Diyarbakır Armut Tatlısı, Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Diyarbakır iline özgü geleneksel bir tatlıdır. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle tescillenmiş olan bu ürün, Diyarbakır mutfak kültürünün karakteristik unsurlarından biri olarak tanımlanır. Tescil süreci Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yürütülmüş olup, ürünün ayırt edici özellikleri yöresel hammaddeler ve geleneksel üretim yöntemleriyle belirlenmiştir.

Tanım ve Tescil Bilgisi

Diyarbakır Armut Tatlısı, 11 Ekim 2021 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından mahreç işaretiyle tescillenmiştir. Tescil başvurusu Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış olup, ürün grubu “fırıncılık ve pastacılık mamulleri, hamur işleri, tatlılar” olarak belirlenmiştir. Tescil numarası 919’dur.

Ayırt Edici Özellikler

Tatlı, özenle kurutulmuş ve doğranmış armutların; çiçek balı, tereyağı ve ceviz içi ile birlikte hazırlanmasıyla oluşur. Bu bileşenlerin tercihen Diyarbakır ili sınırları içerisinden temin edilmesi, ürünün coğrafi kimliğini pekiştirir. Üretim metodu ve kullanılan malzemeler, Diyarbakır Armut Tatlısı’nı benzer tatlılardan ayıran temel unsurlardır.

Üretim Metodu

Tatlı, aşağıdaki malzemelerle hazırlanır (6 kişilik):

• 1 kg kurutulmuş armut
• 1 su bardağı dövülmüş veya parça ceviz içi
• 2 çorba kaşığı tereyağı
• Yeterince su
• 30 g çiçek balı

Hazırlık süreci şu şekildedir: Kurutulmuş armutlar yeterli büyüklükte bir kaba alınır. Üzerine su ve bal eklenerek mangal veya ocak üzerinde pişirilir. Pişirme sonrası eritilmiş tereyağı ve ceviz içi ilave edilir. Tatlı, tercihen sıcak olarak servis edilir.

Kültürel ve Tarihsel Arka Plan

Diyarbakır Armut Tatlısı, Diyarbakır ilinin mutfak kültüründe uzun yıllardır yer alan bir üründür. Kullanılan bileşenler, bölgenin tarımsal üretim yapısıyla doğrudan ilişkilidir. Pişirme yöntemi olan mangal veya ocak kullanımı, kırsal yaşam biçiminin mutfak uygulamalarına yansımasını gösterir. Tatlı, yerel halk tarafından özel günlerde ve misafir ağırlamalarında tüketilen geleneksel bir üründür.

Sunum Biçimi ve Tüketim Tavsiyeleri

Tatlı, pişirme işlemi tamamlandıktan sonra sıcak olarak servis edilir. Pişmiş armutların üzerine eritilmiş tereyağı ve ceviz içi eklenerek sunum yapılır. Tescil belgesinde yer alan Şekil-1’de, ürünün örnek sunumu görsel olarak gösterilmiştir. Bu sunum biçimi, ürünün geleneksel yapısını korumayı amaçlar.

^{Diyarbakır Ayva Tatlısı (Türk Patent)}

Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları

Diyarbakır Armut Tatlısı’nın üretimi, işlenmesi ve diğer işlemleri Diyarbakır ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Ürünün ünü ve bilinirliği bu coğrafi sınırla doğrudan ilişkilidir. Tüm üretim aşamaları bu sınır içinde yapılmak zorundadır.

Coğrafi İşaretin Ekonomik ve Sosyal Etkileri

Mahreç işaretiyle tescillenmiş olması, yerel üreticiler açısından ekonomik bir değer yaratma potansiyeline sahiptir. Tescil, ürünün tanınırlığını artırarak bölgesel kalkınmaya katkı sağlar. Denetim mekanizması sayesinde üretim süreci kontrol altında tutulmakta, bu da tüketici güvenini pekiştirmektedir. Coğrafi işaret, yerel istihdamı destekleyen bir unsur olarak değerlendirilmekte ve geleneksel bilgi ile kültürel mirasın korunmasına katkıda bulunmaktadır.

Denetim Mekanizması

Ürünün üretim süreci, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından oluşturulan denetim mercii tarafından kontrol edilir. Denetimler, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca her yıl düzenli olarak gerçekleştirilir. Uygunsuzluklar tespit edildiğinde gerekli tedbirler alınır ve raporlanır.