Çanakkale Domatesi, Çanakkale ili Batak Ovası’nda yetiştirilen iri, aromatik ve sulu bir sofralık domates türüdür. Çanakkale Ticaret Borsası tarafından 13 Ocak 2022 tarihinde menşe adı başvurusu yapılmış, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 13 Temmuz 2023 tarihinde Menşe Adı (Tescil No: 1410) olarak tescil edilmiştir.
Coğrafi İşaret Süreci ve Ürün Özellikleri
Çanakkale domatesi, Türkiye’nin batısında yer alan Çanakkale ili ve çevresinde yetiştirilen, belirgin aroması, ince kabuğu, yoğun lezzeti ve uzun raf ömrü ile öne çıkan yerel bir tarım ürünüdür. Bu ürün, bölgenin iklimsel ve toprak özelliklerine özgü olarak yetiştirildiği için, duyusal ve fiziksel özellikleri açısından diğer domates çeşitlerinden kolayca ayrılmaktadır. Coğrafi işaret süreci, Çanakkale domatesinin bu farklılığını tescilleyerek hem üreticiyi korumayı hem de tüketiciye kalite güvencesi sunmayı amaçlamıştır. Ürünün coğrafi işaret tescil süreci, ürünün yetiştiği bölge, üretim koşulları, hasat yöntemleri ve kalite kriterleri gibi teknik ayrıntıların belirlenmesini içermiştir. Bu kapsamda, domatesin yetiştirme sürecinden ambalajlanmasına kadar olan tüm aşamalar, belirli standartlara bağlanarak ürünün sürdürülebilir kalitede üretilmesi sağlanmıştır. Coğrafi işaret tesciliyle birlikte Çanakkale domatesi, hem yurt içi hem de yurt dışı pazarlarda marka değeri kazanmış, bölge ekonomisine ve yerel tarımın sürdürülebilirliğine katkı sağlayan önemli bir unsur hâline gelmiştir.
Pomolojik Veriler (Ortalama)
Meyve boyu: 64 ± 4 mm; çap: 70,8 ± 3 mm
Et kalınlığı: 4 ± 2 mm; tohum yuvası sayısı: 4 ± 3
Meyve sertliği: 2,4 kg; suda çözünebilir madde: 4,5 %; asit: ~0,5 g/100g; likopen: 7,39 µg/g; C vitamini: 9,65 mg/100 ml
Aroma Profil: 24 uçucu bileşen içerir; %80–95 ile Z‑3‑hexenal ön planda; karakteristik yeşil çimen kokusu
Üretim Coğrafyası ve İklimsel Etkiler
Çanakkale domatesi, üretim coğrafyası olarak Marmara Bölgesi’nin güneybatısında yer alan Çanakkale iliyle sınırlıdır. Bu bölge, Ege ve Marmara denizlerinin etkisi altında kalan özel bir mikroklimaya sahiptir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılıman ve yağışlı geçen iklim yapısı; domatesin gelişim döneminde dengeli bir sıcaklık ve ışık rejimi sunar. Bu durum, domatesin hem tat hem de aroma yönünden zenginleşmesini sağlar. Aynı zamanda Çanakkale’nin alüvyal ve killi-tınlı toprak yapısı, bitkinin kök gelişimini destekleyerek verimli ve sağlıklı ürün alınmasına katkı sağlar. Bölgenin gündüz ve gece sıcaklık farklarının belirgin olması, domateste şeker ve asit oranının dengelenmesine yardımcı olur. Bu özgün doğal koşullar, Çanakkale domatesinin ince kabuklu, etli yapılı ve lezzetli olmasında belirleyici rol oynar. Coğrafi sınırlılık ve iklimsel avantajlar, bu ürünü sadece tarımsal ve kültürel bir değer hâline getirmiştir.
Bölgesel Kimlik, Tanıtım ve Ekonomik Etki
Çanakkale Domatesi, ilin coğrafi işaretli 13. ürünü olarak tescil edilmiştir. Tescil süreci yerel paydaşlar (Çanakkale Ticaret Borsası, ÇOMÜ Ziraat Fakültesi, Tarım Müdürlüğü) ortaklığıyla yürütülmüş olup yöresel lezzetin marka değerine dönüşmesinde kritik rol oynamıştır. Coğrafi işaretiyle beraber pazarlama, ihracat ve tarımsal sanayi açısından değer oluşturması amaçlanmaktadır.
