Dünya Kan Bağışçıları Günü, her yıl 14 Haziran’da kutlanan güvenli kan temininin önemine dikkat çekmek ve gönüllü kan bağışçılarını onurlandırmak amacıyla düzenlenen uluslararası bir farkındalık günüdür. Gün, kan bağışının hayat kurtaran bir eylem olduğunu hatırlatmakta ve gönüllü, karşılıksız ve düzenli kan bağışçılarının katkılarıyla milyonlarca insanın yaşamının kurtulduğuna vurgu yapmaktadır.

^{Kan Bağışı (Anadolu Ajansı)}

Tarihçesi

Her yıl 14 Haziran tarihinde kutlanan Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü (World Blood Donor Day - WBDD), güvenli kan temininin önemine dikkat çekmek ve gönüllü kan bağışçılarını onurlandırmak amacıyla oluşturulmuş uluslararası bir farkındalık günüdür. Bu tarih, ABO kan grubu sistemini keşfeden Nobel ödüllü bilim insanı Karl Landsteiner’ın doğum günü olması nedeniyle seçilmiştir. Landsteiner’ın 1900 yılında yaptığı bu keşif, kan nakli uygulamalarının güvenli biçimde yapılabilmesini sağlamış ve modern tıpta önemli bir dönüm noktası oluşturmuştur.

Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization - WHO) tarafından 2004 yılında başlatılan Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü, ilk kez aynı yıl resmî olarak kutlanmıştır. WHO, bu günü kan bağışına yönelik küresel farkındalığı artırmak, gönüllü bağış sistemlerinin geliştirilmesini desteklemek ve kan bağışçılarına teşekkür etmek amacıyla ilan etmiştir.

Amaç ve Kapsam

Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü’nün temel amacı, güvenli, gönüllü ve karşılıksız kan bağışının teşvik edilmesidir. Gün, kan bağışının yaşam kurtaran bir eylem olduğunu vurgulamakta; düzenli ve gönüllü bağışçıların katkılarıyla her yıl milyonlarca insanın tedavi şansı bulduğunu hatırlatmaktadır. Bu özel gün kapsamında kan ve kan ürünlerine güvenli ve yeterli erişimin sağlanmasının önemi konusunda farkındalık oluşturma, gönüllü ve karşılıksız kan bağışını teşvik ederek düzenli bağışçı sayısını artırma, kan bağışı yapan bireyleri onurlandırma ve topluma örnek teşkil etmelerini sağlama, toplumda kalıcı bilinç ve davranış değişikliği oluşturma hedeflerine odaklanılmaktadır. Dünya genelinde her yıl farklı bir tema belirlenmekte, bu tema çerçevesinde ülkeler kendi ulusal etkinliklerini planlamaktadır. Temalar genellikle kan bağışçılarının fedakârlığını öne çıkaran ve toplumda gönüllü bağış bilincini güçlendiren mesajlar içermektedir.

Dünya Sağlık Örgütü ve Küresel Katılım

WHO, güvenli kan temininin etkili bir sağlık sisteminin ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgulamaktadır. Güvenli kan ve kan ürünleri, cerrahi operasyonlardan travma yönetimine, doğum komplikasyonlarından kronik hastalık tedavilerine kadar birçok alanda hayati öneme sahiptir.

Bu nedenle WHO, her ülkenin kendi ulusal kan hizmetlerini güçlendirmesini, gönüllü bağış sistemlerini kurumsallaştırmasını ve kanın ticari amaçlarla temin edilmesini engelleyen politikalar geliştirmesini önermektedir. Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü, bu hedefler doğrultusunda küresel dayanışmayı ve farkındalığı güçlendiren bir platform niteliğindedir.

Türkiye’de Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü

Türkiye’de Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü, T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Kızılayı iş birliğinde kutlanmaktadır. Türk Kızılayı, ülke genelinde kan hizmetlerini yürüten ve güvenli kan teminini sağlayan yetkili kurum olarak gönüllü kan bağışının teşvik edilmesi konusunda çeşitli faaliyetler yürütmektedir.

Türk Kızılayının vizyonu, kan hizmetleri alanında yalnızca ulusal ölçekte değil uluslararası düzeyde de saygın bir konumda yer almak; altyapı, eğitim, araştırma ve geliştirme çalışmalarını sürdürerek gönüllü bağış sistemini güçlendirmektir. Kurum, bağışçılara katkılarından dolayı bağış sayısına göre madalya takdiminde bulunmakta ve onların toplumsal farkındalıkta örnek teşkil etmelerini desteklemektedir.

Türkiye'de Etkinlikler ve Farkındalık Çalışmaları

14 Haziran Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü kapsamında her yıl ülke genelinde çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Bu etkinliklerde toplumun kan bağışına ilişkin bilinç düzeyinin artırılması, gönüllülük esasının vurgulanması ve düzenli bağışın yaygınlaştırılması hedeflenmektedir.

Örneğin 2022 yılı etkinlikleri kapsamında, T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Kızılayı tarafından ortak çalışmalar yürütülmüştür. Bakanlık merkez binasında kan alım üniteleri kurulmuş, çalışanlar kan bağışına davet edilmiştir. Bilgilendirme stantları açılmış, afişler tüm katlara asılmış ve farkındalık materyalleri hazırlanmıştır. TV ekranları ve Bakanlık merkez binasındaki dijital panolar üzerinden tanıtıcı içerikler bir hafta boyunca yayınlanmıştır. Radyo kanallarında anons yayınları yapılmış, televizyon programlarına bilgilendirici mesaj entegrasyonları eklenmiştir. Ulusal bir televizyon bilgi yarışması programında, Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü’ne ilişkin bir soruya yer verilmiş ve konunun geniş bir izleyici kitlesine ulaşması sağlanmıştır.