Debian, özgür yazılım ilkeleri üzerine inşa edilmiş, çok sayıda donanım mimarisini destekleyen ve dünya çapında gönüllülerin katkısıyla geliştirilen bir işletim sistemi dağıtımıdır. Çekirdek olarak ağırlıklı Linux kullanmakla birlikte GNU araçlarıyla birlikte gelir. Debian projesinin amacı, yalnızca özgür yazılımlardan oluşan, güvenilir, kararlı ve geniş bir yazılım arşivine sahip bir sistem sağlamaktır.
Kuruluş ve İlk Yıllar
Debian projesi, 16 Ağustos 1993’te Ian Murdock tarafından başlatılmıştır. Murdock’un yayımladığı Debian Manifestosu’nda, dağıtımın Linux ve GNU topluluklarının ruhuna uygun olarak açık, dikkatli geliştirilmiş ve tamamen özgür yazılımlardan oluşacağı belirtilmiştir.
Kasım 1994 ile Kasım 1995 arasında Debian, GNU Projesi tarafından desteklenmiş; ardından bağımsız bir topluluk girişimi olarak gelişimini sürdürmüştür.
Liderlik
Debian, demokratik bir liderlik sürecine sahiptir ve proje lideri her yıl seçimle belirlenir. Kuruluşundan bu yana şu isimler görev almıştır:
- Ian Murdock (1993–1996)
- Bruce Perens (1996–1997)
- Ian Jackson (1998)
- Wichert Akkerman (1999–2001)
- Ben Collins (2001–2002)
- Bdale Garbee (2002–2003)
- Martin Michlmayr (2003–2005)
- Branden Robinson (2005–2006)
- Anthony Towns (2006–2007)
- Sam Hocevar (2007–2008)
- Steve McIntyre (2008–2010)
- Stefano Zacchiroli (2010–2013)
- Lucas Nussbaum (2013–2015)
- Neil McGovern (2015–2016)
- Mehdi Dogguy (2016–2017)
- Chris Lamb (2017–2019)
- Sam Hartman (2019–2020)
- Jonathan Carter (2020–2024)
- Andreas Tille (2024– ).
Sürüm Gelişimi
0.x Serisi
Debian’ın ilk deneme sürümleri 1993 yılında yayımlanmıştır. Debian 0.91 (Ocak 1994) basit paket sistemiyle test amaçlı sunulmuştur. 0.93R5 (Mart 1995) ile dpkg paket yöneticisine geçilmiş, 0.93R6 (Kasım 1995) ise a.out ikili formatını kullanan son sürüm olmuştur.
1.x ve 2.x Serileri
Debian 1.1 “Buzz” (Haziran 1996), ELF formatı kullanan ilk sürüm olmuş ve 474 paket içermiştir. 1.2 “Rex” (Aralık 1996) 848 pakete, 1.3 “Bo” (Haziran 1997) ise 974 pakete ulaşmıştır.
Debian 2.0 “Hamm” (Temmuz 1998) çoklu mimari desteğini (Intel ve Motorola 68000) tanıtmış, libc6 kütüphanesine geçmiştir. 2.1 “Slink” (Mart 1999) Alpha ve SPARC mimarilerini eklemiş, APT paket yöneticisini tanıtmıştır.
3.x ve 4.x Serileri
Debian 3.0 “Woody” (Temmuz 2002) ARM, PowerPC, mips, mipsel ve s/390 gibi ek mimarileri desteklemiştir. Debian 3.1 “Sarge” (Haziran 2005), yeni debian-installer, OpenOffice.org, Firefox ve Thunderbird gibi uygulamaları içermiştir.
Debian 4.0 “Etch” (Nisan 2007), AMD64 desteği eklemiş, m68k desteğini kaldırmış ve grafiksel kurulum seçeneği sunmuştur.
5.x ve 6.x Serileri
Debian 5.0 “Lenny” (Şubat 2009) yeni ARM portları, artırılmış paket sayısı ve mikro sürümleme sistemini tanıtmıştır. Debian 6.0 “Squeeze” (Şubat 2011), Debian GNU/kFreeBSD portlarını eklemiş, DKMS ve paralel init desteği getirmiştir.
7.x–10.x Serileri
Debian 7 “Wheezy” (Mayıs 2013) çoklu masaüstü ortamı desteğini (GNOME, KDE, Xfce, LXDE) güçlendirmiştir. Debian 8 “Jessie” (Nisan 2015) systemd’ye geçmiştir. Debian 9 “Stretch” (Haziran 2017) güvenlik ve paket güncellemelerine odaklanmıştır. Debian 10 “Buster” (Temmuz 2019) AppArmor güvenlik modüllerini varsayılan olarak etkinleştirmiştir.
11.x ve 12.x Serileri
Debian 11 “Bullseye” (Ağustos 2021), exFAT desteği ve sürücüsüz yazdırma özelliği eklemiştir. Debian 12 “Bookworm” (Haziran 2023), “non-free-firmware” bileşenini tanıtarak donanım uyumluluğunu artırmıştır. Debian 13 “Trixie” geliştirme aşamasında olup test sürümü olarak sunulmaktadır.
