Datça domatesi, Muğla ilinin Datça ilçesinde yerel ekotipte tohum ve fideler kullanılarak yetiştirilen, parlak koyu kırmızı renkli, ince kabuklu ve sulu yapılı yerel bir domates çeşididir. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “Menşe Adı” ile tescillenmiş ve 17 Nisan 2024 tarihli Sicil No: 1571 ile coğrafi işaret koruması altına alınmıştır.

Ürün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Datça domatesi, yatay büyüme özelliğine sahip, çalı tipi, oturak domates türüne ait fidelerden elde edilir. Meyve şekli hafif yuvarlak, basık ve loblu yapıdadır. Çiçek burnu kısmı düzgün ve mantarımsı olup meyve üzerinde yara dokusu bulunmaz. Meyve içi çok odalı, kırmızı renkte ve sert dokudadır. Sulu yapısıyla öne çıkan bu domates çeşidinde mayhoşluk özelliği bulunmaz.

^{Datça Domatesi (AA)}

İklimsel Özellikler

Datça ilçesi, yılın ortalama 300 günü güneşli geçen, ortalama %58 nem oranına sahip bir yarımada konumundadır. Yazın kuzeyden esen serin rüzgârlar sayesinde yüksek sıcaklıkların olumsuz etkisi azaltılır. Gece-gündüz sıcaklık farkları meyve kalitesini ve dayanıklılığını artırır. Uzun süren güneşlenme süresi, domatesin şeker/asit dengesini ve aromatik bileşiklerin sentezini destekler.

Kimyasal Özellikler

• Suda çözünen kuru madde miktarı (SÇKM): %3,20 – %4,68
• pH: 4,58 – 4,74
• Titrasyon asitliği: 0,024 – 0,044 g/100 mL
• Fenolik madde: 0,0076 – 0,080 mg GAE/mL
• Antioksidan kapasite: %42,84 – %70,00
• Likopen: 14,10 – 39,60 mg/kg
• Askorbik asit: 0,95 – 6,97 mg/mL

Pomolojik Özellikler

• Meyve ağırlığı: 81,00 – 284,40 g
• Meyve yüksekliği: 3,80 – 9,10 cm
• Meyve genişliği: 4,00 – 10,50 cm
• Sepal sayısı: 4 – 6
• Boğum sayısı: 1 – 11
• Pistil uzunluğu: 0,9 – 2,0 mm
• Şekil indeksi: 0,64 – 1,93

^{Datça Domatesi (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur)}

Üretim Metodu

Anaç Seçimi ve Fidelerin Hazırlanması

Yatık büyüyen, oturak yapıdaki yerel domates türleri fide olarak kullanılır. Fideler temmuz ortasında (15 temmuz) 15 cm boya ulaştığında ve 3–4 yapraklı olduğunda dikime hazır hâle gelir.

Toprak Hazırlığı ve Dikim

Nisan sonunda toprak sürülür, haziran başında tekrar işlenerek havalandırılır. Damlama sulama sistemi kurulmuş arıklara 60–75 cm aralıklarla dikim yapılır. Arıklar arası mesafe 140–150 cm’dir. Dikim işlemi elle yapılır ve gündüz saatlerinde gerçekleştirilir.

Bakım

Çapalama: Dikimden 20 gün sonra elle yapılır.

Dolgu: Çapalamadan 15 gün sonra traktörle fide dipleri doldurulur.

Budama: Uygulanmaz.

Sulama: Dikim gecesi 2 saat, meyveye kadar 5 günde bir 2 saat, meyve sonrası 5 günde bir 4 saat olmak üzere yapılır.

Gübreleme: Haziran ayında taban gübresi uygulanır. Gerektiğinde çiçeklenme döneminde map gübresi kullanılır. Hasat sonrası potasyum nitrat kullanılır.

Tarımsal Mücadele

Yabancı otlarla mücadele, ilaçlama ile gerçekleştirilir. Zirai hastalık ve zararlılar için ruhsatlı entegre mücadele yöntemleri uygulanır.

Hasat ve Depolama

Datça domatesi, fide dikiminden 75–80 gün sonra hasat olgunluğuna ulaşır. Hasat ekim ayı başında başlar, ocak ayı sonuna kadar devam eder. Elle yapılan hasat sırasında domates, sapından hafifçe döndürülerek koparılır. Hasat edilen ürünler 20–22 kg’lık kasalara konularak, toplandığı gün büyükşehir hâllerine sevk edilir. Soğuk zincir koşullarında yaklaşık iki ay muhafaza edilebilir.

^{Olgunlaşmış Datça Domates (AA)}

Coğrafi Sınır ve Denetim

Datça domatesi, yalnızca Muğla ilinin Datça ilçesi sınırlarında yetiştirilir. Denetimler, Datça Belediyesi'nin koordinasyonunda; Datça İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ile TMMOB Gıda Mühendisleri Odası'ndan uzman birer kişi olmak üzere en az üç kişilik bir kurul tarafından gerçekleştirilir. Denetimler düzenli olarak yılda en az bir defa yapılmakta, ihtiyaç duyulduğunda veya şikâyet hâlinde ise ek denetimler uygulanmaktadır.