Caretta caretta, Cheloniidae familyasına ait büyük deniz kaplumbağası türlerinden biridir. Tropikal ve subtropikal denizlerde yaygın olarak bulunan bu tür, özellikle Akdeniz, Atlantik, Hint ve Pasifik Okyanusları'nda gözlemlenmektedir. Türkiye'nin Akdeniz kıyıları, özellikle Dalyan, Belek ve Patara, bu türün önemli yuvalama alanları arasında yer almaktadır. Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından "Tehlike Altında" olarak sınıflandırılan Caretta caretta, deniz ekosistemlerinde önemli bir rol oynamaktadır.

Morfolojik Özellikler ve Taksonomi

Caretta caretta, iri başı ve güçlü çeneleri ile tanınır. Yetişkin bireyler genellikle 70–95 cm uzunluğunda ve 70–170 kg ağırlığındadır. Karapaksı (üst kabuk) kalın ve kalp şeklindedir, rengi kırmızımsı kahverengiden sarımsı kahverengiye kadar değişebilir. Plastronu (alt kabuk) ise genellikle soluk sarı renktedir. Ön ayakları kürek şeklindedir ve yüzme yeteneklerini artırır. Bu tür, cinsiyet ayrımı yapmak için dış morfolojik özelliklere sahip değildir; cinsiyet tayini genellikle iç organların incelenmesiyle mümkündür.

^{Caretta Caretta (Yapay Zeka Tarafından Oluşturulmuştur)}

Habitat ve Dağılım

Caretta caretta, genellikle kıyıya yakın sığ sularda yaşar ancak açık denizlerde de bulunabilir. Yavrular, doğduktan sonra pelajik (açık deniz) bölgelerde birkaç yıl geçirirler. Yetişkinler ise çoğunlukla kıyı bölgelerinde beslenir ve yuvalama dönemlerinde doğdukları plajlara geri dönerler. Akdeniz, bu türün önemli yuvalama alanlarından biridir; özellikle Yunanistan, Türkiye ve Kıbrıs kıyıları yoğun yuvalama bölgeleri olarak bilinir.

Beslenme Ekolojisi

Caretta caretta, omnivor (hem etçil hem otçul) bir beslenme alışkanlığına sahiptir. Diyetinde yumuşakçalar, kabuklular, denizanası ve deniz bitkileri bulunur. Güçlü çeneleri sayesinde sert kabuklu organizmaları kolaylıkla kırabilir. Beslenme alışkanlıkları, yaşadıkları bölgeye ve mevcut besin kaynaklarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Üreme Biyolojisi

Caretta caretta, cinsel olgunluğa genellikle 17–33 yaşları arasında ulaşır. Dişiler, her 2–3 yılda bir yuvalama yapar ve bir sezonda 3–5 kez yumurta bırakabilir. Her yuvada ortalama 100–120 yumurta bulunur. Yumurtalar, kumun yaklaşık 40–60 cm derinliğine bırakılır ve inkübasyon süresi sıcaklığa bağlı olarak 45–70 gün arasında değişir. Cinsiyet tayini, inkübasyon sıcaklığına bağlıdır; yüksek sıcaklıklar dişi, düşük sıcaklıklar ise erkek yavruların gelişimini teşvik eder.

^{Caretta Caretta Yumurtalarını Bırakıyor (Yapay Zeka Tarafından Oluşturulmuştur)}

Göç ve Navigasyon

Caretta caretta, uzun mesafeli göçler yapabilen bir türdür. Yavrular, denize ulaştıktan sonra açık denizlere yönelir ve birkaç yıl boyunca pelajik bölgelerde yaşarlar. Yetişkin dişiler, yuvalama dönemlerinde doğdukları plajlara geri dönerler. Bu navigasyon yeteneği, manyetik alanları algılayabilme kabiliyetleri sayesinde gerçekleşir. Göç rotaları, beslenme alanları ve yuvalama bölgeleri arasında değişiklik gösterebilir.

Koruma Durumu ve Tehditler

Caretta caretta, IUCN tarafından "Tehlike Altında" olarak sınıflandırılmıştır. Başlıca tehditler arasında habitat kaybı, ışık kirliliği, deniz kirliliği, balıkçılık faaliyetleri ve iklim değişikliği yer alır. Özellikle yuvalama plajlarının turizm ve yapılaşma nedeniyle bozulması, türün üreme başarısını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca, denizlerdeki plastik kirliliği, bu türün beslenme alışkanlıklarını ve sağlığını tehdit etmektedir.

Koruma Çalışmaları

Caretta caretta'nın korunması için çeşitli ulusal ve uluslararası çabalar yürütülmektedir. Türkiye'de, özellikle Akdeniz kıyılarında yuvalama alanlarının korunması amacıyla çeşitli projeler hayata geçirilmiştir. Bu projeler arasında yuvalama alanlarının izlenmesi, yumurtaların korunması ve halkın bilinçlendirilmesi yer almaktadır. Uluslararası düzeyde ise, CITES ve Bern Sözleşmesi gibi anlaşmalar, bu türün korunmasına yönelik önemli adımlar atmıştır.