Buzul balinası (Eubalaena glacialis), Eubalaena cinsine ait üç sağ balina türünden biri olan balenli bir balinadır. Eskiden ticari avcılar için avlandıkları sırada su yüzeyinde yüzmeleri ve balina yağı üretmeleri nedeniyle avlanması "doğru" balina olarak adlandırılan bu tür, günümüzde dünyanın en çok tehlike altında olan büyük balina türleri arasındadır.
Morfolojik Özellikler
Buzul balinaları, sırt yüzgeçleri olmayan, tıknaz siyah gövdelere sahiptir ve su püskürtme hareketleri "V" şeklindedir. Kuyrukları geniş, derin çentikli ve tamamen siyahtır. Karın bölgeleri tamamen siyah olabilir veya düzensiz şekilli beyaz lekelere sahip olabilir. Yeni doğan yavrular yaklaşık 4,2 metre (14 fit) uzunluğundadır. Ortalama yetişkin uzunlukları 13 ila 18 metre (43-59 fit) arasında değişir ve yaklaşık 40.000 ila 90.000 kg (88.000 ila 198.000 pound) ağırlığındadır; maksimum uzunlukları 52 fit'e (yaklaşık 15.8 metre) ve ağırlıkları 140.000 pound'a (yaklaşık 63.5 ton) kadar ulaşabilir.
Türün belirgin özelliği, başlarının üzerinde yer alan ve kendine özgü desenler oluşturan nasırlar (callosities) adı verilen, keratinize olmuş pürüzlü, beyaz yamalardır. Bu nasırlar, balina bitleri (cyamids) adı verilen kabukluları barındırdığı için beyaz, turuncu, sarı veya pembe görünebilir ve bilim insanları bu desenleri bireyleri tanımlamak için kullanır.
Buzul Balinası Hakkında (Rumble Viral)
Coğrafi Dağılım ve Habitat
Buzul balinaları, öncelikli olarak Kuzey Atlantik'in karasal sahanlığındaki kıyı sularında bulunurlar, ancak açık denizde, derin sularda da seyahat ettikleri bilinmektedir. Genel olarak, Kuzey Atlantik'te yaklaşık 30 ila 75 derece kuzey enlemleri arasında yaşarlar. Mevsimsel olarak göç eden bu balinalar, ilkbahar, yaz ve sonbahar başlarında beslenme ve çiftleşme amacıyla New England açıklarında ve kuzeyde Kanada sularına kadar bulunurlar. Her sonbaharda, bazı bireyler bu beslenme alanlarından Güney Carolina, Georgia ve kuzeydoğu Florida açıklarındaki sığ, kıyı sularında bulunan doğum alanlarına bin milden (yaklaşık 1600 km) fazla yol kat ederler. Bu balinalar, kış mevsiminin başlamasıyla birlikte kutup altı bölgelerden düşük enlemlere göç ederek kara kütlelerinin yakınında kalırlar.
Davranış ve Beslenme
Buzul balinalar, balenli balinalardır ve temel olarak kopepodlar (küçük kabuklular) ve diğer zooplanktonlarla beslenirler. Beslenmek için, bu küçük organizmaların yoğun olduğu bölgelerin içinden yavaşça yüzerek ağızlarını açarlar. Suyu balen plakalarından süzerek elek görevi gören bu yapıda kopepodlar hapsolur. Balinalar, su yüzeyinden su sütununun dibine kadar herhangi bir derinlikte beslenebilirler. Sosyalleşme ve çiftleşme, yüzeyde aktif gruplar (SAG'ler - Surface-Active Groups) olarak bilinen gruplar halinde yılın her mevsiminde ve tüm habitatlarda gerçekleşir. Balinalar, bireyler arası teması sürdürmek, tehditleri iletmek veya diğer sosyal amaçlarla düşük frekanslı inlemeler, homurtular ve darbeler kullanarak iletişim kurarlar. Ayrıca, okyanus yüzeyinde sıçrayıp gürültüyle suya geri düşmek gibi (breaching) yüzey aktiviteleri sergileyebilirler. Bilinen tek doğal yırtıcıları orka balinasıdır ve bugüne kadar sadece bir kez kaydedilmiş bir avlanma vakası bulunmaktadır.
Üreme ve Yaşam Süresi
Buzul balinalarının 70 yıla kadar yaşayabileceği tahmin edilmektedir. Ancak, insan kaynaklı ölümler nedeniyle dişilerin ortalama 45 yıla, erkeklerin ise ortalama 65 yıla kadar yaşadığı tespit edilmiştir. Dişiler yaklaşık 10 yaşında cinsel olgunluğa erişir. Bir yıl süren gebeliğin ardından tek bir yavru doğururlar. Üç yıl, doğumlar arasındaki normal veya sağlıklı bir aralık olarak kabul edilmekteyken, dişiler şu anda ortalama 6 ila 10 yılda bir doğum yapmaktadır.
Koruma Durumu ve Tehditler
Buzul balinası, 1970 yılından beri Nesli Tehlike Altında Türler Yasası (ESA) kapsamında nesli tükenme tehlikesi altında olan türler listesinde yer almaktadır. IUCN Kırmızı Listesi'nde Kritik Tehlike Altında (Critically Endangered) kategorisinde bulunmaktadır. Popülasyon durumu kritiktir; 2023 yılı tahminlerine göre yaklaşık 370 birey hayatta kalmaktadır ve bunların arasında üreme çağında sadece yaklaşık 70 dişi bulunmaktadır. Ölüm oranları doğum oranlarını aşmaktadır. İnsan etkileşimleri tür için tehlikeyi oluşturmaya devam etmektedir.
Başlıca tehditler şunlardır: Balıkçılık ekipmanlarına dolanma, gemi çarpmaları, iklim değişikliğinin av dağılımına etkileri, okyanus gürültüsü ve küçük popülasyon boyutudur. Özellikle balıkçılık ekipmanlarına dolanma ve gemi çarpmaları, Buzul balinası ölümlerinin başlıca nedenleridir. 2017'den beri devam eden Olağandışı Ölüm Olayı (Unusual Mortality Event - UME) yaşanmaktadır ve bu olaydan etkilenen balinalar popülasyonun %20'sinden fazlasını temsil etmektedir.
