyim yaşatmaktadır.

Rami Kütüphanesi: İstanbul’un Eyüpsultan ilçesinde yer alan Rami Kütüphanesi, Osmanlı döneminde 18. yüzyılda inşa edilen Rami Kışlası’nın restore edilmesiyle kütüphane olarak yeniden işlevlendirilmiştir. 2023 yılında hizmete açılan yapı, Türkiye’nin en büyük kütüphanelerinden biri olup, geniş kitap koleksiyonu, araştırma alanları ve kültürel etkinliklere ev sahipliği yapan mekânlarıyla modern bir bilgi merkezi olarak faaliyet göstermektedir.

^{Rami Kışlası Kütüphanesi}

Panorama 1453 Tarih Müzesi: İstanbul’un Topkapı semtinde yer alan Panorama 1453 Tarih Müzesi, Osmanlı döneminde İstanbul’un fethini betimleyen panoramik bir müzedir. 2009 yılında açılan müze, 360 derecelik görseller ve ses efektleriyle fetih sürecini görselleştirmekte olup, tarihsel olayları anlatan bilgilendirme panoları ve sergi alanları içermektedir.

İstanbul Modern Sanat Müzesi: Türkiye’nin çağdaş sanat alanındaki en önemli müzelerinden biri olan İstanbul Modern, sergileriyle sanatseverlere hitap etmektedir.

Sakıp Sabancı Müzesi: Boğaz kıyısında yer alan müze, Osmanlı hat sanatı ve modern sanat sergileriyle dikkat çekmektedir.

Santral İstanbul: Eski bir elektrik santralinin kültür merkezine dönüştürüldüğü Santralistanbul, sanat galerileri, tasarım sergileri ve öğrenci atölyeleriyle dikkat çeken bir mekandır.

Atatürk Kültür Merkezi (AKM): Taksim Meydanı’nda yer alan AKM, opera, tiyatro ve konser etkinlikleriyle şehrin sanat hayatının merkezlerinden biridir.

Sadabad Osmanlı Arşiv Müzesi: Kağıthane'de yer alan müze, Osmanlı Devleti’nin resmî belgelerini barındıran en önemli arşiv merkezlerinden biridir. Osmanlı yönetim sistemine, devlet belgelerine ve diplomatik yazışmalara dair zengin bir koleksiyona sahiptir. Tarihi belgelerin sergilendiği müze, Osmanlı tarihine ilgi duyan araştırmacılar ve ziyaretçiler için önemli bir kaynaktır.

Miniatürk: Türkiye’nin önemli tarihi ve kültürel yapılarını minyatür ölçekte sergileyen bir açık hava müzesidir. Haliç kıyısında yer alan Miniatürk, ziyaretçilerine Türkiye’nin dört bir yanındaki mimari eserleri tek bir alanda görme imkânı sunar. Osmanlı, Selçuklu ve Cumhuriyet dönemlerine ait yapıları içeren müze, hem yerli hem de yabancı turistlerin ilgisini çeken bir cazibe merkezidir.

Haliç Kongre Merkezi: Haliç kıyısında yer alan bu büyük kongre ve etkinlik merkezi, ulusal ve uluslararası organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır. Tarihi yarımadaya yakın konumu ve modern altyapısıyla kongreler, konserler, sergiler ve çeşitli kültürel etkinliklerin düzenlendiği önemli bir mekandır. Boğaz manzaralı geniş alanlarıyla dikkat çeken Haliç Kongre Merkezi, İstanbul’un en prestijli etkinlik alanlarından biri olarak kabul edilmektedir.

UNESCO Dünya Mirası Alanları

Tarihi Yarımada: UNESCO tarafından koruma altına alınan bu alan, Ayasofya, Topkapı Sarayı, Sultanahmet Camii, Hipodrom Meydanı ve Süleymaniye Camii gibi önemli yapıları içermektedir.

Zeyrek ve Süleymaniye Mahalleleri: Osmanlı dönemine ait ahşap evleri barındıran bu bölgeler, geleneksel şehir dokusunu koruyan alanlardandır.

Rumelihisarı ve Anadolu Hisarı: Osmanlı döneminde Boğaz’ı kontrol etmek amacıyla inşa edilen hisarlar, günümüzde tarihî ve turistik açıdan ziyaret edilmektedir.

Edebiyat

İstanbul, Türk edebiyatında önemli bir yer tutan şehirlerden biridir. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur ve Beş Şehir eserlerinde, Orhan Pamuk’un İstanbul: Hatıralar ve Şehir adlı kitabında, Yahya Kemal Beyatlı’nın Kendi Gök Kubbemiz ve Aziz İstanbul eserlerinde, Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanında İstanbul’un sokakları, tarihi ve sosyal yapısı ele alınmıştır. Orhan Veli İstanbul’u Dinliyorum ve Galata Köprüsü gibi şiirlerinde, Necip Fazıl Kısakürek Canım İstanbul şiirinde, Mehmet Âkif Ersoy Safahat adlı eserinde İstanbul’a yer vermiştir. Nazım Hikmet, Attilâ İlhan ve Sait Faik Abasıyanık ise eserlerinde İstanbul’un insanlarını ve kültürel dokusunu işlemiştir.

İstanbul'un Altyapısı

Ulaşım

İstanbul, Türkiye’nin en büyük ulaşım ağına sahip şehri olup, hava, kara, deniz ve demiryolu seçenekleri ile çok çeşitli ulaşım imkanları sunmaktadır.

Hava Ulaşımı:

İstanbul’da iki büyük uluslararası havaalanı bulunmaktadır:

İstanbul Havalimanı (Avrupa Yakası): Türkiye’nin en büyük havalimanı olup, dünyanın en işlek havalimanları arasındadır.

