Celsus Kütüphanesi, Efes Antik Kenti’nin dikkat çekici yapılarından biridir. Roma İmparatorluk Dönemi’nde inşa edilen bu kütüphane, hem halkın kullanımına açık bir bilgi merkezi hem de aynı zamanda bir anıt mezar işlevi taşımaktadır. Antik dünyanın en görkemli kütüphanelerinden biri olan yapı, mimari süslemeleri ve tarihsel önemiyle öne çıkmaktadır.

^{Celsus Kütüphanesi (Kültür Portalı)}

Kütüphanenin Kuruluşu

Celsus Kütüphanesi, MS 110-135 yılları arasında inşa edilmiştir. Yapı, Asia Eyaleti prokonsülü olan Tiberius Julius Celsus Polemaeanus onuruna, oğlu Gaius Julius Aquila tarafından yaptırılmıştır. Kütüphane, aynı zamanda Celsus’un lahdi üzerine inşa edilmiş bir heroon (kahramanlık anıtı) niteliğindedir.

^{Celsus Kütüphanesi (Kültür Portalı)}

Yazıtlar

Kütüphane hakkında bilgiler, yapı üzerindeki yazıtlardan elde edilmektedir. Doğu cephesindeki yazıtta şu hususlar belirtilmektedir:

• Kütüphane, Celsus onuruna oğlu Aquila tarafından kendi servetiyle inşa edilmiştir.
• Kitaplar, dekorasyon ve sanat eserleriyle donatılmıştır.
• Kütüphanenin korunması ve kitap alımı için 25.000 denarion miras bırakılmıştır.
• Yapı, üç kez Asiarkhos olan Tiberius Claudius Ariston tarafından adanmıştır.

Benzer bilgiler, cephenin birinci katındaki arşitrav üzerindeki yazıtlarda da tekrarlanmaktadır.

^{Celsus Kütüphanesi (Kültür Portalı)}

Mimari Özellikler

Kütüphane 21 metre genişliğe, 17 metre yüksekliğe sahiptir. Dokuz basamaklı bir merdivenle ulaşılan yapı, tonozlu bir altyapı üzerinde yükselir. Ön cephesi zengin süslemelerle donatılmıştır. İç mekânda, arka ve yan duvarlarda altta ve üstte olmak üzere iki sıra dörtgen niş bulunmaktadır.

Yapının dış cephesi mermer kaplama, iç kısmı ise tuğla yapı tekniği ile yapılmıştır. Cephenin mimarisi aedikulalı düzeniyle dikkat çekmektedir.

^{Arete (erdem, karakter) (Kültür Portalı)}

Heykeller

Kütüphanenin dış cephesinde alt katta dört kadın heykeli bulunmaktaydı. Bunlar, Sophia (bilgelik, akıl), Arete (erdem, karakter), Ennoia (muhakeme, kader) ve Episteme’yi (ilim, bilim) simgelemektedir. Heykellerin orijinalleri günümüzde Viyana Müzesi’nde sergilenmektedir.

^{Celsus Kütüphanesi (Kültür Portalı)}

Tarihsel Süreç

Celsus Kütüphanesi, MS 270 civarında meydana gelen bir deprem sonucu yıkılmıştır. Yeniden inşa edilmemiştir. Geç Antik Çağ’da ön cephe kalıntıları, bir cadde çeşmesinin arka duvarı olarak kullanılmıştır. 1970-1978 yılları arasında A. Kallinger-Prskawetz’in mali desteğiyle kütüphane restore edilmiştir.

Konum

Celsus Kütüphanesi, İzmir-Aydın karayolu üzerinden Selçuk ilçesi yakınında, Aydın-Kuşadası yolları arasında kalan Efes Antik Kenti’nde yer almaktadır. Efes, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde bulunmaktadır.