Ecza dolabı, yalnızca eczanesi bulunmayan yerleşim birimlerinde kurulabilen, belirli koşullar altında faaliyet göstermesi sağlanan sağlık destek birimidir. Bu birimlerde sadece ilgili mevzuatla izin verilmiş ilaçların bulundurulmasına ve dağıtımına izin verilir. Uygulama esasları, Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Ecza Dolapları Talimatnamesi ile düzenlenmiştir.

Başvuru ve İzin Süreci

Ecza dolabı açmak isteyen tabiplerin, ilgili yerin bağlı bulunduğu sıhhat ve içtimai muavenet müdürlüğüne yazılı başvuru yapmaları zorunludur. Başvuru sonrası ilgili yetkililer tarafından mahallinde yapılan incelemede talimatname hükümlerine uygunluk tespit edilirse, dolabın açılmasına izin verilir. Bu sürece ilişkin rapor ve bilgiler, Sağlık Vekâleti’ne (günümüzde Sağlık Bakanlığı) iletilir.

İhlal ve Yaptırımlar

Talimatname hükümlerine aykırı hareket eden tabiplere, Sağlık Vekâleti tarafından iki kez yazılı ihtar verilir. Uyarılara rağmen uyumsuzluk devam ederse, dolap kapatılır ve aynı bölgede tekrar ecza dolabı açılmasına izin verilmez. Kapatılan dolaplara ait ilaçlar, denetim altında başka bir eczane veya depoya devredilir.

Ecza Dolabında Bulunması Gereken İlk Yardım Malzemeleri ve İlaçlar

Ecza dolabı; ev, okul veya iş yerlerinde, acil sağlık durumlarında hızlı ve etkili müdahale imkânı sağlayan tıbbi ürünlerin ve ilkyardım malzemelerinin düzenli biçimde saklandığı dolaptır. Bu dolaplarda yer alacak ilaç ve araç-gereçlerin seçiminde, yaygın karşılaşılan rahatsızlıklar, kaza riskleri ve aile bireylerinin özel sağlık ihtiyaçları dikkate alınmalıdır. Özellikle doktor tavsiyesiyle alınması gereken ilaçlar doğru dozda ve uygun koşullarda muhafaza edilmelidir.

Ecza Dolabında Bulunması Gereken İlaçlar

• Antibiyotikli Merhem: Kesik ve sıyrık gibi açık yaralarda enfeksiyona karşı koruma sağlar, yaranın hızlı iyileşmesine katkıda bulunur.
• Ateş Düşürücü İlaç ve Şuruplar: Yüksek ateşin düşürülmesinde, özellikle çocuklarda ateş kontrolü için kullanılır.
• Yanık ve Tahriş Merhemleri: Güneş yanığı, sıcak temaslı yanıklar veya cilt tahrişi durumlarında rahatlatıcı ve iyileştirici etki sunar.
• Ağrı Kesici İlaçlar: Baş, diş ve kas ağrıları ile burkulma gibi durumlarda ağrıyı hafifletmek için kullanılır.
• Antasit Tablet veya Şuruplar: Mide yanması, hazımsızlık ve asit fazlalığı durumlarında mide asidini nötralize eder.
• Antihistaminik İlaçlar: Alerjik reaksiyonların kontrol altına alınmasında kullanılır; kaşıntı, kızarıklık ve burun akıntısı gibi belirtileri azaltır.
• Aktif Kömür: Gıda zehirlenmeleri gibi durumlarda toksinlerin emilimini engellemek amacıyla kullanılır.
• Bulantı Giderici İlaçlar: Mide bulantısı ve kusma şikâyetlerinde etkilidir.
• Kaşıntı Giderici Merhem ve Losyonlar: Ciltte kaşıntıya neden olan alerji, böcek ısırığı veya egzama gibi durumlarda kullanılır.
• Vazelin: Cilt kuruluğu, çatlama veya sürtünmeye bağlı tahrişleri önlemek için kullanılır.
• Güneş Kremi: Güneşin zararlı UV ışınlarına karşı koruyucu etki sağlar; özellikle yaz aylarında dış ortamlarda gereklidir.

Ecza Dolabında Bulunması Gereken İlk Yardım Malzemeleri

• Steril Pamuk ve Gazlı Bezler: Yaraların temizliği ve pansumanı için kullanılır. Farklı boyutlarda olmalıdır.
• Sargı Bezleri (Steril ve Elastik): Yaraları sarmak ve sabitlemek amacıyla kullanılır. Elastik olanlar burkulma ve basınçlı pansumanlarda tercih edilir.
• Flaster ve Yara Bandı: Pansumanları sabitlemek ve küçük yaraları kapatmak için kullanılır.
• Üçgen Sargı Bezi: Kol veya bacak gibi uzuvları desteklemek veya sabitlemek için askıya alma amaçlı kullanılır.
• Çengelli İğne: Flasterin yetersiz kaldığı durumlarda sargıları sabitlemek için kullanılır.
• Makas: Bez, flaster ve bandaj gibi malzemelerin uygun boyutta kesilmesinde kullanılır.
• Cımbız: Kıymık, diken gibi cisimlerin çıkarılması için gereklidir.
• Termometre: Ateş ölçümü yapılarak ateşli hastalıkların izlenmesini sağlar.
• Antiseptik Solüsyonlar: Yaraların mikrop kapmasını engellemek için kullanılır (tentürdiyot, betadin, oksijenli su vb.).
• Amonyak: Baygınlık durumlarında uyarıcı olarak kullanılabilir.
• Alkol: Dezenfeksiyon amacıyla kullanılır.
• Lateks Eldiven: Pansuman yapılırken hijyen sağlamak ve enfeksiyon riskini azaltmak için gereklidir.
• Küçük Ayna: Göz, burun, ağız gibi zor görülen bölgelerde muayene yapmayı kolaylaştırır.

Ecza Dolabında Bulunması Gereken Diğer Malzemeler

• Kesme Şeker (ikili paketlenmiş): Hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) durumunda hızlı çözüm için bulunmalıdır.
• Atel (sert karton veya tahta): Kırık ve çıkıklarda geçici sabitleme yapmak amacıyla kullanılır.
• Steril Enjektör (2 adet, 5 cc): Acil enjeksiyon ihtiyacı için bulundurulmalıdır.
• Turnike için Kumaş Şerit: Aşırı kanamalarda kan akışını geçici olarak durdurmak için kullanılır.
• İlkyardım Kitabı: İlkyardım bilgisi olmayan bireyler için rehberlik sağlar.
• Acil Telefon Numaraları: Hastane, ambulans, aile hekimi gibi önemli iletişim bilgileri ecza dolabının kapağına veya içine yapıştırılmış olmalıdır.