Sabiha Gökçen Havalimanı (Asya Yakası): Özellikle Anadolu ve Avrupa içi uçuşlarda önemli bir merkezdir.

Karayolu Ulaşımı ve Trafik:

İstanbul, köprüler, tüneller ve otoyollarla Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlamaktadır. 15 Temmuz Şehitler Köprüsü, Fatih Sultan Mehmet Köprüsü ve Yavuz Sultan Selim Köprüsü, İstanbul Boğazı üzerindeki en önemli geçiş noktalarıdır. Avrasya Tüneli, deniz altından otomobil geçişi sağlayarak Avrupa ve Asya arasındaki trafiği hafifletmektedir. Şehir içi trafik, nüfus yoğunluğu ve araç sayısının fazlalığı nedeniyle İstanbul’un en büyük sorunlarından biridir.

Toplu Taşıma: İstanbul’un gelişmiş toplu taşıma ağı şu sistemleri içermektedir:

• Metro: M1, M2, M3, M4, M5, M6, M7, M8, M9 hatları ile genişleyen bir ağ sunmaktadır.
• Metrobüs: Asya ve Avrupa kıtaları arasında en hızlı toplu taşıma seçeneklerinden biridir.
• Tramvay: T1, T4 ve T5 hatları, tarihi yarımada ve şehir merkezi ulaşımında büyük rol oynamaktadır.
• Marmaray: İstanbul Boğazı’nın altından geçen bir demiryolu hattıdır ve Avrupa-Asya kıtaları arasında hızlı bir bağlantı sağlamaktadır.
• Otobüs ve Minibüs: İstanbul’da İETT otobüsleri ve minibüsler, kentin en yaygın kullanılan ulaşım araçlarındandır.

Deniz Yolu Ulaşımı:

İstanbul, coğrafi konumu ve iki kıta arasında uzanan yapısıyla deniz yolu taşımacılığının önemli olduğu şehirlerden biridir. Şehirde deniz ulaşımı, İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Haliç gibi su yollarında yoğun olarak kullanılmaktadır.

Ana Deniz Ulaşım Hatları ve Araçları

• Şehir Hatları Vapurları: İstanbul'un en eski toplu taşıma sistemlerinden biri olup, Avrupa ve Anadolu yakaları arasında düzenli seferler yapmaktadır. Eminönü, Karaköy, Kadıköy, Üsküdar, Beşiktaş gibi iskelelerden hareket eden vapurlar, hem günlük ulaşım hem de turistik amaçlarla kullanılmaktadır.
• İDO (İstanbul Deniz Otobüsleri): 1987 yılında kurulan İstanbul Deniz Otobüsleri (İDO), hızlı deniz ulaşımı sağlayan bir sistemdir. İç hatlarda Bostancı, Yenikapı, Kadıköy gibi iskelelere hizmet verirken, dış hatlarda Bursa, Bandırma, Yalova gibi noktalara seferler düzenlemektedir.
• Özel Motor Hatları: Özellikle Üsküdar-Karaköy-Eminönü ve Beşiktaş-Kadıköy arasında çalışan özel motorlar, vapurlara alternatif olarak sık kullanılan deniz ulaşım araçlarındandır.
• Arabalı Vapur: Sirkeci-Harem arasında çalışan arabalı vapurlar, kara yolu trafiğini azaltmaya yönelik önemli bir ulaşım aracıdır.

Boğaz ve Adalar Ulaşımı

• Boğaz Turları: İstanbul’un turistik bölgelerinden biri olan Boğaz'da, Şehir Hatları ve özel şirketler tarafından düzenlenen boğaz turları büyük ilgi görmektedir.
• Adalar Seferleri: Büyükada, Heybeliada, Burgazada ve Kınalıada gibi adalara yapılan seferler, yaz aylarında yoğunlaşan önemli deniz ulaşım hatlarındandır.

^{İstanbul'da Bir Deniz Yolculuğu}

İstanbul'un Yönetimi

İstanbul’un yönetimi, hem seçimle belirlenen yerel yönetimler (İBB ve ilçe belediyeleri) hem de merkezi hükümet tarafından atanan valilik makamı aracılığıyla yürütülmektedir.

İstanbul Valiliği

• İstanbul, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin idari yapısı içinde İstanbul Valiliği tarafından da yönetilmektedir. Vali, İçişleri Bakanlığı tarafından atanır ve şehrin genel kamu yönetiminden, güvenlikten ve devlet kurumlarının koordinasyonundan sorumludur.
• Mevcut İstanbul Valisi, Davut Gül olup, 2023 yılında atanmıştır. İstanbul Valiliği, kolluk kuvvetlerini yönetme, kamu güvenliği, afet yönetimi ve merkezi hükümet politikalarının uygulanması gibi görevleri yürütmektedir.

Yerel Yönetim

• İstanbul, Türkiye'nin en büyük metropolü olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından yönetilmektedir. İBB, şehrin genel yönetiminden sorumlu olup, 39 ilçe belediyesiyle birlikte çalışır. Her ilçe, kendi belediye başkanı ve meclisi tarafından yönetilirken, İBB ise tüm şehri kapsayan hizmetleri ve projeleri yürütür.
• İBB'nin en üst yöneticisi olan Büyükşehir Belediye Başkanı, beş yıllık bir süre için halk tarafından seçilir. Mevcut başkan, 2019 yılında seçilen Ekrem İmamoğlu'dur. İBB'nin karar alma organı olan Büyükşehir Belediye Meclisi, ilçe belediye meclislerinden seçilen üyelerden oluşur ve şehrin bütçesi, imar planları gibi önemli konularda kararlar alır.