Diyarbakır habenisk çorbası, dövme buğday, yeşil mercimek, nohut, kuru soğan ve sadeyağ ile hazırlanan, kıvamlı yapısıyla öne çıkan geleneksel bir çorbadır. Diyarbakır mutfağının köklü unsurlarından biri olan bu yemek, özellikle taziye, bayram ve düğün gibi toplumsal buluşmalarda sofralarda yer bulur. Bu yönüyle hem kültürel hem de coğrafi bağlamda Diyarbakır iliyle ün bağı taşır.
2022 yılında mahreç işareti türünde tescillenmiş olan Diyarbakır habenisk çorbası, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında korunmaktadır. Tescil işlemi, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından gerçekleştirilmiş olup, ürünün adı ve mahreç işareti amblemi, doğrudan ürün üzerinde veya ambalajında yer alır; bu mümkün değilse işletmede görünür biçimde bulundurulması zorunludur.
Üretim Özellikleri
Çorbanın üretiminde kullanılan temel bileşenler şunlardır:
- Yeşil mercimek (450 g)
- Dövme buğday (250 g)
- Nohut (125 g)
- Sadeyağ (75 g)
- Kuru soğan (1 adet)
- Tuz (5 g)
- Pul biber (5 g)
- Su (1,5 l)
Hazırlık süreci, nohutun ve dövme buğdayın bir gece önceden suda bekletilmesiyle başlar. Bu malzemeler haşlandıktan sonra yıkanmış yeşil mercimek ve kaynar su eklenerek pişirme sürdürülür. Yemeklik doğranmış soğan, sadeyağda pembeleşinceye kadar kavrulur ve çorbaya ilave edilir. Yoğun kıvama ulaştığında pul biberle tatlandırılarak sıcak servis edilir.
Coğrafi Sınır ve Üretim Koşulları
Diyarbakır habenisk çorbasının tüm üretim aşamaları Diyarbakır ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Bu zorunluluk, ürünün tarihsel kökeni ve bölgeyle olan ün bağı nedeniyle geçerlidir. Kullanılan malzemelerin tercihen coğrafi sınırdan temin edilmesi önerilir.
Denetim Süreci
Ürünün üretim ve sunum süreçleri, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile birlikte oluşturulan en az üç kişilik uzman bir denetim mercii tarafından kontrol edilir. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca şikâyet veya ihtiyaç halinde her zaman gerçekleştirilebilir. Denetim kriterleri arasında bileşenlerin uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti kullanımının doğruluğu yer alır. Denetim sonuçları Türk Patent ve Marka Kurumuna raporlanır.
