Elmas benzeri karbon (DLC, Diamond-Like Carbon), amorf karbon filmleri sınıfına giren ve hem sp² hem de sp³ hibritleşmiş karbon bağlarını içeren bir kaplama türüdür. Yapısal olarak DLC, yüksek sertlik ve kimyasal inertlik gibi elmas benzeri özellikler ile belirgin kayganlık ve düşük sürtünme katsayısı gibi grafit benzeri özellikleri bir arada sunar. Bu yapısal çeşitlilik, DLC’nin optik, mekanik, tribolojik ve biyomedikal uygulamalarda kullanılabilmesini sağlar​.

^{DLC Kaplanmış Malzemelerin Temsili Görüntüsü. (Yapay zeka ile oluşturulmuştur.)}

DLC filmleri, karbon atomlarının bağ yapılarındaki sp²/sp³ oranına, hidrojen içeriğine ve film içi bozukluk düzeyine göre sınıflandırılır. Yüksek sp³ içeriği genellikle yüksek sertlik ve geniş optik bant aralığı (Tauc gap) ile ilişkilidir. Tersine, yüksek sp² içeriği, filmdeki grafitik yapının baskınlığını artırarak optik bant aralığını daraltır ve elektriksel iletkenliği artırır.

Üretim Yöntemleri

DLC kaplamalar farklı fiziksel ve kimyasal biriktirme yöntemleriyle elde edilir. Yaygın kullanılan teknikler şunlardır:

• Plazma Destekli Kimyasal Buhar Biriktirme (PECVD): Bu yöntemde hidrokarbon gazlar (örneğin metan) plazma ortamında ayrıştırılarak karbon atomlarının yüzeye çöktürülmesi sağlanır. Negatif bias voltajı ve gaz oranları (örneğin Ar/CH₄) gibi parametreler, kaplama kalitesini doğrudan etkiler​.
• DC Magnetron Sıçratma: Reaktif bir ortamda grafit hedef kullanılarak, hidrojen ve argon gazı eşliğinde amorf karbon film çöktürülür. Film özellikleri, substrat sıcaklığı, gaz basınç oranı ve negatif bias voltajıyla kontrol edilir​.
• Pulsed Laser Deposition, RF Sputtering ve PVD teknikleri: Daha özelleşmiş ve kontrollü kaplamalar için tercih edilir​.

Optik ve Elektronik Özellikler

DLC filmlerin optik bant aralığı (Tauc gap), sp²/sp³ oranı ve filmdeki hidrojen içeriğine bağlı olarak 0.8–2.2 eV arasında değişebilir. Bu aralık, DLC’nin saydamdan opak görünüme kadar geniş bir yelpazede üretilebilmesini sağlar. Film içindeki sp³ bağlarının artışı, Tauc aralığını genişletir ve film yapısına elmas benzeri özellik kazandırır. Hidrojen katkısı, sp² bölgelerine bağlanarak sp³ oranını artırıcı etki gösterir. Kritik hidrojen oranı genellikle %2 civarında olup, bu değerin üzerindeki katkılar grafitik özellikleri baskın hale getirebilir​.

Mekanik ve Tribolojik Özellikler

DLC kaplamalar yüksek mikrosertlik, düşük sürtünme katsayısı ve aşınma direnciyle öne çıkar. Sürtünme katsayısı 0.05–0.2 aralığında olabilir ve bu değer, kaplama yöntemi, altlık tipi ve ortam koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterir​. DLC kaplamalar pin-on-disk testlerinde yüksek aşınma direnci sergilemiş; yüzeye transfer film oluşumu gözlemlenmiştir. Ayrıca, DLC kaplamalar, metal altlıklara (örneğin 304L paslanmaz çelik) uygulandığında yüzey sertliği önemli ölçüde artmakta ve adezyon kuvveti gelişmektedir​.

Biyouyumluluk ve Biyomedikal Uygulamalar

DLC kaplamalar biyomalzemeler açısından oldukça avantajlıdır. Kimyasal inertlikleri, vücut sıvılarıyla reaksiyona girmemeleri ve iyon salınımını engelleme özellikleri sayesinde, özellikle ortopedik implantlar, kalp kapakları ve stentlerde kullanılmaktadır​. DLC filmler, hücre adezyonu ve osteoblast büyümesini destekleyecek yüzey morfolojisine sahip olabilir. Ayrıca kan ile temas eden uygulamalarda (örneğin stentlerde) tromboz riskini azaltıcı etkisi olduğu da tespit edilmiştir​.

Uygulama Alanları

• Makine ve Otomotiv Endüstrisi: Aşınma direncinin kritik olduğu parçalar (piston pimleri, kam milleri).
• Elektronik ve Optoelektronik: IR geçirgen koruyucu kaplamalar, MEMS cihazlar.
• Tıp ve Biyomalzeme Uygulamaları: Ortopedik implantlar, kalp kapakçıkları, diş implantları.
• Kesici Takımlar: Sertliğin ve kayganlığın avantaj sağladığı freze, torna ve delme uçlarında​.

DLC kaplamalar, yüksek sertlik, düşük sürtünme, kimyasal kararlılık ve biyouyumluluk gibi üstün özellikleri sayesinde çok çeşitli mühendislik ve biyomedikal uygulamalarda yer bulmaktadır. Kaplama parametrelerinin (örneğin substrat sıcaklığı, gaz oranı, bias voltajı) doğru seçilmesiyle, DLC'nin optik ve mekanik özellikleri hassas şekilde ayarlanabilir. Bu yönüyle DLC kaplamalar, yüzey mühendisliği alanında çok yönlü bir çözüm sunmaktadır.