Köken
Cihanşümul kelimesi, Farsça cihān (جهان) “dünya, âlem” ve Arapça şumūl (شمول) “kapsama, içine alma” sözcüklerinin birleşiminden oluşmuştur.
Cihān, Orta Farsça gēhān kökünden gelir ve “yeryüzü, dünya” anlamındadır. Şumūl ise Arapça şml kökünden türemiştir ve “kucakladı” anlamındaki şamala شَمَلَ fiilinin fuˁūl vezninde masdarıdır. Dolayısıyla “cihanşümul”, “dünyayı kapsayan, evrensel” anlamını taşır.
Kullanım Alanları
- Edebî dil: Evrensel ölçekte değer taşıyan düşünceler, sanat ve eserleri ifade etmek için kullanılır.
- Siyasî ve tarihî söylem: İmparatorluk idealleri, dünya düzeni ve evrensel ilkeleri ifade etmek için tercih edilmiştir.
- Felsefî bağlam: İnsanlığın ortak değerlerini ve bütüncül yaklaşımları nitelemek için kullanılır.
- Gündelik dil: Büyük, herkesi ilgilendiren ve sınırları aşan meselelerde mecazen yer bulur.