Dünya Obezite Günü, obezite ve fazla kiloluluk konusunda toplumda farkındalık yaratmak, sağlıklı yaşam alışkanlıklarını teşvik etmek ve obezite ile ilişkili sağlık riskleri hakkında bilgilendirme yapmak amacıyla her yıl 4 Mart’ta kutlanan uluslararası bir özel gündür. Bu gün, bireylerin, toplumun ve karar vericilerin obezite ile mücadele ve önleme konusunda bilinçlenmesini sağlamayı hedefler.

^{Obezite (Anadolu Ajansı)}

Amaç

Dünya Obezite Günü’nün temel amacı, toplumda obezite ve fazla kiloluluk konusunda farkındalık oluşturmaktır. Bu özel gün, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarının yaygınlaştırılmasını teşvik ederken, obezitenin neden olduğu sağlık sorunları hakkında bilgilendirme yapılmasına da olanak tanır. Ayrıca çocukluk çağı obezitesinin ve gençler üzerindeki etkilerin vurgulanması, toplumun her kesiminin önleyici eylemler konusunda bilinçlendirilmesi hedeflenmektedir.

Önemi

Obezite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “vücutta sağlığı bozacak ölçüde anormal veya aşırı yağ birikmesi” olarak tanımlanmaktadır. Beden kütle indeksi 25’in üzerinde olan bireyler fazla kilolu, 30’un üzerinde olanlar ise obez kabul edilir. Fazla kiloluluk ve obezite, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları, tip 2 diyabet, bazı kanser türleri, kas-eklem ve solunum sistemi hastalıkları için önemli risk faktörleri oluşturur.

Dünya genelinde obezitenin hızla artması, sorunun boyutunu küresel bir halk sağlığı meselesi hâline getirmiştir. 2021 Dünya Sağlık Örgütü raporuna göre, 2030 yılına kadar yaklaşık 1 milyar insanın obezite ile yaşamayı sürdüreceği öngörülmektedir. Dünya Obezite Federasyonu’nun 2023 raporu, 2020 yılında her 7 kişiden birinin obez olduğunu ve önlem alınmazsa 2035 yılına kadar dünya nüfusunun yarısının fazla kilolu veya obez olacağını bildirmektedir. Çocukluk çağı obezitesi ise daha hızlı bir artış göstermekte olup, 2020 yılında her 11 çocuktan biri obez iken 2035 yılında 400 milyon çocuğun obez olacağı tahmin edilmektedir.^【1】 

Tarihçe ve Kutlamalar

Dünya Obezite Günü, ulusal ve uluslararası düzeyde farkındalık yaratmak amacıyla düzenlenmektedir. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı ve 81 İl Sağlık Müdürlüğü, her yıl 4 Mart’ta etkinlikler planlamakta ve bu etkinliklerde belirlenen temalar doğrultusunda halkı bilgilendirmektedir. 2024 yılında bu kapsamda “Sağlıklı Beslen, Egzersiz Yap, Sağlıklı Kiloda Kal” ve “Haydi, Obezite ve Gençliği/Yaşlılığı/Egzersizi Konuşalım” temaları çerçevesinde etkinlikler düzenlenmiştir. Küresel düzeyde ise 2024 yılında UNICEF, Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Obezite Federasyonu tarafından gençler odaklı bir webinar gerçekleştirilmiş, gençlerin obezitenin yaşamlarını nasıl etkilediğini anlatmaları ve küresel değişiklikler için taleplerini iletmeleri sağlanmıştır.

Türkiye’de Obezite ile Mücadele Programları

Türkiye’de 2010 yılında başlatılan “Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı Yetişkin ve Çocukluk Çağı Obezitesinin Önlenmesi ve Fiziksel Aktivite Eylem Planı” güncellenerek uygulanmaktadır. Ayrıca “Türkiye Diyabet Programı” ve “Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı” da sağlıklı beslenme ve obezite ile mücadeleye katkıda bulunan programlardır.

Obeziteden Korunma ve Önleme

Obeziteden korunma ve kronik hastalıkların önlenmesi, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazandırılması ve fiziksel aktivitenin artırılması ile mümkündür. Bu doğrultuda küçük yaşlardan itibaren sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması, beden kütle indeksinin 20,0–24,9 kg/m² arasında tutulması ve sağlıklı vücut ağırlığının sürdürülebilir şekilde korunması önem taşımaktadır. Besin çeşitliliğinin artırılması, öğünlerde her besin grubuna yer verilmesi, su tüketiminin yeterli düzeyde sağlanması, toplam ve doymuş yağ alımının sınırlanması, şeker tüketiminin azaltılması ve glisemik indeksi yüksek besinlerin daha düşük indeksli alternatiflerle değiştirilmesi sağlıklı beslenme açısından gereklidir. Ayrıca sebze, meyve, tam tahıl, kuru baklagil ve yağlı tohum tüketiminin artırılması, haftada en az iki kez balık, her gün 2–3 su bardağı süt veya yoğurt tüketilmesi, hazır paketli ürünlerin tüketiminin sınırlandırılması ve uygun pişirme yöntemlerinin uygulanması önerilmektedir. Tuz alımının sınırlanması ve iyotlu tuz kullanımı, günlük sıvı alımının yeterli seviyede tutulması, kafeinli içeceklerin sınırlı tüketimi, düzenli yemek alışkanlıklarının kazandırılması ve geç saatlerde yemek yemekten kaçınılması sağlıklı yaşam için önemlidir. Fiziksel aktivite düzeyi artırılmalı, yetişkinlerde haftanın en az beş günü günde 30 dakika orta şiddetli veya haftada 75 dakika yüksek şiddetli egzersiz yapılmalı, çocuklarda ise günlük en az 60 dakika orta veya yüksek şiddetli fiziksel aktivite hedeflenmelidir.

Obezitenin Tedavisi

Obezite tedavisinde tıbbi beslenme, egzersiz, davranış değişikliği, ilaç ve cerrahi yöntemler uygulanmaktadır. Tedavi planı, bireyin yaş, cinsiyet, fizyolojik durumu ve beslenme alışkanlıklarına uygun şekilde hazırlanır. Başarılı bir tedavi, diyet, egzersiz ve davranış değişikliğini kapsayan çok disiplinli bir ekip tarafından yürütülür. Bireyler, İlçe Sağlık Müdürlükleri, Toplum Sağlığı Merkezleri ve Sağlıklı Hayat Merkezlerinden beslenme ve obezite danışmanlığı alabilirler.

Uyarı: Bu maddede yer alan içerik, yalnızca genel ansiklopedik bilgi amacı taşımaktadır. Buradaki bilgiler tanı koyma, tedavi etme ya da tıbbi yönlendirme amacıyla kullanılmamalıdır. Sağlıkla ilgili konularda karar vermeden önce mutlaka bir hekime veya uzman sağlık personeline danışmanız gerekmektedir. Bu bilgilerin tanı veya tedavi amacıyla kullanılması sonucunda doğabilecek durumlardan madde yazarı ve KÜRE Ansiklopedi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.