Dünya Kanser Günü, her yıl 4 Şubat'ta düzenlenen uluslararası bir farkındalık günüdür. Bu gün, kanser konusunda küresel farkındalığı artırarak toplumları ve hükümetleri önlem almaya teşvik etmeyi amaçlar. Bu özel gün aynı zamanda sonraki dönemlerde hayata geçirilecek çalışmaları ve kalıcı farkındalık çabalarını planlamayı da içermektedir.

Tarihçe

Dünya Kanser Günü ilk olarak 2005 yılında Uluslararası Kanser Kontrol Örgütü (UICC) tarafından başlatılmıştır. O tarihten itibaren her yıl 4 Şubat, UICC ve iş birliğindeki kuruluşlar tarafından yürütülen kampanyalarla gelenksel olarak kutlanmaktadır.

Dünya Kanser Günü'nün 4 Şubat olarak belirlenmesinin temeli, 4 Şubat 2000 tarihinde Paris'te düzenlenen Yeni Yüzyılda Kanserle Savaş Zirvesi'nde kabul edilen Paris Kanserle Mücadele Sözleşesi'ne dayanmaktadır. Şartın 10. maddesi, her yıl 4 Şubat'ın "Dünya Kanser Günü" olarak kabul edilmesini öngörmektedir. Bu bağlamda 4 Şubat tarihi, kanserle mücadelede küresel farkındalık oluşturmak amacıyla belirlenmiş ve uluslararası düzeyde benimsenmiştir.^【1】 

Amaç

Dünya Kanser Günü’nün temel amaçları; kanser konusunda farkındalık ve eğitim sağlamak, bireyleri ve toplumları önleyici eylemlere yönlendirmek, kanserle mücadeleye yönelik politikaların uygulanmasını desteklemek, farkındalık gününden sonraki süreçte sürdürülebilir eylemleri teşvik etmektir. Bu amaçlar doğrultusunda etkinlikler yalnızca tek günle sınırlı kalmayıp uzun vadeli kamu sağlığı girişimlerine temel oluşturacak şekilde planlanmaktadır.

Temalar

Dünya Kanser Günü için belirlenen temalar, her dönemin önceliklerini yansıtmaktadır. 2025–2027 dönemi teması “Benzersiz Birlik” olarak ilan edilmiştir. Bu tema, her bireyin kanserle mücadelesinin kendine özgü olduğunu vurgulamayı ve farklı deneyimlerin birleşerek küresel ölçekte ortak bir etki oluşturabileceği mesajını taşımayı hedefler.

Risk Faktörlerinden Korunma

Uluslararası kuruluşlar, bireylerin kanser riskini azaltmak amacıyla bazı davranış ve çevresel faktörlerden kaçınmasını önermektedir. Öne çıkan risk faktörleri şunlardır:

• Tütün kullanımı (sigara ve dumansız tütün ürünleri)
• Fazla kilolu veya obez olmak
• Düşük meyve ve sebze tüketimi
• Yetersiz fiziksel aktivite
• Alkol tüketimi
• Cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonu
• Hepatit ve diğer kanserojen enfeksiyonlara maruziyet
• İyonlaştırıcı ve ultraviyole radyasyon
• Kentsel hava kirliliği
• Katı yakıt kullanımına bağlı iç mekân dumanı

Bu risk faktörlerinden kaçınmak, akademik, bireysel ve toplumsal düzeyde kanserle mücadelede etkili bir önlem olarak kabul edilmektedir.

Ulusal Kanser Tarama Programı

Türkiye’de 2008 yılından itibaren yürütülen Ulusal Kanser Kontrol Programı, tarama, kayıt, önleme ve tedavi çalışmalarını bir arada yürütmektedir. Tarama hizmetleri, birinci basamak sağlık kuruluşları ile ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarında uygulanmaktadır. Ayrıca, kırsal ve dezavantajlı gruplara mobil tarama araçları ile ulaşılmaktadır.

• Meme Kanseri: 40–69 yaş arasındaki kadınlara klinik muayene yılda bir, mamografi iki yılda bir yapılmaktadır.
• Rahim Ağzı Kanseri: 30–65 yaş arası kadınlara 5 yılda bir HPV-DNA testi uygulanmaktadır.
• Kalın Bağırsak Kanseri: 50–70 yaş arasındaki kadın ve erkeklere 2 yılda bir gaitada gizli kan testi ve 10 yılda bir kolonoskopi önerilmektedir.

Tarama sonucunda pozitif veya şüpheli bulgular saptanan bireyler, belirlenen ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına yönlendirilir. İleri tetkik ve tedavi işlemleri burada gerçekleştirilir.

Farkındalık Çalışmaları ve Bilgilendirme

Dünya Kanser Günü kapsamında farkındalığı artırmak ve tarama hizmetlerine erişimi desteklemek amacıyla Türkiye genelinde 81 ilde bilgilendirme ve farkındalık etkinlikleri yürütülmektedir. Bireyler Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), İlçe Sağlık Müdürlükleri, Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) aracılığıyla tarama hizmetlerine erişebilir. Ayrıca, Kanser Dairesi Başkanlığı web sitesinde hangi taramaların hangi yaş grupları için uygun olduğunu gösteren rehber ve uygulamalar bulunmaktadır.

Uluslararası Perspektif

Dünya genelinde, kanser farkındalığını artırmaya yönelik çalışmalar uluslararası kuruluşlar tarafından koordine edilmektedir. UICC ve Dünya Sağlık Örgütü, risk faktörlerinden kaçınma ve erken tanı konusunda küresel düzeyde standartlar belirlemekte ve ülkeleri program uygulamaları konusunda bilgilendirmektedir.

^{Dünya Kanser Günü'ne Dair Tanıtım Videosu (Sakarya İl Sağlık Müdürlüğü)}

Uyarı: Bu maddede yer alan içerik, yalnızca genel ansiklopedik bilgi amacı taşımaktadır. Buradaki bilgiler tanı koyma, tedavi etme ya da tıbbi yönlendirme amacıyla kullanılmamalıdır. Sağlıkla ilgili konularda karar vermeden önce mutlaka bir hekime veya uzman sağlık personeline danışmanız gerekmektedir. Bu bilgilerin tanı veya tedavi amacıyla kullanılması sonucunda doğabilecek durumlardan madde yazarı ve KÜRE Ansiklopedi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.