Erciş Lahanası, Van ilinin Erciş ilçesinde yetiştirilen ve Brassica oleracea türüne ait bir lahana çeşididir. Mahreç işareti ile tescillenmiş olan bu ürün, 30 Mart 2022 tarihinde başvurusu yapılan ve 5 Kasım 2024 tarihinde tescil edilen coğrafi işaret kapsamında korunmaktadır. Tescil, Van Ticaret Borsası tarafından gerçekleştirilmiştir. Erciş Lahanası, sarmalık, turşuluk ve kapuska olarak tüketilebilen bir lahana çeşididir. Üreticiler, lahana tohumlarını kendileri temin eder ve damızlık seçimleriyle üretimi devam ettirir.

^{Erciş Lahanası (Anadolu Ajansı)}

Morfolojik ve Fizikokimyasal Özellikleri

Erciş Lahanasının dış yaprakları parlak gri renkte olup büyük ve mumsu bir yapıya sahiptir. Yaprak saplarının gövdeye bağlandığı kısımlar kalın, yaprak damarları ise ince yapıdadır. Başın üst kısmını saran yapraklar parlak yeşile yakın gri renkte, başın iç kısmındaki yapraklar ise parlak beyazdır. Yapraklar üst üste sıkıca dizilmiş, elips şeklinde ve tek parça olarak çıkarılabilir. Başın iç kısmında ışık almayan yapraklar beyaz kalır ve zamanla küçülür. Erciş Lahanasının baş yapısı hafif konik, baş iriliği ise 10-30 kg arasında değişir. Baş sertliği orta ile çok iyi arasında olup çatlama durumu yoktur.

Fizikokimyasal değerleri bakımından 100 gramında 8-10 g kuru madde, 21-26 cal enerji, 1,20-1,40 g protein, 0,10-0,14 g yağ ve 3,80-4,20 g toplam şeker içerir. Vitaminler açısından; A vitamini 200-250 IU, B1 vitamini 0,05-0,07 mg, B2 vitamini 0,03-0,04 mg, niasin 0,30-0,40 mg ve C vitamini 38-45 mg düzeyindedir. Mineral içerik olarak ise kalsiyum 60-75 mg, demir 0,4-0,6 mg, magnezyum 22-34 mg, fosfor 34-42 mg, potasyum 220-300 mg, sodyum 20-28 mg ve kükürt 70-74 mg’dır.

Coğrafi ve İklimsel Özellikler

Erciş ilçesi 1.727 m rakıma sahiptir ve Van Gölü havzasında yer alır. Bu nedenle bölge karasal iklim etkisi altında olup yaz ayları serin, kış ayları ise soğuktur. Temmuz ayında bile ortalama sıcaklık 21°C’dir. Bölgede verimli topraklar ve çok sayıda akarsu kaynağı bulunmaktadır. Yüksek rakım ve serin iklim, lahana başlarının daha iri ve yapraklarının gevrek olmasına katkı sağlar. Dış yapraklardaki gri ve mumsu tabaka, soğuğa toleransı artırır ve vejetasyon süresi boyunca bitkinin büyümesini destekler.

Üretim Metodu

Tohumlar, nisan ayında 5-10 m²’lik tavalara serpme yöntemiyle ekilir. Kasım ayında en iri ve sıkı başlar damızlık olarak seçilir, kökleri çıkarılarak toprakta muhafaza edilir ve ilkbaharda dikim yapılır. Fideler mayıs-haziran aylarında tarlaya 90 cm sıra üzeri ve 70 cm sıra arası mesafelerle dikilir. Boğaz doldurma, gübreleme ve çapalama gibi işlemler üretim sürecinde uygulanır. Toplamda dört defa gübreleme yapılır; kullanılan gübreler arasında üre ve N-P-K içeren gübreler bulunur.

Hasat, Paketleme ve Saklama

Hasat 15 Ekim–15 Kasım tarihleri arasında gerçekleştirilir. Erciş Lahanası, dış yaprakları korunarak kökten kesilir ve depolanır. Soğuk depolarda veya arazide baş kısmı yere gelecek şekilde saklanabilir. Pazarlama sırasında genellikle ambalajsız olarak kamyonlara yüklenir.

Denetim ve Koruma

Erciş Lahanasının üretim ve pazarlama süreci Van Ticaret Borsası koordinasyonunda denetlenir. Denetim mercii, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Van İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Erciş İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Erciş Ziraat Odası uzmanlarının katılımıyla oluşturulur. Denetimler yılda iki kez düzenli olarak yapılır, gerektiğinde şikâyet üzerine de uygulanabilir. Denetimler, ürünün fiziksel ve morfolojik özellikleri, üretim metodu, depolama ve ambalajlama uygunluğu ile coğrafi işaret kullanımının kontrolünü kapsar.