Elazığ tahannebi üzümü, Vitis vinifera L. türüne ait yerel bir üzüm çeşididir ve yalnızca Elazığ ili sınırları içinde yetiştirilen mahsuller için geçerli olmak üzere 03 Kasım 2023 tarihinde mahreç işaretiyle tescillenmiştir. Tescil, Elazığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası tarafından gerçekleştirilmiştir.
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Tahannebi üzümü, Elazığ yöresinde halk arasında "ternebi" olarak da bilinir. Sofralık olarak erkenci bir türdür; ayrıca yüksek şeker oranı sayesinde geleneksel ürünler olan pestil ve orcik üretiminde de kullanılır. Üzüm taneleri sarı ve açık yeşil renkte, uzun silindirik formda ve ortalama 5–6 gram ağırlığındadır. Salkımları 25–30 cm uzunluğunda, orta sıklıkta ve küçük yapıdadır.
Ampelografik olarak; sürgün uçları sık yatık tüylü, boğumlar yeşil renkli, genç yapraklar seyrek tüylü ve yeşil damarlıdır. Olgun yapraklar beş köşeli, konveks dişli ve U şeklinde sap cepli yapıdadır. Tane şekli yumurta biçiminde olup, kabuk rengi yeşil sarıdır. Şıra verimi düşüktür (%54), 1–2 çekirdek içerir.
Kimyasal Özellikler
- Kuru madde oranı: %17,16 – %20,29
- Kül oranı: %0,70 – %1,17
- HCl’de çözünmeyen kısım: %0,10 – %0,12
- Toplam asitlik (tartarik asit cinsinden): %0,03075 – %0,03
- Brix değeri (şeker oranı): 16 – 16,5
- pH değeri: 4,15 – 4,32
Fenolojik Dönemler
- Gözlerin uyanması: 20–30 Nisan
- Tam çiçeklenme: 6–15 Haziran
- Ben düşme: 10–20 Temmuz
- Olgunluk: 7–15 Ağustos
Yetişme Koşulları
Elazığ tahannebi üzümü, Keban Barajı’nın etkisiyle oluşan mikroklima koşullarında gelişir. En uygun gelişim için 1600 saatlik ışıklanma ve ortalama 10 °C sıcaklık gereklidir. Toprak yapısı kumlu, tınlı, killi ve hafif taşlıdır. En kritik yağışlar, ben düşme öncesi haziran ve hasat sonrası sonbahar aylarında görülür. Asmaların en fazla suya ihtiyaç duyduğu dönem mayıs ayıdır.
Üretim Yöntemi
Tahannebi üzümünün üretiminde bir yaşındaki sağlıklı sürgünlerden alınan çelikler kullanılır. Fideler, kum oranı yüksek yastıklarda köklendirilir. Elazığ’da geleneksel bağcılık yöntemleriyle, karık veya karim çukurlarına sonbaharda dikim yapılır. Anaç kullanımına gerek duyulmaz.
Budama, asmanın gelişim evrelerine göre kış ve yaz dönemlerinde yapılır. Toprak işleme sonbaharda derin sürümle başlar, ilkbahar ve yaz aylarında yüzey düzleştirme ve havalandırma işlemleriyle devam eder. Sulama genellikle yapılmaz; ihtiyaç duyulan bağlarda damla veya karık sulama tercih edilir. Gübreleme, çiftlik gübresi ve analiz sonuçlarına göre yapılan mineral uygulamalarla gerçekleştirilir.
Hasat ve Muhafaza
Hasat temmuz ortasından ağustos sonuna kadar, olgunlaşma sırasına göre kademeli olarak yapılır. Salkımlar sapından kesilerek toplanır, sağlam olmayanlar ayıklanır. Uygun koşullarda (0 °C, %90–95 bağıl nem) 5 aya kadar muhafaza edilebilir.
Coğrafi Sınır ve Denetim
Tüm üretim aşamaları Elazığ ili sınırları içinde gerçekleştirilmelidir. Denetimler, Elazığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü koordinasyonunda oluşturulan dört kişilik uzman ekip tarafından yılda en az bir kez yapılır. Denetimlerde çeşit uygunluğu, ampelografik ve kimyasal özellikler ile işaret kullanımı kontrol edilir.
