Diyarbakır kenger boranisi, Latince adı Gundelia tournefortii olan kenger bitkisinden yapılan, soğuk servis edilen geleneksel bir Diyarbakır yemeğidir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle koruma altına alınmış ve 20 Ağustos 2021 tarihinde tescillenmiştir. Tescil başvurusu Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılmış olup, ürünün ün bağı Diyarbakır iliyle doğrudan ilişkilidir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Yemek, kenger bitkisinin unla terbiye edilip kızartılması ve pişirilmesiyle hazırlanır. Üzerine sarımsakla tatlandırılmış süzme yoğurt dökülerek soğuk şekilde servis edilir. Diyarbakır kenger boranisinin ayırt edici yönü, kullanılan malzemelerin coğrafi sınırdan temin edilmesidir:
- Kenger: Bahar aylarında, yüksek rakımlı alanlarda toplanır. Dondurularak veya salamura edilerek saklanabilir.
- Süzme Yoğurt: Karakaş ırkı koyunların sütünden yapılan yoğurdun süzülmesiyle elde edilir.
- Tereyağı: Kıl keçisinin sütünden üretilir.
Bu bileşenler, yemeğin hem besleyici hem de bölgeye özgü karakterini belirler.
Üretim Metodu
Diyarbakır kenger boranisinin üretimi, coğrafi sınır içinde gerçekleşmelidir. Altı kişilik standart tarifte şu malzemeler kullanılır:
- 1,5 kg kenger
- 2,5 su bardağı süzme yoğurt
- 1 yemek kaşığı buğday unu
- 1 adet kuru soğan
- 1 yemek kaşığı tereyağı
- 4 diş sarımsak
- 1 çay bardağı su
Hazırlık süreci şu şekilde ilerler:
- Kenger temizlenip iri doğranır, kararmaması için unla terbiye edilir.
- Doğranmış soğanla birlikte kızartılır.
- Su eklenerek pişirilir, suyunu çekince ocaktan alınır ve soğutulur.
- Üzerine sarımsaklı süzme yoğurt dökülerek veya karıştırılarak servis edilir.
Coğrafi Sınır ve Denetim
Ürünün ün bağı Diyarbakır iliyle sınırlıdır. Tüm üretim aşamaları bu coğrafi sınır içinde gerçekleşmelidir. Denetimler, Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda yılda en az bir kez yapılır. Denetim mercii; ürünün malzeme uygunluğunu, üretim metoduna sadakatini ve mahreç işareti kullanımını kontrol eder. Gerektiğinde kamu ve özel kuruluşlardan uzman desteği alınabilir.
Kullanım Biçimi
Mahreç işareti amblemi ve “Diyarbakır Kenger Boranisi” ibaresi, ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde yer almalıdır. Bu mümkün değilse, işletmede kolayca görülebilecek şekilde bulundurulması gerekir.
